مرگ رضا شاه و علت مومیایی شدن جسد رضا شاه چه بود؟
با وقوع جنگ جهانی دوم، ایران اعلام بی طرفی کرد، اما از آنجا که دولت وقت بریتانیا به نفت رایگان ایران برای پیشبرد جنگ نیاز داشت، و از طرف دیگر روسیه نیازمند دریافت کمک های لجستیک از متفقین بود، با نقض آشکار بی طرفی ایران در این جنگ، ۳ ام شهریور ماه سال ۱۳۲۰ به ایران حمله کردند و یک هفته شهرهای شمالی ، غربی و جنوبی ایران را مورد تهاجم قرار دادند تا اینکه نهایتا در روز ششم فروغی، نخست وزیر وقت، ترک مقاومت را در دستور کار قرار داد و به رایزنی با اشغالگران پرداخت و این روند به سمتی رفت که نهایتا دولت بریتانیا برکناری رضاشاه را در دستور کار خود قرار داد و پیامی به این مضمون به رضاشاه ارسال کرد: « ممکن است اعلی حضرت لطفاً از سلطنت کنارهگیری کرده و تخت را به پسر ارشد و ولیعهد واگذار نمایند؟ ما نسبت به ولیعهد نظر مساعدی داریم و از سلطنتش حمایت خواهیم کرد. مبادا اعلی حضرت تصور کنند که راهحل دیگری وجود دارد.»
شرح رفتن رضاشاه از ایران از کتاب تحشیه دکتر باستانی پاریزی، در کتاب فرماندهان کرمان، نوشته شیخ یحیی احمدی کرمانی انتشارات دانش سال ۱۳۶۲
یادداشت های محمود جم درسالنامه ۱۳۴۰ دنیا : «در هر حال از سیرجان رهسپار بندرعباس شدیم. وقتی وارد بندرعباس شدیم در گرمای ماه مهرماه ۱۳۲۰ مثل اینکه رضا شاه و من و سایر همراهان وارد آب حوض شده و قبل از اینکه بدن خود را خشک نماییم لباس بر تن کردهایم. شاه در بندر عباس دستور دادند تمام جامدان ها را مأمورین گمرک مورد تفتیش قرار بدهند و صورت مجلسی هم تهیه شود تا محقق گردد جواهرات سلطنتی همراه شاه نیست. در بندرعباس هم شاه از گفتارهای رادیو لندن عصبانی بودند ولی من میدانستم تمام این جریان زیر سر “سر رید بولارد” سفیر انگلستان در تهران میباشد. ایشان چارهای جز ترک ایران نداشتند و به وسیله کشتی نیمه باری و نیمه مسافری انگلیسی موسوم به “بندرا” خاک ایران را ترک گفتند. شدت گرمای بندرعباس مخصوصاً یک ساعت قبل از عزیمت رضا شاه به حدی بود که گله داری (بازرگان بندر عباسی) مقداری یخ به عنوان تحفه به شاه تقدیم داشت. یخ در آن گرمای شدید بندرعباس نعمتی بود. شاه با مشاهده یخ دست در جیب بردند و ۱۵ سکه پهلوی طلا درآوردند تا به گله داری بدهند. عرض کردم ایشان از مکنت و ثروت برخوردار است، اجازه بفرمایید پس از بازگشت به تهران در مقام تقدیر از رفتار او برآیم. آقای گله داری بعداً در سال ۱۳۲۳ از بندرعباس به مجلس شورای ملی رفت.رضا شاه قبول کردند و با کرجی بندر و ساحل را ترک کرده تا در دو کیلومتری سوار کشتی بشوند. در کشتی صورت مرا بوسید و پس از آنکه مراسم خداحافظی در محیط بسیار ناراحت کننده به عمل آمد.به ساحل بازگشتم و بعد از ظهر همان روز از همان راهی که آمده بودم به طرف تهران رهسپار شدم.»
رضاشاه به همراه یازده نفر از اعضای خانوادهٔ سلطنتی از جمله شمس پهلوی ، علیرضا پهلوی و همچنین هشت نفر دیگر در شهر بندرعباس سوار کشتی انگلیسی شد و این شهر را به قصد بمبئی هند ترک کرد تا مدتی را در این شهر بگذرانند و پس از رفع خستگی به یکی از کشورهای شیلی یا آرژانتین برای سکونت بروند. رضاشاه در ابتدای ترک ایران، تصمیم داشت در یکی از کشورهای آمریکای لاتین ساکن شود که در آن میان، احتمال رفتن به آرژانتین قوی تر بود.
