موش های زنده خوار در تهران!
اولین بار ۲۲ آذر ماه سال ۱۳۹۱ بود که خبری مبنی بر موشهای زنده خوار در تهران منتشر شد. اینکه تهرانی ها در خیابان های پایتخت و به خصوص جوی های شهر موش ها را ببینند اصلا تصویر عجیب و دور از ذهنی نیست و به خصوص در مناطقی که مغازه دارها، میوه فروش ها و مردم زباله ها را به راحتی در جوی های آب و پیاده رو ها میریزند، اجتماع موش های تهران به امری عادی بدل شده است. اما نکته قابل تامل این است که بعد از انتشار افزایش تهدید آمیز موش ها بحث موشهای زنده خوار به میان آمد! موشهای زنده خوار موش هایی هستند که با پرخاش و تهاجم میتوانند به موجود زنده حمله کرده و در واقع موجود زنده را بخورند! در این شرایط و با توجه به زلزله ۵٫۲ ریشتری که تهرانی ها رابه خارج از خانه هایشان کشاند، دوباره بحث پرداختن به موشهای زنده خوار مورد توجه قرار گرفت. برخی کارشناسان مدعی شده اند که موشهایی در پایتخت هستند که مهاجم بوده و امکان زنده‌خواری توسط آنها وجود دارد. هر چند که موضوع “موش زنده خوار” از سوی هیچکدام از مقامات مسئول تایید نشد اما به هر حال هر مبحثی که توسط کارشناسان اعلام میشود در کمترین میزان هم قابل تامل بوده و می‌تواند زنگ خطری برای متولیان مبارزه با این حیوانات موذی باشد. به خصوص که همه میدانند تهران در مقام پایتخت ایران و اجتماع مکان های حساس و شخصیت های سیاسی و اجتماعی، ویژگیهای منحصر به فرد به خود را دارد!
موشهای زنده خوار تهدیدی در هنگام زلزله
مهرداد حلوایی دبیر کمیته دفع آفات شهری و صنعتی شهرداری تهران درباره تهدیدهایی که افزایش جمعیت موش دارد، می گوید: بیرون آمدن موش ها از زیرزمین به روی زمین بعد از وقوع زلزله، تهدید جدیدی برای تهران است. اگر زلزله ای جدی و بزرگ (با ریشتر قابل توجه) در تهران به وقوع بپیوندد موش هایی که در زیرزمین هستند (موشهای زنده خوار)، میتوانند زیرآور ماندگان را تا رسیدن نیروهای امدادی بخورند و یا به آنان آسیب جدی وارد می کنند!
این متخصص فیزیولوژیک جانوری ادامه می دهد: موشها ناقل بیماری های خطرناکی همچون طاعون، انواع انگل و نیز دیگر بیماری های خطرناک هستند که باید وجود آنها کنترل شود. تاکنون روش های به کار گرفته شده برای نابودی و کنترل موش ها در تهران موثر نبوده است و همه اقدامات انجام شده از سوی متولیان درزمینه کنترل موش ها تنها ۱۰ درصد به وضعیت کنترل موش ها کمک می کند و ۹۰ درصد مردم در کنترل آنها نقش دارند. کشتن و نابودی موش ها امکانپذیر نیست و در چرخه اکوسیستم باید وجود داشته باشند اما باید کنترل شوند. موش ها بصورت دسته جمعی زندگی می کنند و در کولون های ۱۵ – ۲۰ تا ۲۵ نفره به زیست خود ادامه می دهند. حالا این موش ها تغییر رفتار داده و با تهاجمی شدن بیشتر آنها، باید آنها را موشهای زنده خوار شهر بنامیم! این موش های زنده خوار، موشهای خارجی هستند از طریق واردات و همراه با دیگر کالاها به داخل کشور راه یافته اند و بر تعداد آنها روز به روز افزوده شده است.
بی اثر بودن روشهای مبارزه با موش موضوعی است که عبدالرضا باقری فعال محیط زیست نیز بر آن تاکید دارد و می گوید: از دو سال پیش مبارزه با موش ها در شهر شدت یافت اما این این آمار تغییری نکرده است. زیرا روشهای مبارزه مناسب نبوده است. در واقع شهرداری مبارزه‌ای با موش ها نکرده جز ریختن سم و گذاشتن تله در چند نقطه. این روش‌ها بی اثر است.
عکس موش زنده خوار
موشهای زنده خوار تهران ۲۵ سانتی طول و یک کیلو وزن دارند!
