دانه سویا چیست؟

سویا از انواع بقولات (باقلاییان) با دانه است که دانه سویا لوبیای این گیاه نام دارد و غذای میلیون‌ها نفر را فراهم کرده و در تهیه مواد شیمیایی نقش عمده ای را ایفا میکند. برخی کارشناسان معتقدند که احتمال آن وجود دارد سویا در ابتدا گیاهی وحشی درشرق آسیا بوده و مردم آن منطقه گیاه سویا را اهلی‌ سازی  کرده و برای تغذیه استفاده کرده اند.(اهلی کردن فرایندی است که در آن گروهی از جانوران یا گیاهان به زندگی زیر نظر و تحت حمایت انسانها خو می‌گیرند). روغن استخراج شده از دانه‌های سویا علارغم اینکه یکی از مهم‌ترین انواع روغنها بوده و میزان پروتئین دانه سویا بسیار بیشتر از سایر دانه‌های روغنی است. دانه سویا حاوی اسید لینولئیک بسیار بالایی بوده و به همین سبب نباید برای تهیه روغن سرخ کردنی استفاده شود. دانه سویا از لحاظ “اسید آمینه میتونین” نسبت به کنجد فقیر است اما از لحاظ “اسید آمینه لیزین” در قیاس با کنجد در سطح بالایی قرار می گیرد و بیشتر از دانه‌ های دیگر به پروتئین حیوانی شبیه است. روغن سویا ۴۹ درصد لینولئیک اسید و ۲۵ درصد اسیداولئیک دارد. ارقام زیر نشان دهنده تفاوت عمده سویا با سایر دانه‌ های روغنی به لحاظ میزان روغن و پروتئین است. میزان پروتئین سویا دو برابر سایر دانه‌های روغنی است و البته درصد روغن آن نیز از سایر دانه‌های روغنی رایج کمتر است. وجود پروتئین زیاد سبب شده است که کنجاله روغن کشیده شده آن برای تغذیه انسان بسیار مناسب باشد. اعداد زیر میزان تفاوت آنها را از لحاظ میزان پروتئین و میزان روغن نشان میدهد:

میزان پروتئین

• سویا۳۰-۵۰ درصد
• کلزا ۱۸-۲۵ درصد
• آفتابگردان ۱۵-۲۵ درصد
• گلرنگ ۱۵-۲۵ درصد
• کنجد ۱۹-۲۵ درصد
• بادام زمینی ۲۵-۳۵ درصد

میزان روغن

• سویا ۱۸-۲۵ درصد
• کلزا ۴۰-۵۰ درصد
• آفتابگردان ۲۵-۵۰ درصد
• گلرنگ ۴۰-۵۰ درصد
• کنجد ۲۵-۴۵ درصد
• بادام زمینی ۴۵-۶۵ درصد

سویا

مشخصات و ویژگی های دانه سویا

سویا گیاهی است یکساله دارای ساقه پرشاخه ، برگهای آن بیضی ، نوک تیز و سبز رنگ می باشد . میوه آن شبیه لوبیا است که در هر غلاف آن سه تا پنج دانه جدا از یکدیگر وجود دارد . رنگ دانه سویا بر حسب انواع مختلف متفاوت است و برنگهای زرد ، سفید ،‌سیاه ، خاکستری و خالدار دیده می شود. دانه سویا به بزرگی یک نخود کمی مسطح و گرد است . دانه سیاه سویا بشتر در طب گیاهی مصرف دارد ولی از دانه زرد رنگ آن بیشتر برای روغن گیری استفاده می کنند . سویا بعلت داشتن پروتئین و مواد مغذی در تغذیه انسان بکار می رود. سویا از چین به نقاط دیگر دنیا راه یافته است و بطور وحشی در آن کشور وجود دارد . سویا در حدود ۳۵۰۰ نوع مختلف دارد که هر کدام آب و هوای مخصوصی را می خواهد. چینی ها سویا را همراه با برنج بعنوان غذای اصلی خود مصرف می کنند . ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولید کننده سویا می باشد و تقریبا دو سوم محصول کل دنیا را تولید می کند . سویا در ایران بنام (لوبیا روغنی ) ،‌( لوبیا چینی ) سوژا و دانه سویا معروف است.