اما پس از نزدیک شدن به شهر بمبئی، حکومت هند انگلیس به وی اطلاع داد که نمیتوانند در این شهر اقامت کنند و باید به سمت جزیرهٔ موریس رهسپار شوند و این امر موجب برآشفتگی رضاشاه شد چرا که تا پیش از این واقعه رضا شاه و همراهانش گمان میکردند که پس از استعفا و ترک ایران میتوانند آزادانه در هر جای دنیا که مایل باشند ساکن شوند اما بعد متوجه شدند که در واقع به نوعی زندانی دولت انگلیس هستند. به مسافران کشتی حتی اجازهٔ ورود به شهر بمبئی را نیز ندادند و مجبور شدند مدت پنج روز را وسط دریا در کشتی منتظر بمانند تا کشتی دیگری از راه برسد و با آن کشتی رهسپار جزیرهٔ موریس بشوند. «سر کلارمونت اسکراین» کنسولیار انگلیس در کرمان که مأمور انتقال رضاشاه و همراهانش به موریس بود در کتاب “جنگ جهانی در ایران” و همچنین شمس پهلوی در خاطرات خود دلیل اینکه به هیچ یک از مسافران اجازهٔ ورود داده نشد را این میدانند که ممکن بود ورود پادشاه یک کشور اسلامی به بمبئی منجر به بروز شورش مسلمانان در این شهر شود. رضاشاه پس از مدتی اقامت در این جزیره چندین بار دربارهٔ وضعیت آب و هوایی آنجا به حکمران انگلیسی این جزیره اعتراض نمود تا سرانجام با انتقال وی و همراهانش به مکانی بهتر در آفریقا موافقت شد.
آرامگاه رضا شاه در نزدیکی حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری تهران
رضاشاه که دو بار سکته قلبی کرده بود، بعد از دومین سکتهٔ قلبی در روز ۴ ام مرداد ماه سال ۱۳۲۳ در ژوهانسبورگ افریقای جنوبی در گذشت. جسد رضاشاه پس از مرگ به صورت مومیایی به قاهره، مصر منتقل شد. برخی از تاریخ نگاران علت انتقال مومیایی رضاشاه و به امانت ماندن مومیایی در مصر را اداعای حکومت مصر به رهبری ملک فاروق، برای عدم پرداخت مهریه فوزیه، همسر اول محمد رضاشاه پهلوی عنوان کرده اند. به همین دلیل مومیایی رضاشاه در مسجد رفاعی قاهره به امانت ماند تا اینکه ۶ سال پس از مرگ رضاشاه، در اردیبهشت ماه سال ۱۳۲۹، که همزمان با دورهٔ نخست وزیری رجب علی منصور در مصر بود، توافق حاصل شده و قرار شد جسد مومیایی رضاشاه از مصر به ایران آورده شود. هواپیمای حامل جسد مومیایی رضا شاه قبل از آمدن به ایران، به منظور طواف در مکه از قاهره به طرف جده پرواز کرد و نهایتا در هفدهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۲۹، جسد مومیایی رضاشاه به وسیله هواپیما و سپس با قطار مخصوص به تهران حمل شد و با تشریفات رسمی به حرم شاه عبدالعظیم برده شد و در آرامگاه ویژه ای که در نزدیکی حرم برای او ساخته شده بود دفن شد.
تخریب آرامگاه رضاشاه به دستور حاکم شرع وقت صادق خلخالی
در اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۹، صادق خلخالی که حاکم شرع آن زمان بود، دستور ویران شدن و نابودی کامل آرامگاه رضا شاه را صادر کرد. ابوالحسن بنیصدر، اولین رئیس جمهور ایران که گویا قصد داشته است آرامگاه رضا شاه را به موزهٔ جنایات رضاشاه و محمدرضاشاه تبدیل کند،سعی در جلوگیری از تخریب آن می کند اما نهایتا آرامگاه رضاشاه تخریب میشود. صادق خلخالی در خاطرات خود در مورد دستور تخریب آرامگاه رضاشاه نوشته است: «اگر آن ها میخواستند آثار جنایات پهلوی را در موزهای جمع آوری کنند، موزه ایران باستان میتوانست جای بهتر و بزرگتری برای این امر باشد. مقبره رضاشاه سازه بسیار مقاومی بود و تنها با استفاده از دینامیت و در مدت زمان ۲۰ روز موفق به تخریب آن شدیم.»
