اعمال شب بیست و سوم رمضان
شبهای قدر از مهم ترین شب های ماه مبارک رمضان هستند که در یکی از آنها که به احتمال زیاد و بر اساس برخی روایات شب ۲۳ ماه رمضان است، قرآن به یکباره به حضرت محمد (ص) نازل شده است.انجام اعمال شب قدر برای شبهای قدر دارای موارد مشترکی مانند غسل، دعا جوشن کبیر، خواندن زیارت مخصوص امام حسین ، خواندن سوره قدر و … است. اما علاوه بر اعمال مشترک شبهای قدر، برای هر شب قدر که شامل شب نوزدهم ماه رمضان، شب بیست و یکم رمضان و شب بیست و سوم رمضان است اعمال جداگانه ای نیز توصیه شده است که در این مطلب از موج باز به شب ۲۳ ام پرداخته شده است. شب بیست و سوم رمضان براساس روایات شیعه احتمال بیشتری دارد که شب اصلی قدر باشد و به همین دلیل برخی اعمال که در شبهای دیگر نیز توصیه به انجام آنها شده بود تاکید بیشتری شده اند و در مورد فصیلت انجامشان روایات بیشتری وجود دارد. به عنوان نمونه غسل شب قدر از اعمال مستحب در هر سه شب قدر است اما روایت است که امام صادق علیه السلام در شب بیست و سوم ماه رمضان ۲ بار غسل می کرده اند : “یک بار در اوّل شب” و “یک بار در آخر شب”. در خصوص شب زنده داری در شب ۲۳ رمضان هم روایات و توصیه های بیشتری وجود دارد و حتی به شب آرزوها معروف است و عده ای بر این باورند که آرزوهای را در این شب بنویسند و در میان یک قران قرار داده و عهد ببندد که به حرمت قران برای رسیدن به آرزوهایشان تلاش کنند و از خداوند به برکت قرآن در راه رسیدن به آنها کمک خواسته و دعا کنند. امام على علیه السلام در مورد احیا در شب ۲۳ رمضان فرموده اند : «پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان ، بستر خود را جمع مى کرد و کمرش را مى بست و شب بیست و سوم ، خانواده خود را بیدار مى کرد و در آن شب ، به صورت خفتگان ، آب مى پاشید.» و در روایت دیگری آمده است : «حضرت فاطمه علیهاالسلام نمى گذاشت که کسى از خانواده اش در شب بیست و سوم بخوابد و خواب آنان را با کم خوردن درمان مى کرد و از روز براى شب ۲۳ ام ، آماده مى شد و مى فرمود: “محروم ، کسى است که از خیر آن بى بهره بماند”» همچنین الإقبال (به نقل از جمیل و هشام و حفص) روایت کرده است که : « امام صادق علیه السلام به سختى بیمار شد. چون شب بیست و سوم رمضان فرا رسید، به غلامان خود دستور داد او را به مسجد بردند و شب بیست و سوم را در مسجد بود.»
اعمال شب ۲۳ ام رمضان
- صد رکعت نماز شب قدر
- درست است که برای تمام شب های قدر خواندن صد رکعت نماز شب قدر توصیه شده است اما در خصوص خواندن نماز در شب بیست و سوم تأکید بیشتری شده است و خواندن آن در این شب بسیار فضیلت دارد و از امام باقر علیه السلام روایت شده است که : « هر کس شب بیست و سوم ماه رمضان را زنده بدارد و در آن صد رکعت نماز بخواند ، خداوندْ در زندگى او گشایش مى دهد و کار دشمنان او را خود بر عهده مى گیرد و او را از غرق شدن ، زیر آوار ماندن ، سرقت ، و از شرّ دنیا مصون مى دارد و وحشت نکیر و منکر را از او بر مى دارد ، و او در حالى از گور خویش بیرون مى آید که نورش بر اهل رستاخیز مى تابد و نامه عملش را به دست راستش مى دهند و رهایى از آتش و عبور بر صراط و ایمنى از عذاب را براى او مى نویسند و بدون حساب وارد بهشت مى شود و در بهشت از هم نشینان پیامبران و صدّیقان و شهیدان و صالحان قرار داده مى شود و آنان چه نیکو همنشینانى اند!» و در روایت دیگری فرموده اند : «مستحب است در شب بیست و سوم رمضان صد رکعت نماز خوانده شود که در هر رکعت یک بار “حمد” و ده بار سوره “قل هو اللّه أحد” خوانده شود.»
