اعمال شب اول محرم + اعمال روز اول محرم

اعمال شب اول محرم

ماه محرم شروع سال جدید قمری است که برخلاف شروع سال جدید شمسی و شروع سال جدید میلادی که همراه با شادی و نشاط و شیرینی و شکلات است، همراه با حزن و اندوه عمیق شیعیان و محبان امام حسین (ع) است و شیعیان در این ماه به عزاداری برای سرور و سالار شهیدان می پردازند. این حزن و اندوه محرم تا حدی است که از امام رضا علیه السلام نقل شده است که : «چون ماه محرم داخل مى شد پدرم را کسى خندان نمى دید و اندوه و حُزن پیوسته بر او غالب مى شد تا روز دهم. چون روز عاشورا مى شد آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه او بود و مى فرمود امروز روزى است که حسین علیه السلام شهید شده است». با توجه به اینکه برای تمام ماه های قمری اعمال خاصی مشخص شده است و در ابتدای هر ماه قمری هم اعمال مربوط به همان ماه انجام می شود، اعمال روز اول محرم (یا همان اعمال شب اول محرم) هم مشخص شده است. بر اساس روایات معتبر فراوانی، اعمال روز اول محرم شامل موارد زیر است :

روزه گرفتن در روز اول محرم

در روایت رَیّان بن شبیب از حضرت امام رضا علیه السلام مرویست که هر که در این روز روزه بدارد و خدا را بخواند خداوند دعاى او را مستجاب کند چنانکه دعاى زکریّا را مستجاب نمود. شیخ طوسى فرموده که مستحب است روزه دهه اوّل محرم. ولکن روز عاشورا امساک نماید از طعام و شَراب تا بعد از عصر. آن وقت به قدر کمى تربت تناول نماید. سیّد روایت کرده فضیلت روزه تمام ماه را و اینکه روزه او نگه میدارد صائم آن را از هر گناهى.

خواندن دو رکعت نماز در روز اول محرم

از حضرت امام رضا (علیه السلام) منقول است که حضرت رسول (صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ آله و سلّم) روز اوّل محرم دو رکعت نماز مى کرد :

دو رکعت نماز
- در رکعت اوّل خواندن سوره های حمد و انعام
- در دوّم خواندن سوره های حمد و یس

و چون از نماز روز اول محرم فارغ مى شد دستها را بلند مى کرد و این دعا را سه دفعه مى خواند:

اَللّهُمَّ اَنْتَ الإلهُ الْقَدیمُ وَهذِهِ سَنَهٌ جَدیدَهُ فَاَسْئَلُکَ فیهَاالْعِصْمَهَ مِنَ الشَّیْطانِ وَالْقُوَّهَ عَلى هذِهِ النَّفْسِ الاْمّارَهِ بِالسّوَّءِ وَالإشْتِغالَ بِما یُقَرِّبُنى اِلَیْکَ یاکَریمُ یا ذَاالْجَلالِ وَالإکْرامِ یا عِمادَ مَنْ لا عِمادَ لَهُ یا ذَخیرَهَ مَنْ لا ذَخیرَهَ لَهُ یا حِرْزَ مَنْ لا حِرْزَ لَهُ یا غِیاثَ مَنْ لا غِیاثَ لَهُ یا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ یا کَنْزَ مَنْ لا کَنْزَ لَهُ یا حَسَنَ الْبَلاَّءِ یاعَظیمَ الرَّجاءِ یا عِزّالضُّعَفآءِ یا مُنْقِذَ الْغَرْقى یا مُنْجِىَ الْهَلْکى یا مُنْعِمُ یا مُجْمِلُ یا مُفْضِلُ یا مُحْسِنُ اَنْتَ الَّذى سَجَدَ لَکَ سَوادُ اللَّیْلِ وَنُورُ النَّهارِ وَضَوْءُ الْقَمَرِ وَشُعاعُ الشَّمْسِ وَدَوِىُّ الْمآءِ وَحَفیفُ الشَّجَرِ یا اَللّهُ لا شَریکَ لَکَ اَللّهُمَّ اجْعَلْنا خَیْراً مِمّا یَظُنُّونَ وَاغْفِرْ لَنا ما لا یَعْلَمُونَ وَلا تُؤ اخِذْنا بِما یَقُولُونَ حَسْبِىَ اللّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ امَنّا بِهِ کُلُّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَما یَذَّکَّرُ اِلاّ اُولُوا الاْلْبابِ رَبَّنا لاتُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ اِذْ هَدَیْتَنا وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً اِنَّکَ اَنْتَ الْوَهّابُ

خدایا تویى معبود ازلى و این سال تازه است؛ از تو خواهم در این سال نگهداریم را از شیطان و نیروى بر این نفس که پیوسته به گناه فرمان مى دهد و سرگرمى بدانچه مرا به تو نزدیک کند اى صاحب جلالت و بزرگوارى اى تکیه گاه کسى که تکیه گاهى ندارد اى ذخیره آنکس که ذخیره ندارد اى پناهگاه آنکس که پناهگاهى ندارد اى فریادرس آنکس که فریادرسى ندارد اى پشتیبان آنکس که پشتیبانى ندارد اى گنج آنکس که گنجى ندارد اى که آزمایشت نیکو است اى بزرگ مایه امید اى عزت بخش ناتوانان؛ اى نجات بخشغریقان اى خلاص کننده هالکان اى نعمت بخش اى زیباپرور اى فزون بخش اى نیکوده تویى که سجده کرد (و به کمال خضوع درآمد) برایت سیاهى شب و روشنى روز و تابش ماه و شعاع خورشید و صداى ریزش آب و بهم خوردن درخت اى خدایى که شریک ندارى خدایا قرارمان ده بهتر از آنچه مردم گمان کنند و بیامرز از ما آنچه را که نمى دانند و مگیر ما را بدانچه گویند بس است مرا خدا معبودى جز او نیست بر او توکل کنم و او است پروردگار عرش عظیم ایمان داریم به او و هرچه هست از نزد پروردگار ما است و اندرز نگیرند جز خردمندان پروردگارا منحرف مساز دلهاى ما را پس از آنکه هدایتمان کردى و ببخش به ما از پیش خود رحمتى که براستى تویى بخشایشگر

در صورت امکان : احیا داشتن شب اول محرم

سیّد براى هلال این ماه دعاء مَبْسُوطى ذکر فرموده و اگر ممکن شود احیا بدارد این شب را به دعا و نماز.

خواندن قرآن در روز اول محرم

نماز شب اول محرم

نمازهای دیگری که خواندن آنها در شب اول محرم توصیه شده است، علاوه بر دو رکعت نماز که پیشتر گفته شد، شامل دو نماز زیر است :

خواندن صد رکعت نماز
- در هر رکعت حمد و توحید خوانده شود.
خواندن دو رکعت نماز
- در هر رکعت حمد و یازده قُل هُوَاللّهُ اَحَدٌ
- در روایت است از حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله که هر که در این شب این دو رکعت نماز را بجا آورد و صبحش را که اوّل سال است روزه بدارد مثل کسى است که تمام سال را مُداومت به خیر کرده و در آن سال محفوظ باشد و اگر بمیرد به بهشت برود.