پیدا شدن مومیایی در شهر ری و عکسهای مومیایی رضاشاه
سوم اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ در پی فعالیت های کارگران به هدف گسترش زمین های اطراف زیارتگاه حضرت عبدالعظیم حسنی در شهرری، راننده بیل مکانیکی جسد مومیایی شده ای را کشف کرد که بر اساس شواهد موجود جسد مومیایی رضاشاه است. براساس اعلام احمد شجاعی، رئیس سازمان پزشکی قانونی ایران، احتمال شناسایی اجساد مومیایی شده از سوی پزشکی قانونی وجود دارد٬ اما امکان آن به شکل ۱۰۰ درصدی وجود ندارد چرا که فرآیند مومیایی کردن افراد بافت بدن را به طور کلی تغییر می دهد و به همین دلیل دشوار و زمان بر است اما از طریق اخذ آزمایش دیانای از بستگان جسد مومیایی شده٬ میتوان فرآیند تشخیص هویت را سریع تر انجام داد.
اقدامات مثبت رضاشاه در زمان حکومت
از جمله آثار مثبت رضا شاه که آثر آن قابل مشاهده است، میتوان موارد زیر را نام برد:
- بنیان گذاری بانک سپه
- ساخت فرودگاه مهرآباد
- بنیان گذاری بیمه ایران
- بنیان گذاری ثبت اسناد
- بنیان گذاری رادیو ایران
- بنیانگذاری بانک ملی ایران
- بنیانگذاری فرهنگستان ایران
- بنیان گذاری و ساخت دانشگاه تهران
- تهیه و تصویب نخستین قانون مدنی ایران
- لغو کاپیتولاسیون : مربوط به معاهده ترکمانچای
- بنیانگذاری بانک فلاحتی : بانک کشاورزی کنونی
- بنیانگذاری خبرگزاری پارس : خبرگزاری ایرنا کنونی
- راه سازی سراسری در کل کشور به دستور رضاشاه
- تأسیس نخستین موزه ایران با نام موزه ایران باستان
- ساخت جاده مخصوص پهلوی : خیابان ولی عصر کنونی در تهران
- ساخت راه آهن سراسری از دریای خزر تا خلیج فارس به دستور رضاشاه
- بنیان گذاری ثبت احوال و اجباری کردن برگزیدن نام خانوادگی و صدور شناسنامه
- متحدکردن نیروهای نظامی و تشکیل ارتش ایران و تصویب قانون نظام وظیفه عمومی
- کشف حجاب اجباری تغییر لباس زنان از پیچه و روبند به لباس و کلاه فرنگی و بازکردن صورت
- اجباری کردن کت و شلوار و کفش مردانه به جای لباس های سنتی در سال ۱۳۰۳ خورشیدی
- تغییر نام رسمی کشور در زبان های خارجی و مجامع بین المللی از «پرشیا» به «ایران» در سال ۱۳۱۴
- تغییر تقویم رسمی ایران از تقویم هجری قمری به تقویم خورشیدی جلالی : شامل تغییر ماههای برجی مانند عقرب و سرطان به ماههای اوستایی مانند فروردین و اردیبهشت
- دستور به حفظ، بازسازی و مرمت آثار تاریخی ایران : بازسازی مکان های تاریخی ایران از جمله آرامگاه فردوسی ، آرامگاه خیام و موافقت با باستان شناسان خارجی برای بررسی و کشف آثار باستانی در ایران
عکس های رضاشاه
گم شدن شمشیر طلای رضاشاه
شمشیر طلای رضاشاه که مرصع به گوهر ها و سنگ های گرانبها بود، برای انجام مراسم رسمی خاکسپاری در مصر، به قاهره فرستاده شد تا طبق رسوم درباری، پیشاپیش جنازه حمل شود.ملک فاروق این شمشیر گرانبها را بعد از انجام مراسم تشییع جنازه رضاشاه به کاخ سلطنتی برد و مراجعات مکرر هیئت اعزامی ایران برای پس گرفتن شمشیر رضاشاه بی نتیجه ماند.
در موج باز بخوانیم :
- کمال رستمعلی کیست؟
- حسامالدین آشنا کیست؟
- سلطان شکر ایران کیست؟
- جرم سعید مرتضوی چیست؟
- اولین حکومت مذهبی در ایران
- اسامی بدهکاران بانک سرمایه
- علت مرگ هاشمی رفسنجانی
- بیوگرافی ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی