موشک بالستیک چیست؟
موشک بالستیک (Ballistic missile) به موشک هایی گفته میشود که با موتور روشن تا ارتفاع بسیار بالایی اوج می‌گیرند و سپس ادامه مسیر تعیین شده را با استفاده از نیروی جاذبه زمین به سمت هدف می‌روند که مانند یک سقوط آزاد است. موشک های بالیستیک معمولاً ارتفاع بسیار بالایی می‌گیرند و برخی از موشک های بالستیک که برد بسیار بالایی دارند حتی از جو زمین نیز خارج می‌شوند و با استفاده از ماشین ورود مجدد (RV) به جو بازمی‌گردند که در این بازگشت با هدایت صحیح دقیقا به سمت هدف می روند. موشک بالستیک در حقیقت یک ماشین “تحویل موشک مولد”، شامل “سیستم رهیابی” و “محفظه حمل مهمات” است که اساساً علیه اهداف زمینی و سطحی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع موشک بالستیک چیست؟
انواع گوناگون موشک های بالستیک معمولاً بر حسب برد طبقه‌بندی می‌شوند. نوع خاصی از موشک های بالستیک وجود دارد که از زیردریایی‌ها شلیک میشود و SBLM نام دارد. در ساخت موشک بالستیک، مبحث پیشرانه که مشخص کننده برد موشک است مهمترین مسئله محسوب میشود و پس از آن میزان توانایی حمل مهمات که قدرت تخریب آن را افزایش می‌دهد. اولین موشک بالستیک A-4 نام داشت که معمولاً با نام موشک “وی-۲” (اصطلاح آلمانی ۲-Vergeltungswaffe به معنی سلاح انتقامی ۲) شناخته میشود که بین سالهای ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ میلادی توسط آلمان نازی و زیر نظر ورنر فون براون در ورماخت ساخته شد. اولین پرتاب موفقیت آمیز “وی-۲” در ۳ اکتبر ۱۹۴۲ بود و برای اولین بار در تاریخ ۴ سپتامبر ۱۹۴۴ علیه انگلستان مورد استفاده قرار گرفت. تا پایان جنگ جهانی دوم حدود ۳۰۰۰ موشک وی-۲ از مجموع شش هزار موشک ساخته شده توسط ورماخت، به سمت کشورهای بریتانیا، هلند و بلژیک پرتاب شده بود. موشک بالستیک را می‌توان از نظر برد یا کاربرد دسته بندی کرد، که معمولاً آنها را بر اساس برد گروه بندی می‌کنند. کشورهای مختلف از الگو های متفاوتی برای دسته بندی موشک های بالستیک استفاده می‌کنند.
- موشک جنگی بالستیک کوتاه برد(Tactical ballistic missile):با میزان برد ۱۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر
- موشکهای بالستیک TBM (Tactical ballistic missile): با میزان برد بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتر
- موشک بالستیک کوتاه برد (SRBM) (Short-range ballistic missile):با برد کمتر از ۱٫۰۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک میانبرد (MRBM) (Medium-range ballistic missile):با میزان برد بین ۱٫۰۰۰ تا ۳٫۵۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک بلند برد (IRBM) (Intermediate-range ballistic missile):با میزان برد ۳٫۵۰۰ تا ۵٫۵۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک قاره پیما (ICBM) (Intercontinental ballistic missile):با برد بیشتر از ۵٫۰۰۰ کیلومتر
به دلیل محدودیت موشک های بالستیک در توانایی حمل بارهای سنگین عمدتاً از موشکهای بالستیک بلند برد و میانبرد برای حمل کلاهک های هسته ای استفاده میشود، زیرا در غیر این صورت پرتاب کردن حجم کمی از مواد منفجره معمولی توسط موشک های بالستیک صرفهٔ اقتصادی ندارد.
موشک بالستیک
موشک بالستیک قاره پیما چیست؟
موشک بالستیک قاره‌پیما (Intercontinental ballistic missile) به موشک های بالستیکی گفته میشود که برد مفید آنها بیش از ۵٬۵۰۰ کیلومتر (۳۴۰۰ مایل) باشد. به‌طور کلی این نوع موشک ها برای شلیک بمب هسته‌ای ساخته می‌شوند و قادر به حمل یک یا چند کلاهک هسته‌ای هستند اما به کلاهک های جنگی متعارف یا شیمیایی و میکروبی نیز می‌توانند مسلح شوند. بیشتر موشک های بالستیک قاره پیمای امروزی از قابلیت هدف گیری مستقل چندگانه بهره‌مند هستند. یعنی به چندین کلاهک مسلح می‌شوند که هر یک از آنها می‌تواند به هدف جداگانه ای برخورد کند. پیش تر انواع اولیه موشک بالستیک قاره پیما، دقت بسیار پائینی داشتند و فقط علیه هدف های بزرگی مانند شهرها قابل استفاده بودند و تنها امتیاز آنها قابلیت قرارگیری در محلی کاملاً امن در خاک خودی بود. اما نسل های دوم و سوم موشک های قاره‌پیما به طرز قابل توجهی دقیق‌تر شده‌اند. به طوریکه علیه کوچکترین اهداف نظامی هم قابل استفاده هستند. هرچند دقت آنها هیچگاه قابل مقایسه با بمب افکن های استراتژیک نیست.