- زیارت امام حسین علیه السلام
- همانند دیگر شبهای قدر خواندن زیارت مخصوص امام حسین در شب قدر سوم (یعنی شب بیست و سوم ماه رمضان) بسیار تاکید شده است تا آنجاییکه امام رضا علیه السلام فرموده اند :«کسى که در ماه رمضان ، امام حسین علیه السلام را زیارت مى کند ، مواظب باشد که نزد قبر آن امام بودن را در شب جُهَنى از دست ندهد ،و آن ، شب بیست و سوم است؛ شبى که امید است شب قدر باشد.» و از امام جواد علیه السلام روایت شده است که : «هر کس در شب بیست و سوم ماه رمضان امام حسین علیه السلام را زیارت کند (همان شبى که امید است شب قدر باشد و در آن شب هر کار حکمت آمیزى فیصله مى یابد) روح هاى بیست و چهار هزار فرشته و پیامبر با او مصافحه مى کنند، که همگى از خداوندْ اذن مى گیرندکه شب بیست و سوم رمضان حسین علیه السلام را زیارت کنند.»
- خواندن سوره هاى عنکبوت ، روم
- امام صادق علیه السلام خطاب به ابو بصیر فرموده اند : «هر کس دو سوره عنکبوت و روم را در شب بیست و سوم ماه رمضان بخواند، به خدا قسم اى ابو محمّد، او از اهل بهشت است و هرگز در این سخن استثنا نمى کنم و نمى ترسم که خداوند، در این سوگند گناهى بر من بنویسد و این دو سوره نزد خداوند، جایگاهى والا دارند.»
- خواندن سوره دُخان
- الإقبال: و از اعمال افزون در شب بیست و سوم ماه رمضان خواندن سوره دخان در آن شب و در هر شب است.
- خواندن هزار بار سوره قدر
- از امام صادق علیه السلام روایت شده است که : «اگر کسى در شب بیست و سوم ماه رمضان ، هزار بار “سوره إنّا أنزلناه” (سوره قدر) بخواند ،صبح خواهد کرد ، در حالى که یقین او ، با اعتراف به آنچه مخصوص ماست ، استوار خواهد بود و این نیست مگر به سبب آنچه در خواب خود مى بیند». علاوه بر این سیّد ابن طاووس (در الإقبال) گفته است : «از قرائت قرآن در شب بیست و سوم ماه رمضان، قرائت هزار بار “سوره إنّا أنزلناه” است.»
- دعا براى امام زمان علیه السلام
- مصباح المتهجّد به نقل از محمّد بن عیسى گفته است : «با سدر شب بیست و سوم ماه رمضان ، این دعا در حال سجود، ایستاده ، نشسته و در هر حال و در همه ماه و هر گونه و هر وقت از روزگارت که ممکن شود ، مکرّر خوانده مى شود. پس از ستایش خداى متعال و درود بر پیامبر ، محمّد صلى الله علیه و آله ، مى گویى : ««خداوندا! در این ساعت و در هر ساعت ، براى ولىّ خود ، … پسر … (حجه بن الحسن ع) ، سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و چشم باش ،تا آن که او را در زمین خود ، با اطاعت و رغبت مردم ساکن سازى و وى را در آن به مدّت طولانى بهره مند گردانى!».
- دعاهای شب بیست و سوم ماه رمضان
- اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ
- اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی
- یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَهَ [طَرْفَهَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ
- پس دعا کن و حاجات خود را از خداوند بخواه.