موشهای قهوه‌ای یا همان موشهای زنده خوار میتوانند تا ۲۵ سانتی‌متر بزرگ شوند، وزن نوع نرشان به ۳۰۰ گرم هم می‌رسد؛ هر چند نمونه‌هایی از آنها هستند که تا ۹۰۰ گرم سنگین شده‌اند وحتی به یک کیلوگرم هم رسیده‌اند. این موشها هم حس بویایی بسیار تکامل یافته‌ای دارند و هم شنوایی شان بسیار قوی است. چرخه غذایی موشهای زنده خوار بیشتر شامل آن چیزهایی است که پیدا می‌کنند مانند:
- باقی‌مانده غذای آدم‌ها
- دانه‌ها و مانند آن
با این حال دیده شده است موشهای قهوه‌ای (موشهای زنده خوار) که در حاشیه رودها زندگی می کنند ماهی‌های کوچک را هم شکار می‌کنند و می‌خورند. بی‌تردید با فرو نشست زمین همزمان با وقوع زلزله که با پیش‌بینی جمعی از کارشناسان به دلیل وجود چاه‌های عمیق، ممکن است زلزله زدگان را تا هزاران متر به زیر زمین بکشد، آنها را با موجی از حمله این موجودات موذی مواجه خواهد ساخت.وجود این مشکل در حالی به نگرانی‌های موجود دامن می‌زند که تاکنون اجرای هیچ کدام از طرح‌ها و برنامه‌های شهرداری در جهت مبارزه با افزایش جمعیت موشهای پایتخت موفقیت‌آمیز نبوده است.
موش های پیش مرگ چه هستند؟!
عبدالرضا باقری : «موشها زندگی اجتماعی پیچیده‌ای دارند. وقتی با غذای جدیدی روبه‌رو می‌شوند اول پیش مرگ‌ها می‌خورند و اگر اتفاقی برای آنها نیفتاد بقیه موشها هم اقدام به خوردن آن غذا می‌کنند. در باره سم هم همین اتفاق می‌افتد. اگر چند موش بمیرند دیگر این غذا مورد استفاده موشها قرار نمی‌گیرد.»
باقری درخصوص برخی شایعات مبنی بر زنده خوار شدن موش ها یا همان موشهای زنده خوار تهران می گوید: «موش های نروژی که جثه بسیار بزرگتری نسبت به موشها خانگی دارند مهاجم هستند. آنها حتی موش های کوچک را هم می‌خورند و از جوجه پرندگان هم تغذیه می‌کنند. موش های زنده خوار در کشور ما وجود نداشت و با کشتی از کشور‌های دیگر به ایران راه یافتند و هم اکنون اولویت مبارزه با این گونه از موش های زنده خوار است و گزارشاتی مبنی بر اینکه در شرایطی که منابع غذایی آنها از میان رفته جسد انسان را خورده اند نیز وجود دارد.
عبدالرضا باقری فعال محیط زیست مبارزه با موش توسط تفنگ بادی را که به تازگی در چند محله تهران به کار رفته بی فایده می داند و می گوید: شاید بتوان چند موش را با این روش کشت اما باید توجه داشت که موش ها به محض اینکه متوجه تهدیدی بشوند دیگر در آن منطقه خطر رفت و آمد نمی‌کنند! حال در مناطق جنوبی تهران به دلیل وجود انبار‌ها، بارانداز‌ها و زباله های بیشتر و مرکز بازیافت زباله بیشترین تمرکز جمعیت موش وجود دارد.
روش شکار موش های تهران یا بهتر است بگوییم موش زنده خوار چیست؟
قاسم علی اکبر طراح شکار موش با تفنگ بادی هم درخصوص روشهای کار آمد مبارزه با موش می گوید: استفاده از مواد شیمیایی برای کنترل موشها روش مناسبی نیست و با روش شکار باید آنها را مهار کرد. به اعتقاد او نیز زنده خواری موشها برای تهران و شهروندانش یک تهدید جدی است.
شهرام امیر شریفی رئیس انجمن دیده‌بان حقوق حیوانات با اشاره به روشهای مختلف برای از بین بردن موش زنده خوار در سطح شهر می گوید: گام اول کنترل زباله هاست چرا که این موضوع اثبات شده و کم هزینه ترین روش است. به طوری که ۸۰ درصد از جمعیت موشها را می توان با کنترل زباله ها حذف کرد، بنابراین باید به موشها شوک غذایی داد تا افزایش زاد و ولد نداشته باشند. افزایش آگاهی مردم توسط مسئولان نیز گام دوم کنترل موشها و جانوران است. یعنی نکته دوم آشنا کردن مردم است و باید توجه کنیم که کار فرهنگی هزینه عملیاتی ندارد و این توجیه شهرداری که موشها طاعون و وبا می آورند مدتهاست که دیگر اثر بخش نیست. زیرا در سالهای اخیر اگر مشاهده کنیم می بینیم که کسی از گزش موش دچار بیماری طاعون نشده است! سومین گام بزرگ عقیم سازی جانوران است که البته این موضوع برای موشها و موش زنده خوار قابلیت اجرا ندارد چرا که جمعیت آنها تصاعدی بالا می رود. یکی از روشهایی که برای معدوم کردن موشها به کار گرفته می شود، استفاده از سیستم آزارنده صوتی است با تولید اصوات آزار دهنده، حضور آنها را می توان در سطح شهر کم کرد که در این روش، شهرداری می بایست با همکاری کاسبان محلات اطلاع رسانی کنند و اگر کاسبان بدون اغماض همکاری کنند برخوردشان با قانون است. یکی دیگر از جدیدترین روشهایی که برای معدوم کردن موش های زنده خوار به تازگی به کار می رود، روش تیراندازی مستقیم است. این روش سالیان متمادی برای اتلاف سگ و گربه مورد استفاده بوده که به تازگی توسط تفنگ های ساچمه ای برای موشها به کار می رود که این روش خطراتی از جمله آلودگی حاصل از متلاشی شدن موشها در محیط شهری در پی خواهد داشت.