خواص دانه سویا

دانه سویا از نظر  ویتامین های گروه B  بسیار غنی است و دارای مقداری ویتامین های C,D,E,K و کمی کاروتن نیز هست. همچنین در سویا کلروفیل و آنتی بیوتیکی بنام کاناوالین یافت می شود.
دانشمندان موفق شده اند که از لوبیای سویا یک نوع آنتی بیوتیک ارزان قیمت تهیه کنند که مورومیکس نامیده می شود و باکتریهای مضر روده را از بین می برد. جدول زیر مواد موجود در صد گرم دانه خشک و رسیده ،‌جوانه سویا ، شیر سویا و سبوس سویا را نشان می دهد .

سویا جایگزین گوشت

خواص سویا از نظر مواد پروتئینی بسیار زیاد است و در کشورهای فقیر از آن بعنوان جانشین گوشت استفاده می کنند.مقدار پروتئین سویا ۱/۵ برابر گوشت گاو می باشد و منبعی غنی از پروتئین است.

جدول مقایسه سویا با گوشت گاو

برای درست کردن شیر سویا ، دانه سویا را له کرده و بمدت ۲۴ ساعت تحت تاثیر آب قرار می دهند سپس آنرا صاف می کنند و بدین ترتیب نوشابه ای مانند شیر بدست می آید که منبع غذایی خوبی است که می توان بجای شیر گاو مصرف کرد. روغن سویا که از فشردن دانه های له شده وسیاه بدست می آید رنگ زرد مایل به قرمز دارد و دارای بوی مخصوصی شبیه بوی لوبیا است و در حرارت ۱۵ در جه منجمد می شود ولی درجه حرارت معمولی حالت روان دارد.

خواص دانه سویا از نظر داروئی

• سویا مقوی و باد شکن است.
• دانه سویا ، مدر ، تب بر و ضد سم است.
• در چین دانه سویا را بعنوان ضد سم مصرف می کنند.
• شیر سویا غذای مفیدی برای کودکان است.
• نان سویا برای مبتلایان به بیماری قند بسیار مناسب است  زیرا اولاً ارزش غذایی زیادی دارد ثانیا مواد نشاسته ای که تبدیل به قند می شود در آن کم است.
• دانه های سبز سویا را له کرده و بصورت ضماد در آورید این ضماد برای زخم های آبله و سایر زخم ها مفید است همچنین برای رفع التهاب و قرمزی پای بچه ها که در اثر ادرار بوجود آمده مفید می باشد.
• سویا برای مبتلایان به نقرس و رماتیسم و اشخاص ضعیف البنیه بسیار مفید است.
• سس سویا برای تحریک اشتها بکار می رود.
• سس سویا را برای از بین بردن بوی گوشت بکار می برند.
• سس سویا را به غذاهایی که تردید دارید سالم باشد بزنید سم آنرا خنثی می کند.
• سس سویا ملین ،‌ خنک کننده و ضد سم است.
• اگر زن حامله در معرض خطر سقط جنین باشد به او سس سویا بدهید.
• اگر ادرار کسی بخون آلوده است سس سویا درمان آن است.
• سس سویا برای سوختگی پوست مفید است.
• فرآورده های سویا برای پیشگیری از سرطان مفید است.
• سویا به فعالیت روده ها و دفع منظم سموم کمک می کند.
• سویا مقدار تری گلیسیرین خون را پائین می آورد.
• برای تمیز کردن شریانها از فرآورده های سویا استفاده کنید حتی کسانی که مبتلا به شرائین و در معرض خطر قلبی هستند اگر از سویا استفاده کنند و گوشت را از برنامه غذایی خود حذف کنند بزودی شریانهای آنها تمیز و جوان خواهد بود.
• سویا سنگ کیسه صفرا را شکسته و خارج می سازد و اگر از فرآورده های سویا استفاده کنید در بدن شما سنگ کیسه صفرا تولید نخواهد شد اگر سنگ کیسه صفرا دارید رژیم خود رابه سویا تغییر  دهید.
• سویا برای سلامت روده بزرگ و تنظیم تخلیه و دفع مواد زائد بسیار مفید است.
• سویا موثر برای درمان سرطان کولون است.
• سویا از سرطان سینه جلوگیری می کند.
• سویا منبع غنی هورمون استروژن است بنابراین می توان جانشین هورمونهای مصنوعی در دوران یائسگی باشد . پس خانم ها در دوران یائسگی بهتر است از فرآورده های سویا استفاده کنند.

