آغاز سال ۴۴۵٣٨٧ مندائی… صابئین مندائی چه کسانی هستند؟
مَندا واژهای از زبان آرامی شرقی به معنی «دانش، آگاهی، و معرفت» است؛ و به یک معنا، برابرنهاد گنوس است.گاهی نیز نام منداییان را از ریشه ماد یا مادای که نام سرزمین باستانی شمال غربی ایران بوده دانستهاند، اما این نظر میان پژوهشگران بسیار منفرد بوده و از اقبال چندانی برخوردار نیست. بیشتر همان واژه مندا را که در زبان آرامی برابر عرفان قرار دارد، برای آن فرض نمودهاند. نامهای دینی و مقدس منداییان ، آرامی است و با اندکی تغییر در زبانهای عبری و عربی نیز همانند است. به عنوان نمونه برای آوردن نام شیث از شیتل و برای نام سام بن نوح از شوم و نیز برای خود نوح از نو استفاده میکنند. منداییان را گاهی با صابئین که ذکر آن در قرآن سه بار آمده، یکی فرض کردهاند از این رو در خوزستان ایشان به صابئین معروفاند که در لفظ محلی صُبّی تلفظ میشود.
عکس مراسم تعمید صابئین مندایی در رودخانه کارون اهواز به مناسبت عیدپاک (دهواربا) و آغاز سال مندایی
منداییان پیروان یحیای تعمیددهنده و یکی از اقلیتهای مذهبی ایران، عراق و سوریه هستند. منداییان با نام صابئین نیز شناخته میشوند، و آنان را با فرقهٔ مغتسله پیوند دادهاند؛ در حالی که این مکاتب نحلههایی مستقل اما مربوط به هم به شمار میروند. مغتسله فرقهای مستقل بودند که اساسیترین آیینشان غسل تعمید بود. اما منداییان همانگونه که گفته شد، پیروِ یحیی بودند که تعمیددهندهٔ مسیح بود. کیش مندایی در شمار مکتبهای گنوسی میباشد.

مراسم تعمید اقلیت صابئین مندایی در اهواز
در بعضی سنتهای اسلامی آنان را به اشتباه ستارهپرست دانستهاند.اما ایشان خود را پیروان یحیای پیامبر میدانند؛ و این حقیقت اصلی است؛ چراکه عدهای از ستاره پرستان اهل حران از ترس خلیفه مسلمین که با آنان اتمام حجت کرده بود خود را به دلیل اغماضی که قرآن نسبت به صابئین روا داشته بود صابئی خواندند. منداییان در کنارههای رودخانههای دجله، فرات و کارون زندگی میکنند. جمعیت آنها را ۷۰ هزار نفر در عراق و ۲۵ هزار نفر در ایران برآورد میکنند.قریب ۷۵۰۰۰ نفر تا سال ۲۰۰۲ در عراق زندگی میکردند که پس از جنگ میان آمریکا و عراق بیشتر آنها به اردن و سوریه و نیز کشورهای غربی کوچ کردند.صلیترین رکن دینی آنها غسل تعمید در روزهای یکشنبه در آب روان است. بالاترین ردهٔ روحانیان در میان آنها «گنجور» و پس از آن «تَرمیده» است.

مراسم تعمید اقلیت صابئین مندایی در اهواز
آنها به خدا و قیامت اعتقاد دارند. برای خود زبان و خط دارند. اهل نماز و روزه هستند. آنها روزانه پنج بار نماز میخوانند و دارای کتاب هستند و در قرآن نیز نه تنها به اهل کتاب بودن یحیی اشاره شده بلکه در سه آیه نام صابئین همتراز پیروان ادیان آسمانی قرار گرفتهاست، مانند سوره حج آیهٔ هفده. نام کتاب منداییان «گنزا رباً» یا «گنج آسمانی» ست که به زبان مندایی از تیره سامی و شاخه آرامی شرقی نگاشته شدهاست. در دین منداییان یا همان صابئین مغتسله که در خوزستان به صبی معروف هستند پندارههایی همانند آنچه در جهانبینی زرتشت به چشم میخورد وجود دارد، مانند اصالت نور و پاکی آن در برابر تاریکی گمراه کننده.[نیازمند منبع] آیین مندایی نزدیکترین دین زنده جهان به آیین مانوی است.

