مفهوم تورنادو چیست؟
تورنادو واژه ای انگلیسی “Tornado” است که در فارسی به معنی “پیچند” یا “توفان پیچنده” به کار برده می شود. در واقع تورنادو نوعی گردباد است که به توده هوای به شدت متلاطم که با سطح زمین و یک ابر کومه ای بارا تماس برقرار کرده است و حتی در برخی موارد اساساً یک ابر کومه ای است که در این حالت چرخندها یا طوفان ها نامیده می شود. تورنادوها در شکل ها و اندازه های مختلفی ایجاد میشوند ولی به هر حال به شکل “ابر قیف مانندی” هستند که قسمت باریک آن با سطح زمین در تماس است. تورنادوها اغلب اوقات با ابری از آوار و گرد وغبار همراه هستند و بیشتر آنها سرعتی کمتر از ۱۱۰ مایل در ساعت (۱۷۷کیلومتر بر ساعت) و ارتفاعی به اندازه ۲۵۰ فوت (۷۶متر) دارند و پیش از پراکنده شدن مسافتی در حدود چندین کیلومتر را میپیمایند.
قدرتمندترین تورنادوها
تورنادو سال ۱۹۹۹ پل کریک – مور : میتوانند سرعتی بیش از ۳۰۰ مایل در ساعت (۴۸۳کیلومتر بر ساعت) و پهنایی بیش از دو مایل (۳٫۲کیلومتر) داشته باشند و میتوانند دهها مایل (بیش از ۱۰۰ کیلومتر) بر روی زمین باقی بمانند.
انواع تورنادو
- فواره زمین
- پیچند چندگرداب
- تنوره دریایی : تنورههای دریایی، به صورت بادهای مارپیچی قیف شکل شناخته می شوند که به ابرهای عظیم کومه ای یا کومه ای بارا متصل میشوند.تنوره دریایی به عنوان تورنادوی غیرمخرب دسته بندی میشود که برسطح آب ایجاد می شود هر چند که در این که آیا این تورنادوها جزو تورنادوهای واقعی محسوب می شوند یا خیر اختلاف نظر وجود دارد. این بادهای مارپیچی قیفی شکل، بیشتر در مناطق گرمسیری نزدیک به استوا رخ میدهند و در سرزمین های قطبی کمتر شایع هستند.
پدیدههای شبیه به تورنادو
- تندباد کوتاه مدت
- تنوره دیو
- گردباد آتشین
- تنوره بخار
اغلب بادهای رعد وبرق زا با پیچندها اشتباه گرفته میشوند در حالی که عملکردشان کاملاً متفاوت است.
تورنادوها در کدام مناطق زمین اتفاق می افتند؟
پیچندها در تمامی قاره ها به جز قطب جنوب دیده شده اند. درحالیکه اکثریت قریب به اتفاق پیچندها درمنطقه پیچند، منطقه ای در ایالات متحده آمریکا، رخ میدهند، ولی امکان رخداد آن در همه جای آمریکای شمالی وجود دارد.همچنین در مناطقی از جنوب مرکزی و آسیای شرقی، شمال و شرق و مرکز آمریکای جنوبی، جنوب آفریقا، شمالغربی و جنوب شرقی اروپا، غرب و جنوب شرقی استرالیا و نیوزلند دیده میشوند.پیچندها را میتوان از طریق رادار دوپلر پالس با استفاده از الگوهای سرعت و بازتاب پیشبینی کرد، همچنین امکان استفاده از اکو هوک یا حوزههای تخریب یا استفاده ازلکههای طوفان وجود دارد.
روش اندازه گیری قدرت تورنادوها
چندین معیار برای اندازهگیری قدرت و میزان تخریب پیچندها وجود دارد. مقیاس فوجیتا پیچندها را براساس قدرت تخریب و خسارتی که برجای گذاشته اند، میسنجد و امروزه در بسیاری از کشورها نسخه بروز شده آن مقیاس فوجیتای افزوده جایگزین شدهاست. یک پیچند F0 یا EF0، ضعیفترین نوع، میتواند به درختان خسارت زده اما به تأسیسات اساسی صدمهای نمیزند. یک پیچند F5یا EF5، قویترین نوع، به پایههای ساختمانها آسیب میزند و میتواند آسمان خراشها را دچار حادثه کند. مقیاس TORPO نیز از T0 برای پیچندهای بسیار ضعیف تا T11 برای قدرتمندترین پیچندها دسته بندی میشود. اطلاعات رادار هواشناسی داپلر، تصویر سنجی، و الگوهای چرخش زمین (علائم چرخزاد) نیز برای تعیین شدت و دستهبندی پیچندها به کار میروند.
در موج باز بخوانیم: