آداب و رسوم چهارشنبه سوری
چهارشنبه سوری که از سنت های دیرینه و زیبای ایرانیان است، از ترکیب دو واژه ی چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته است و سور به معنای سرخ تشکیل شده است. چهارشنبه سوری در شب واپسین چهارشنبهٔ سال و در غروب سه شنبه آخر سال برگزار میشود و اولین جشن از مجموعه جشن ها و مناسبت های نوروزی است. جشن چهارشنبه سوری نزد ایرانیان قبل از اسلام در روز خاصی انجام نمی گرفت و معمولاً در اواخر زمستان در حالی که زمین در حال گرم شدن بود انجام میشد، ولی پس از اسلام و حمله اعراب این جشن به آخرین چهارشنبه سال موکول میشد.
زیرا چهارشنبه در نزد اعراب روزی نحس و شوم بود. سوری به یک معنی سرخی است و اشاره به سرخی آتشی است که در این روز میافروخته اند. در تاریخ بخارا آمده است: «چون امیر سدید منصور بن نوح به ملک نشست، هنوز سال تمام نشده بود که در شب سوری چنانکه عادت قدیم است آتشی عظیم افروختند.»
این آتش را در شب سوری که همزمان با روزهای «بهیژک» یا «پنچهٔ دزدیده» بود برای گریزاندن سرما و فراخوانی گرما، آن هم بیشتر بر روی بامها میافروختند که هم شگون داشته و هم به باور پیشینیان، تنورهٔ آتش و دود بر بامها، فروهر در گذشتگان را به خانههای خود رهنمون میکرده است.
در شاهنامهٔ فردوسی اشاره هایی دربارهٔ بزم چهارشنبه ای در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشان دهندهٔ کهن بودن این جشن است. مراسم سنّتی مربوط به این جشن ملّی، از دیرباز در فرهنگ سنّتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده است.
فال گوشی و گره گشایی در روز چهارشنبه سوری
یکی از رسم های چهارشنبه سوری است که در آن دختران جوان نیت میکنند، پشت دیواری میایستند و به سخن رهگذران گوش فرا میدهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را میگیرند.
آجیل مشکل گشا در چهارشنبه سوری
در گذشته پس از پایان آتش افروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم میآمدند و آخرین دانه های نباتی مانند: تخمه هندوانه، تخمه کدو، پسته، فندق، بادام، نخود، تخمه خربزه، گندم و شاهدانه را که از ذخیره زمستان باقی مانده بود، روی آتش مقدس بو داده و با نمک تبرک میکردند و میخوردند. آنان بر این باور بودند که هر کس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربان تر میگردد و کینه و رشک از وی دور میگردد. امروزه اصطلاح نمک گیر شدن و نان و نمک کسی را خوردن و در حق وی خیانت نورزیدن، از همین باور سرچشمه گرفته است.
در موج باز بخوانیم :