مراسم تعمید اقلیت صابئین مندایی در اهواز
آداب و سنن صابئین مندایی
صابئین مندایی روزانه پنج بار نماز بجای میآورند. در دین آنها آب روان و جاری قداست و پاکی ویژهای دارد و برای بسیاری از فرایض از آب روان استفاده میگردد. ازین رو غالباً صابئین در کنار رودخانههای پرآب زندگی میکنند. شغل اصلی آنها زرگری و طلافروشی و نقره کاری ست. در زمان ازدواج برای محرم شدن عروس و داماد باید در آب رفته و غسل کنند. غسل سنت پیغمبرشان یحییست که او خود به یحیای معمدان یا باپتیست معروف بودهاست.

مراسم تعمید اقلیت صابئین مندایی در اهواز
صابئین مندایی پیروان حضرت یحیی “از ۲۵ تا ۲۹ اسفند” کنار پل کابلی اهواز مشغول مراسم عید پنجه (عید آغاز خلقت زمین توسط خداوند) میشوند. درست است که مندائیان (پیروان یحیای تعمیددهنده) جز ادیان رسمی کشور نیستند ولی در خوزستان مورد احترامند. کتاب صابئین بنام گنزاربا یا صحف آدم است که توسط ملکا هیبل زیوا (جبرائیل رسول) بر اولین پیامبر صابئین یعنی آدم نازل شد و ادیان الهی دیگر بعد از دین صابئین به وجود آمدند. در کتاب مقدس صابئین آمده است:
هازن هو رازا و سیدرا اد من هو لاقدمی
ترجمه: این است راز و کتاب اول که پیش از آن کتابی نبود.
پیامبران صابئین آدم، شیتل، نوح، سام و یحیی است. دین صابئین بر پایه توحید و معاد و نبوت است. قبله صابئین رو به شمال است و اعتقاد آنان این است ترازوی عدل الهی در شمال قرار دارد و عرش اعلا در شمال قرار دارد، چون صابئین تمام مراسم دینی خود را رو به شمال انجام میدهند و ستاره جدی در شمال قرار دارد این شبه را برای بعضی از محققین ایجاد نموده بود که صابئین ستاره جدی را میپرستند.
عالمان دینی صابئین مندائی
هرکس در دین مندائی بتواند به درجه بالای تعلیمات دینی برسد و بر متون دینی تسلط کامل پیدا کند به مقام گنزورا (شیخ) میرسد. یک گنزورا، با معنی لغوی گنجدار بر امور دینی منداییان نظارت دارد و هرگز وارد مسایل عمومی منداییان نمیشود. گنزورا مقام رهبری بر جامعه مندایی ندارد و هرگز هیچکس در آیین مندایی نمیتواند رهبری دینی جامعه را بر عهده بگیرد. دادن عنوان رهبری به یکی از شیوخ مندایی نیز بعد از انقلاب اسلامی صورت گرفت. یک گنزورا باید حلالی باشد تا بتواند به مقام گنزورایی برسد. یعنی هم مادر و هم پدرش باید از خانواده دینی باشند. یک گنزورا امور اصلی آیین مندایی که از آدم بر فرزندانش امر شده برپا و نظارت میکند؛ تعمید، ازدواج و مرگ سه رکن اصلی آیین مندایی است که برای اجرای آن به وجود یک گنزورا نیاز است. یک گنزورا باید نمازهای سهگانه و دعاهای روزانه را برپا کند، موی سر و صورت خود را از زمان بلوغ نتراشد، اگر هر مندایی به کمکش احتیاج داشت یاری اش کند. مراسم ازدواج و مرگ و تعمید را برای مؤمنان برپا کند و از متون دینی محافظت کند.
کتاب مقدس منداییان
کتاب مقدس منداییان گنزا ربّا (گنج عظیم) است و به بخش گنزای راست و گنزای چپ تقسیم میشود. کتابهای ششگانهای نیز دارند که عبارتند از:
- ادراشا اد یحیی (تعالیم یحیی)
- قُلِستا (مجموعهٔ قوانین)
- اِنیانی (نمازها و نیایشها)
- سیدرا اد نماشتا (کتابِ روانِ آدمی)
- اِسفَر مَلوشی (دینی یا نجومی)
- سیدرا اد مَصوَتَا (کتاب تعمید)
اساطیر مندایی
بنیاد اندیشهٔ مندایی همان ثنویت، یا دو بننگری است. دو گوهرِ روح و مادّه از آغاز آفرینش با هم در ستیزند. اساطیر مندایی بیشتر دربارهٔ اقلیم ازلیِ نور، آفرینش زمین و انسان، و سفر بازگشتِ روح به سرچشمهٔ سرزمینِ نور است.
