استحاله به چه معناست؟
استحاله واژه ای عربی است که در انگلیسی “metamorphosis” و در فارسی “دگردیسی” یا دگرگونی و تغییر شکل معنا می شود. واژه ی عربی استحاله در احکام شرعی کاربرد خاصی دارد و در مواردی به کار برده می شود که احکام طهارت مطرح می شود. در واقع استحاله در زمینه ی پاکی و طهارت برای مواردی به کار میرود که نجاستی به طهارت تبدیل شود. مثلا استحاله برای چوب نجس یعنی، دگرگون شدن ماهیت آن و تبدیل آن به ماهیتی دیگر مانند زمانیکه چوب بر اثر سوختن، خاکستر شده و تغییر ماهیت می دهد.
استحاله از مطهّرات، شمرده شده است، هر چند از آنجا که پاک کردن چیز نجس با حفظ ماهیت آن است و به همین علت برخی اطلاق عنوان مطهّر بر استحاله را نوعی مسامحه دانسته اند، چرا که بر اثر استحاله، ماهیت عین نجس یا متنجّس از نظر عرفی دگرگون گشته و با تبدیل موضوع، حکم نیز عوض می‌شود.
مصادیق استحاله در فقه
برای استحاله مصادیق مختلفی در فقه ذکر شده است که شامل موارد زیر است :
استحاله نطفه و غذای نجس
- نطفۀ انسان و نیز حیوانی که خون جهنده دارد، نجس است و با تبدیل به انسان و حیوان، پاک می‌شود.
- همچنین اگر غذای نجس به ادرار، شیر، عرق و یا سایر فضولات حیوان حلال گوشت تبدیل شود، پاک می‌گردد.
استحالۀ سگ و خوک به نمک
- در حصول طهارت به این نوع استحاله نیز اختلاف است. قول مشهور میان متأخّران، طهارت است.
- اگر چیز نجسی مانند چوب به وسیلۀ آتش به دود یا خاکستر تبدیل شود، پاک می‌گردد.
- در این که تبدیل چوب نجس به ذغال به وسیلۀ آتش، موجب تحقّق استحاله و در نتیجه طهارت آن می‌شود یا نه، اختلاف است.
- تبدیل آب نجس به بخار به وسیلۀ آتش نیز موجب طهارت آن می‌گردد، لیکن چنانچه بخار متراکم باشد و به قطره‌های عرق تبدیل گردد، در پاکی و نجاست آن اختلاف است.
- برخی در مسأله تفصیل داده و گفته اند: اگر عنوان عین نجس مانند ادرار بر عرق صادق باشد، نجس است و در غیر این صورت نجس نمی باشد.
استحالۀ نجس به کرم یا خاک
- به قول مشهور، این نوع استحاله نیز موجب طهارت است.
استحالۀ گل نجس به آجر یا سفال
- در حصول طهارت به این نوع استحاله اختلاف است.
استحاله در اشیاء متنجّس
- قدما در حصول طهارت به استحاله، بین عین نجس و متنجّس تفصیل نداده‌اند، لیکن بعضی از متأخّران، استحاله در اشیای متنجّس را موجب طهارت نمی‌دانند. البته بسیاری از آنان این قول را نپذیرفته‌اند.
- ضمنا باید توجّه داشت که منشأ اختلاف در موارد یاد شده و دیگر موارد، اختلاف در تحقّق و صدق عنوان استحاله است.
موارد شک تحقق استحاله چیست؟
- بعضی به طور مطلق حکم به طهارت کرده اند.
- بعضی دیگر به طور مطلق، طهارت را نفی کرده اند.
- برخی معتقدند که تنها در صورتی حکم به طهارت می‌شود
- که مورد شک از اعیان نجسه مانند غایط و منشأ آن، شک در مفهوم باشد مانند آن که پس از تغییر و تبدیل به وسیلۀ سوزاندن، در صدق عنوان غایط بر آن شک شود.
در موج باز بخوانیم:
- متعه چیست؟
- استبرا چیست؟
- استعاذه چیست؟
- استحاضه چیست؟
- غسل نفاس چیست؟
- شرایط صیغه چیست؟
- قمر در عقرب چیست؟
- ذکر استعاذه و سوره معوّذه