فرآورده های سویا

فرآورده های سویا زیاد است و بسته به نوع سلیقه می توانید از آنها استفاده کنید مانند:

• شیر سویا
• شیر بریده سویا
• بلغور سویا
• سویای بو داده
• پروتیئن سویا
• سس سویا
• سویای تخمیر شده
• جوانه سویا

مضرات سویا

زیاد مصرف کردن سویا موجب بروز مشکلات جدی در سلامتی می گردد. غیر از فیتواستروژن، سایر ترکیبات موجود در سویا عبارتند از: فیتات و چند ترکیب ناشناخته که این ترکیبات مانع جذب آهن گیاهی می گردند. فیتات از جذب روی و دیگر عناصر مغذی جلوگیری می کند. پس می توان گفت که گیاهخوارانی که به مقدار زیاد سویا مصرف می کنند، به مرور زمان دچار کمبود عناصر مغذی می شوند. اگر سویا را به همراه گوشت مصرف کنید، مطمئن باشید که دچار کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن نخواهید شد، زیرا گوشت موجب جذب آهن می گردد. محققان گفته اند که اگر ویتامین C به مواد غذایی دارای سویا افزوده شود، ممکن است باعث جذب آهن گردد. به همین خاطر به گیاهخواران، مکمل عناصر معدنی و ویتامین ها می دهند. اخیرا گزارش شده است که سویا باعث تورم در غده تیروئید می شود. در نوزادانی که فقط با شیر سویا تغذیه می شدند، کم کاری غده تیروئید مشهود است.

سویا و گروه خونی

افراد دارنده گروه خونی O می بایست مصرف لبنیات خود را محدود نمایند زیرا سیستم گوارشی آنان قادر به هضم آسان این دسته از خوراکی ها نیست به همین منظور توصیه می شود از شیر سویا و پنیر سویا استفاده نمایند. لوبیا سویا منبع غنی پروتئین برای دارندگان گروه خونی A است و به دلیل لکتین موجود در لوبیا قرمز که عامل چاقی در این گروه خونی است مصرف سویا توصیه می شود. مصرف لوبیا سویا و کلیه فراورده های سویا برای گروه خونی B توصیه نمی شود و گروه خونی AB می تواند در رژیم غذایی خود جو دوسر و سویا را جایگزین گندم و ذرت نماید. در کل سویا و فراورده های آن برای دارندگان گروه های خونی A و AB بسیار سودمند است.

نکته : برای افرادی که دارای مشکلات هورمونی و بی نظمی هورمونهای بدن هستند، استفاده از سویا مگر به دستور و نظر پزشک توصیه نمی شود.

در موج باز بخوانیم:

• ارش البکاره و مهرالمثل چیست؟
• علت های پایین بودن پلاکت خون
• علت سرگیجه
•  علت تلخی دهان در صبح
• دلیل خروج باد از واژن
• علت حالت تهوع صبحگاهی
• هومیوپاتی چیست؟