پیروان امروزی
آنها در جنوب عراق و استان خوزستان ایران بسیار بودند ولی اکنون به تمام دنیا مهاجرت کردهاند. از آنجاییکه مندائیان همواره در ایران و عراق مورد تبعیض قرار گرفته و سالهای اخیر مهاجرت تعداد کثیری از این اقلیت به کشورهای دیگر را به خود دیدهاست. امروزه مندائیان را در اقصی نقاط جهان همچون سیدنی و سن آنتونیو، تگزاس در شمارش نسبتاً انبوه میتوان دید.
صابئین در ایران
منداییهای ایران شماری از اقلیتهای مذهبی ایران هستند که با جمعیتی بین هفت الی بیست هزار نفر در استان خوزستان بویژه شهر اهواز سکونت دارند. این اقلیت مذهبی که معتقد به دین مندایی هستند بیشتر به مشاغل طلافروشی و میناکاری مبادرت میورزند. دین مندایی از دینهای ایرانی با گرایش گنوسی است که پیامبران بنیاسرائیلیدارد. پیغمبر اصلی مندائیان ایران یحیای تعمیددهنده میباشد. پیشتر جمعیت منداییها که به صابئین نیز معروف بودند در خوزستان بیشتر بود و حمدالله مستوفی در نزهت القلوب اشاره میکند که: خوزستان سرزمینیست که درو قوم صابیان بسیارند. از آنجا که آداب و رسوم دینی منداییها با غسل در آب روان پیوند دارد این افراد در نزدیکی رودخانههای پرآب زندگی میکنند. در سالهای اخیر روند مهاجرت منداییهای ایران به خارج از کشور گسترش چشمگیری داشتهاست. اگرچه صابئین در ایران اهل کتاب شناخته شدهاند اما به دلیل کمی جمعیت و ناشناخته بودن ذکری از آنها در ادیان رسمی ایران نیست. مندائیها را در خوزستان صبی مینامند که تحریفی از واژه صابئی است.
مرکزیت این گروه مذهبی در شهر اهواز است. سید علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی، آنها را از اهل کتاب دانسته است. یکی از رهبران این دین در ملاقات با رهبر، خواستار حضور یک نماینده از صابئین در مجلس شورای اسلامی شد که رهبر ایران این مسئله را منوط به حد نصاب رسیدن افراد این دین به عدد ۱۵۰۰۰۰ نفر دانست چرا که قانوناً به ازای هر ۱۵۰۰۰۰ نفر یک نماینده در مجلس میتواند حضور داشته باشد.[نیازمند منبع]صابئین در حمایت اردوان اشکانی به خاطر آزار رومیان یا یهودیان از مسکن اولیهشان که حدود پالستین (فلسطین امروزی) بوده به مرزهای ایران آورده شدند و برخی در اطراف تیسفون (در عراق کنونی) و برخی در نواحی کرخه و کارون و در شهرهای پارسیان مسکن داده شدند. اینان در شوشتر و دزفول ساکن بودند. در زمان قاجار برخی (از چه گروهی بودند نا مشخص است) مبادرت به آزار اینان داشتند که امیرکبیر به نجات اینان همت گماشت. امروزه اینان در سوسنگرد، دزفول، اهواز و آبادان زندگی میکنند و بصورت سنتی بیشتر مذهب خود را پنهان میدارند. آیین ایشان پیوستگی خاصی با آب دارد. برای نمونه مراسم ازدواج ایشان در کنارآب کارون برگزار میشود. نزد خوزستانیان قدیم ایشان به امانتداری و صداقت ضربالمثل بودهاند. زبان ایشان ترکیبی از پارسی پهلوی (خوزستانی) و زبان عهد عتیق خودشان است که به هیچیک از زبانهای امروزه دنیا شبیه نیست. ایشان الفبایی مخصوص به خود دارند که برخی از نوشتارهای خود را به ان مینویسند. کار اینان بیشتر حکاکی ظروف طلا و نقره بوده است و امروزه نیز بسیاری به زرگری مشغولند. معمولاً ایشان (بویژه مسن ترها) با ریشی بلند و مرتب، سبیلی بلند که روی ریش می آید و نیز عمامه کوچک سفید قابل شناختن هستند.