اطلاعات پایه ای
موشک، پرتابه ای است که با نیروی عکس العمل ناشی از خروج گاز (معمولاً ناشی از سوختن سوخت) حرکت می‌کند. در موشک ماده اکسید کننده نیز به همراه سوخت حمل میشود و سوختن سوخت در آن نیاز به اکسیژن هوا ندارد. از این نظر موشک با راکت و فشفشه فرق دارد.
موشک ها از نظر سوخت به دو دسته موشک با سوخت مایع و موشک با سوخت جامد تقسیم می‌شوند.
- موشک‌هایی با سوخت پیشران جامد
سوخت های پیشران از یک نوع سوخت و یک اکسنده تشکیل شده‌اند. برای روشن شدن موشک، کافی است یک جرقه کوچک سوخت پیشران آنرا آتش بزند. سوخت آتش گرفته تا آخرین قطره می‌سوزد. گازهای حاصل از سوخت پیشران را از طریق دماغه انتهایی موشک خارج می‌شوند. اولین موشک‌ها را احتمالا در قرن یازدهم میلادی در کشور چین ساخته‌اند. آنها موشک هایی بودند که از سوخت پیشران جامد استفاده می‌کردند. سوخت موشک یک نوع باروت بود که از مخلوطی از نیترات پتاسیم، زغال چوب و سولفور تشکیل شده بود.
موشک هایی که از سوخت پیشران جامد استفاده می‌کنند، اغلب به عنوان موشک های تقویت کننده ای استفاده می‌شوند که نیروی اولیه موشک های بزرگ‌تر را تأمین می‌کنند. موشک های بزرگ‌تر خود از سوخت پیشران مایع استفاده می‌کنند. بزرگترین موشکهای مصرف‌کننده سوخت جامد با ۴۵ متر ارتفاع جزء موشکهای تقویت‌کننده شاتل فضایی ایالات متحده محسوب می‌شوند. آنها حاوی ۵۸۶۵۰۰ کیلوگرم (۲/۱ میلیون پوند) سوخت پیشران هستند که به‌طور متوسط ۱۳ میلیون تن (۵/۳ میلیون پوند نیرو) نیروی پیشران را تولید می‌کنند.
این موشک ها را طوری طراحی کرده‌اند که بعد از اتمام سوخت و افتادن در دریا، از دریا بیرون کشیده شده، دوباره برای مأموریت های بعدی سوختگیری می‌شوند. ساخت موشک هایی که از سوخت جامد استفاده می‌کنند چندان دشوار نیست. آنها مقدار زیادی نیروی پیشران را در یک مدت زمان کم تولید می‌کنند. تنها ایراد این نوع موشک ها این است که بعد از روشن شدن به راحتی خاموش نمی‌شوند. به عبارت دیگر ، نمی توان آن را به آسانی تحت کنترل درآورد.
- موشک های با سوخت مایع
اکثر موشک هایی که از آنها در پروازهای فضایی استفاده میشود، از سوخت پیشران مایع بهره می‌برند. سوخت و اکسنده که در مخزن‌های جداگانه ای نگهداری می‌شوند، هر دو مایع هستند. پمپ های قدرتمندی آنها را به محفظه احتراق می‌برند؛ در آنجا آنها با هم ترکیب شده، شروع به تولید گازهای خروجی می‌کنند. گازهای مذکور نیز به نوبه خود از دماغه انتهایی موشک خارج می‌شوند. بعضی از موشک ها از یک ماده قابل اشتعال سریع برای شروع احتراق استفاده می‌کنند. سوخت پیشران سایر موشک ها هنگام ترکیب سوخت و اکسنده شروع به احتراق می‌کند. اما روش احتراق در این موشک ها اکسنده و سوخت باهم ترکیب می‌شوند و در محفظه احتراق شروع به سوختن می‌کنند. سپس گازهای خروجی حاصل از فرآیند احتراق از دماغه خارج و به عنوان نیروی پیشران ، موشک را به طرف جلو حرکت می‌دهند. توجه کنید کمتر از سوخت مایع در موشک های بالستیک استفاده میشود مگر در انواع قاره پیما که نیاز به رانش بیشتری دارند و گرنه بیشترین مورد استفاده در موشک های فضایی است.