قدیم ترین ساکنان شهر شوشتر
شوشتر(آدامدون،تستر) یکی از قدیم ترین شهرهای جهان که تاریخی به قدمت بشر دارد. اولین و قدیم ترین ساکنان این شهر مندائیان یا صابئه هستند که بسیاری از آثار تاریخی وصنایع شوشتر متعلق به این مردم می باشند. شوشتر(آدامدون) دردیدگاه مندائیان یکی از مراکز مهم دینی است ووجود آب شطیط (کارون )وکویرین (گرگر)دراین شهر وهمچنین نهرهای فراوان مانند رقط وداریون ،مکان مناسبی را برای عقیده مندائیان فراهم کرده است،چون درعقیده آنها غسل وتعمید در آب جاری جزءواجبات دینی است وبیشتر مراسم دینی آنها در کنار رودخانه ها ودرآب جاری می باشد. مندائیان جزءپیروان ادیان توحیدی هستند ودراین سرزمین هزاران سال زندگی کرده اند ودرتمدن عیلام نشانه های دینی آنها وجود داشته ودربسیاری از ادوار این تمدن عقیده مندائی دین رسمی عیلامیان بوده مانند :آثار تاریخی کول فرح واشکفت سلمان ایذه وتنگ سروک بهبهان که آیین مندایی درآنهامشهود است .
مندائیان عقیده دارند ، اولین پیامبرشان حضرت آدم وپس از او فرزندش شیتل (شیث)وحضرت نو(نوح)وشوم برنو(سام بن نوح)وآخرین پیامبرشان یهیی یوهنا(حضرت یحیی)می باشند. آئین مندائیان جزءادیان توحیدی است ودرقرآن کریم سه بار نام آنها درسوره بقره آیه ۶۲،سوره مائده آیه ۶۹،سوره حج آیه ۱۷آمده که دلیل بر توحیدی بودن آئین آنهاست. درطول تاریخ اتهامات زیادی به پیروان این آئین زده شده است که هیچ کدام با کتاب مقدس آنها (گنزا ربا)ودیگر سنن آئین آنها مطابقت نمی کند. در دره قاجاریه ودرزمان امیرکبیر همچنین در زمان نادرشاه افشار حملات وقتل های فراوانی رامتحمل شدند که درزمان امیرکبیر بسیاری از آنها درشوشتر ودرمنطقه صابئه کشون قتل عام شدند برخی نیز مسلمان شده ودیگران مهاجرت کردند وتاکنون خانواده های بسیاری درشوشتر یافت می شوند که دراصل مندائی بوده ومسلمان شده اند.
شغل مندائیان شوشتر آهنگری ،طلاونقره کاری،میناکاری،وسیاه قلم کاری طلا ونقره می باشدکه این حرفه مختص این قوم بوده وهست .قایق سازی که پس از حضرت نوح درمیان مندائیان رواج یافت وبه آن نگاهی قدسی دارند؛ریخته گری وتراشکاری،ساخت وسایل کشاورزی مانند بیل وداس وکلنگ،مشک سازی ودباغی،از دیگر حرفه این قوم درشوشتر بوده است. مندائیان شوشتر را” آدامدون”می گویند که این شهر جزءمقدس ترین شهرهای آنان می باشد. زبان مندائیان ،مندائی است که شاخه ای از زبان آرامی شرقی می باشد وبه زبان عربی بسیار نزدیک ودرواقع یکی از قدیم ترین زبان های شرقی وسامی است وبسیاری از واژه های مندائی با زبان عربی امروزی شباهت ظاهری وقرابت معنایی دارد.ودرواقع زبان عربی ومندائی از یک ریشه هستند ولی زبان عربی درنسل دهم زبان باستان یعنی در زبان سبائی از زبان مندائی وآرامی جدا شده است به این دلیل زبان عربی پیشرفته تراز زبان آرامی ومندائی می باشدواین زبان ۲۴ حرف الفباءداردکه با الف آغاز می شوند وبا الف به پایان می رسند.زبان گفتگوی مندائیان عربی است وزبان مندائی درواقع زبان دینی آنهاست وکمتر باآن صحبت می کنند.همچنین مندائیان سامی نژاد وبا مردم عرب هم نژادند. درکتاب “گنزا ربا” به چنین واژه هایی برمی خوریم که با واژگان زبان عربی هم معنی ومفهموند.
- اثر انهور: اثر النور (اثر نور)
- نافشی: نفسی (جانم)
- لادرک: لایدرک (درک نمی کند)
- ویلی: ویلاه (وای بر او)
- آلما: عالم (عالم)
- ملکا: ملائکه (فرشتگان)
وبسیاری از دیگر واژگان که مشترک میان دوزبان هستند.
از آثار مندائیان درشوشتر می توان:
- کت
به فتح کاف وسکون تاء،کت واژه ای مندائی وجمع آن کتا وبه معنای معبد صخره ای یا سنگی است که برلب رودخانه با وسائل ابتدایی کنده کاری شود.کت همان واژه نحت عربی است وهنوز مردم عرب خوزستان این واژه را به شکل کت استفاده می کنند مثلا می گویند.(فلان قمیسه مکتوت کت علیه)یعنی فلانی پیراهنش برای او ساخته شده یعنی شیک وزیباست .درشوشتر به حفره ها ومعابدی برلب رودخانه شطیط وگرگر کنده شده اند کت می گویند که این کت ها باقی مانده مندی های صابئه شوشتر می باشند.وهنوز به کت معروفند….
- صعبات
صوباط: این واژه باز مندائی است وبه کوچه های مسقف گفته می شود که مردم عرب آنرا صوباط می گویند ولی درزبان مندائی صعبات گفته می شود.اگر به سقف این صعباتها نگاه دقیقی داشته باشیم شکل شاخه های نخل(سعف)را خواهیم دیدچون شاخه نخل برای مندائیان وهمه مردم عرب جایگاه ویژه ای دارد.
- شاذروان
این واژه نام پل معروف شوشتر است درزبان مندائی به پایه های سنگی هرچیز شاذروان می گویند وچون پایه های این پل سنگی است به آن شاذروان می گویند.این واژه درزبان عربی واردشده وبه پی خانه کعبه که از سنگ ساخته شده نیز شاذروان می گوبند.
- لوفا
بخش هایی از رودخانه شطیط وهمچنین آبشارهای شوشتررا لوفا می گویند .لوفا واژهای مندائی وعربی است وبه معنی پیچیدن ودور زدن است وهمچنین نوعی غذا که پس ازدرگذشت شخصی برای آمرزش او آماده می شودکه مندائیان آنرا لوفا یا لوفانی می نامند.
- الهریس
حلیم که این غذا جهت صبحانه وشام پخته می شودوبه چند شکل مختلف آماده می شودکه یکی از اشکال آن همین حلیم رایج است که درشوشتر ودزفول پختن هریسه یا حلیم از قدیم الزمان رایج بوده وهست وبیشتر کسانی که در استان حلیم پز هستند یا دزفولی یا شوشتری هستند که این متاثراز مندائیان است زیرا مندائیان هریسه را نوعی غذای دینی می دانند وآنرا برای غرق شدگان طوفان نوح می پزند وعقیده دارندکه پساز طوفان نوح برای آمرزش روح غرق شدگان این غذا با گندم وحبوباتی که درکشتی نوح بود پخته شد.طبق کتب مندائیان پس از به گل نشستن کشتی حضرت نوح ایشان از حبوبات باقی مانده برای آمرزش مردگان حلیمی پخت این رسم درمیان مندائیان تا به امروز باقی است وآنها اول ماه سرطانا هریسه ای با هفت نوع حبوبات می پزند وبا روغن داغ وشیره خرمااول صبح میل می کنند.
رسم پخت حلیم درشوشتر به شب عاشورا وروز شهادت امام حسین (ع)انتقال یافت وامروزه بسیاری ازمردم شوشتر درشب عاشورا حلیم نذری بین مردم توضیع می کنند.
- مراسم عروسی
درمراسم ازدواج مندائیان که درآب وباغسل مخصوص ازدواج زوجین صورت می گیرداین رسم درشوشتر درزمان مندائیان رواج داشته اما پس از مهاجرت وقتل مندائیان ومسلمان شدن دیگر مندائیان برخی از مراسم ازدواج درمیان مردم شوشتر باقی مانده که برگرفته از آئین مندائی است مانند بستن شال سبز دورکمر عروس وداماد که درآئین مندائی وجودداردوهنوز درمیان برخی خانواده های سنتی شوشتری این رسم رایج است که درشب عروسی شال سبز می بندندوهمچنین شکستن کوزه جلوی پای عروس وداماد برای دوام وبقای شادی باز این سنتی مندائی است علاوه برآن بستن شاخه نخل یا ساختن حجله ازنی برای عروس ودامادمی باشد.
ازدیگر رسوم مندائیان غسل تعمید عروس وداماددرصبح روز عروسی است که به شکل حمام عروس وداماد دررودخانه تغییر شکل یافت ودرسال های اخیر به درحمام تغییر شکل داد.تبرک لباس عروس وداماد توسط روحانی ترمیدایا اشکندا یا کنزاربا که به شکل گلاب پاشی برلباس عروس وداماد وبخور دادن لباس تادهه های اخیر رایج بود وهنوز بخوردان رادرشوشتر غوغا می گویند که این هم واژه ای مندائی است.