انواع موشک از لحاظ کاربرد
- موشک بالستیک
- موشک اتمی
- موشک فضایی
- موشک ضد ماهواره
- موشک لیزری
- موشک شیمیایی، میکروبی، صوتی،…
- موشک جنگ شهری
- موشک ضد تانک
- موشک ضد زره
- موشک ضد هوایی
- موشک باستیک
یکی از پشتوانه‌ها و تکیه‌گاه‌های نظامی کشورها در عرصه بین‌المللی، قدرت موشکی آنهاست. در جهان امروزی به رغم امضای پیمان نامه‌های متعدد کشورها و قراردادهای بین‌المللی که برای کنترل تکنولوژی موشکی در سازمان ملل به امضاء می‌رسد، در نهایت کشوری حرف اول را می‌زند که به لحاظ موشکی مجهزتر باشد. تا قبل از جنگ جهانی دوم (بنا به مقتضیات جنگ) فقط چندین کشور که در حال جنگ بودند ابرقدرت موشکی محسوب می‌شدند (مانند روسیه و آلمان). در واقع جنگ برای اینها مانند کاتالیزوری در جهت پیشرفت صنایع موشکی بود؛ همچنان قدرتمند و قدرتمندتر می‌شدند و این امر موجب رعب و وحشت کشورهای دیگر شد، چرا که از همان ابتدا هم پیش‌بینی می‌شد اگر فقط چند ابرقدرت خاص، این تکنولوژی را به دست می‌گرفتند، دیگر پاسخ ندادن به درخواست‌های آنها کار مشکلی بود. پس از فروکش کردن التهابات جنگ جهانی دوم، بسیاری از کشورها دست به کار شدند و شروع به ساخت یا حداقل خرید موشک کردند زیرا می دانستند اگر سیستم موشکی قوی داشته باشند، پشتوانه خوبی برای حفظ امنیت دارند. هرروزه انواع موشک ساخته و آماده می‌شد و در این میان یک فناوری، توجه همگان را بیش از دیگر شاخه‌ها به خود جلب کرد و آن، تکنولوژی ساخت موشکهای بالستیک بود.
برد بسیار بالا و توانایی حمل مقدار زیاد مهمات، آنها را از سایر موشک‌ها متمایز می‌سازد و همین موضوع، موجب رعب و وحشت و نگرانی میشود. با اینکه یک موشک بالستیک به خودی خود یک سلاح کشتار جمعی (WMD) محسوب نمی شود، ولی می تواند مقدار زیادی از انواع سلاح‌های کشتار جمعی را حمل کند و به عنوان یک منبع نگرانی برای کشورها به حساب آید.
تکنولوژی موشکهای بالستیک هم پس از جنگ جهانی دوم نمو پیدا کرد و از دهه ۱۹۵۰ ابرقدرت‌هایی موشکی به وجود آمدند که تهدیدی برای کشورهای دیگر محسوب می‌شدند. در این عرصه، اتحاد جماهیر شوروی یک سر و گردن از رقبای خود بالاتر بود. با گذشت زمان، قدرتش بیشتر و بیشتر می‌شد و همواره حرف اول را در این زمینه می‌زد. این مسئله، کشورهای دیگر- مخصوصاً رقیب سرسختش یعنی ایالات متحده آمریکا- را آزار می‌داد.
موشک کروز چیست؟
سامانه موشکی کروز (Cruise missile) نوعی هواگرد بی‌سرنشین هدایت شونده‌است که مسیر آن تا رسیدن به هدف قابل تغییر و هدایت است. در اغلب سامانه‌های کروز از نوعی موتور جت استفاده میشود در حالیکه موشکهای دیگر از موتور راکتی استفاده می‌کنند. موشکهای کروز معمولاً تمام مسیر خود را در ارتفاع بسیار پائین (برای جلوگیری از تشخیص توسط رادارهای دشمن) و با سرعت تقریباً ثابت با سرعت مافوق صوت یا نزدیک به صوت طی می‌کنند. تفاوت موشک کروز با پهپاد اینست که کروزها فقط به عنوان یک سلاح استفاده می‌شوند و کلاهک جنگی بخشی از بدنه آنهاست.
تفاوت موشک بالستیک و موشک کروز چیست؟
تفاوت موشک بالستیک و موشک کروز در چگونگی عملکرد در مراحل نهایی است. موشک بالستیک به هنگام پرواز در جو زمین با سیستم‌های کنترل پرواز همچون بال‌های منحنی برای جریان هوای آیرودینامیکی و سکان و پره‌های بالابرنده که موشک را به صورت افقی و عمودی تراز می‌کنند مسیر خود را تصحیح می‌کند. که در صورت پرتاب سیستم‌های هشدار دهنده می‌توانند مسیر آنها را کشف و به مقابله بپردازند. در صورتی که موشک کروز می‌تواند با سقف پرواز کم و مجهز به رادار کوچک و پرتوی مادون قرمز با استفاده از یک اشتباه در سپر پدافند دشمن از آن عبور کرده و هدف خود را نابود کند.
در موج باز بخوانیم :
- تراریخته چیست؟
- رادیواکتیو چیست؟
- علت زلزله چیست؟
- پروژه هارپ چیست؟
- گوش بصری چیست؟
- وارونگی هوا چیست؟
- داعش مخفف چیست؟
- معنی انغماسی چیست؟