- صابئه کشون
منطقه صابئه کشون درکنار نهرگرگر (کویرین)یکی ازقدیم ترین آثار باستانی شوشتر وبنا بروجود حوض غسل تعمید به شکل درفش یا علامت صلیب شکسته به نظر می رسد که ساخت آن به دوره عیلامیان بازمی گرددچون این علامت در۳۲۰۰قبل از میلاد درتمدن عیلام رواج یافت ودرتپه های شوش برروی کاسه های سفالی نقش درفش یافت شده ،همچنین دراین منطقه معبد یا مندی (معبد دین صابئه رامندی می گویند)دردل سنگ کنده کاری شده ونهرهایی دردل سنگ برای این معبد جاری شده که درحدخودیکی از شاهکارهای هنری جهان باستان است.
- قبرستان های قدیمی صابئه
درروستاهای کوزر وماهوردرمسیر عقیلی گتوند قبرستان وچاه باستانی به نام بئر المقدس (چاه انجیری وچاه اناری)وجودداردکه درورودی روستای کوزر قبرستان وسیعی باقی است این قبرستان باتوجه به شکل سنگ های قبور وجهت دفن مردگان ونیزتائید مندائیان یکی از قدیم ترین قبرستان های مندائیان شوشتر است همچنین وجود نی درچهار گوشه بناهای سنگی وجهت قرارگرفتن بنا مندائی بودن صاحبان این خانه های قدیمی را به اثبات می رساند.
- لباس مردان وزنان شوشتر
مردم شوشتر تا یک قرن پیش همان لباس مندائیان را به تن می کردند که دربرخی از عکس های قدیمی مردان شوشتر عمامه یا چفیه سفید ودشداشه کوتاه وشال یا همیانه دور کمر بسته شده دیده می شوند.بسیاری از صنعتگران این شهر چفیه های سفید ویا سفید مایل به زرد به سر می کردند که این چفیه ها همان برزنقای مندائی می باشد.پوشیدن شلوار پنبه سفید درشوشتر رایج بوده وخانواده های زیادی درشوشتر پاچه های کتانی وپنبه ای سفید تولید می کردندکه برای لباس ومراسم دینی مندائیان کاربرد داشت.
- رموز مندائی درساختمان های شوشتر
ازمهمترین رموز مندائی حوض آب درخانه ونیز به کاربرد نی درچهارگوشه ساختمان است که این نی نه دراستحکام بناتاثیری داردونه جنبه زینتی ویا زیبایی داردبلکه به عنوان یک گیاه مقدس درساختمان به کارمی رفت که می توان گفت دربیشتر خانه های قدیمی شهر نی درساختمان برای تبرک به کار رفته است.
- عقیلی شوشتر
مندائیان اهواز منطقه عقیلی را از سکونتگاههای قدیمی مندائیان می دانند وبه گفته محققان مندائی آثار برخی از معابد مندائی درمنطقه عقیلی یافت شده است که وجود کوزر وماهور درمسیر عقیلی تایید کننده این نظریه است.
مندائیان با اینکه امروز طبق فتوای مقام معظم رهبری جزء ادیان توحیدی شناخته شده اند. اما متاسفانه هنوز درجامعه جایگاه واقعی خودرا درمیان مردم نیافته اند وهمیشه برخوردهای تحقیر آمیز وگاهی حتی متجاوزانه با آنها صورت می گیرد که باعث مهاجرت بسیاری ازآنها به کشورهای دیگر شده است هرچندکه درآیین اسلام به تمام عقاید توحیدی احترام گذاشته شده امابرخی به نام اسلام پیروان دیگر ادیان رامورد اذیت وآزار قرامی دهند که این رفتاربه دوراز شان یک مسلمان است.
در موج باز بخوانیم:
- فضای مجازی و همسر
- پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی از طریق اینترنت
- پدوفیلی یعنی چه؟
- واکسینه شدن در برابر افسردگی
- بلوغ های مورد نیاز برای ازدواج
- چند اشتباه در رابطه جنسی
- تقویت ارتباط عاطفی همسران (زناشویی)
- نکات رسیدن خانم ها به ارگاسم در رابطه جنسی
- معنی نام بنیتا چیست؟
- هشدارهای پلیس برای جلوگیری از بچه ربایی