اما در حالی که مدیران شهری تمایلی به پاسخگویی رسانه ای در خصوص موش و روشهای کنترل آن ندارند، مهرداد بائوج لاهوتی عضو فراکسیون مدیریت شهری مجلس می گوید: کنترل و نابودی موشهای تهران مسئله پیچیده ای نیست و بزودی این مسئله در فراکسیونهای مدیریت شهری و محیط زیست مجلس مورد بررسی قرار می گیرد! وی با اشاره به وضعیت رو به رشد موشها در پایتخت است، اضافه می کند: از آنجا که درباره این مسئله تاکنون به فراکسیون شهری و محیط زیست مجلس گزارشی ارائه نشده است، نمی توان آمار و ارقام داده شده و روشهای انهدام موشها را تائید کرد یا مورد انتقاد قرار داد و اگر هم تاکنون حساسیتی از سوی نمایندگان مجلس در این خصوص دیده نشده است، به دلیل این بود که هیچ گزارشی به مجلس ارائه نشده بود.
شهروندان و موشهای زنده خوار
در کاهش و کنترل جمعیت موش شهروندان ناراضی از وجود موش ها در سطح شهر هم نقش اساسی دارند. ریختن زباله و باقی مانده سبزیحات در جوی های آب در هر ساعتی از روز یکی از مهمترین دلایل افزایش جمعیت موشهاست. تغییر روش مبارزه با کاهش جمعیت موش واستفاده از روشهایی که پیش از این آزموده شده اند می تواند از تهدیدهایی که این جانور کوچک می تواند برای شهروندان داشته باشد بکاهد.
زیرساخت و موشهای زنده خوار تهران!
محمد سالاری رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران دراین مورد گفته:« در صورت وقوع این زلزله وسعت و عمق تخریب آنچنان گسترده خواهد بود که تصور آن هم برای ما سخت است. زیرساخت‌های تهران دچار مشکل قابل‌‌توجهی است. کانال‌های تاسیسات شهری در تهران نداریم، به‌طوری که تمام شبکه‌های توزیع نیروی ما به صورت سنتی – دفنی است که سیستم را آسیب‌پذیر می‌کند. میزان بافت فرسوده در تهران با بیش از ۳۷۰۰ هکتار بسیار گسترده است و در کنار آن هم ١۴ هزار هکتار بافت ناپایدار وجود دارد. متاسفانه در آنجا برای این موضوع به خوبی عمل نشده، لذا شاهدیم ظرف دو سال و نیم گذشته بعضا ساختمان‌هایی ایجاد شده همانند قبل از نمای تمام شیشه و یا تمام کامپوزیت استفاده کرده‌اند که هیچ سنخیتی با اصول و مبانی معماری شهرسازی ایرانی و اسلامی ندارند.»
زندگی ۵۰ تا ۷۰ میلیون موش در تهران
اما یکی از مهمترین معضلاتی که در این مورد مغفول باقی مانده و در عین حال یکی از فجیع‌ترین بخشهای داستان زلزله تهران خواهد بود، وجود جمعیت ۵۰ تا ۷۰ میلیونی موشهای مهاجم و زنده خوار ساکن در لایه‌های زیرین زمین پایتخت بوده که پس از آلودگی هوا به عنوان دومین معضل زیست‌محیطی این شهر شناخته میشود. موضوعی که به تازگی به یکی از دغدغه‌های مهم برخی مسئولان مدیریت بحران تبدیل شده است.
زلزله زمینه را برای طغیان موشهای زنده خوار فراهم می‌کند
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست استان تهران در مورد سرنوشت موشها بعد از وقوع بحران‌ها و خطراتشان برای مردم زلزله زده گفته است: «قطعا اگر بحرانی رخ دهد، این موجودات میتوانند از عوامل تشدیدکننده خسارات باشند و حتی میتوانند برای افرادی که زیر آوار مانده و زخمی می‌شوند، مشکلات بسیاری را به وجود آورند.»
در این رابطه مسئولان سازمان محیط زیست استان تهران اعلام کرده اند که در حال حاضر موشها عامل انتقال خیلی از بیماری‌ها هستند و بر اساس اعلام وزارت بهداشت و درمان در این رابطه حدود ۲۰ الی ۳۰ بیماری هست.
وجود موشهای زنده خوار دومین ابرچالش کلان شهر تهران است
«سیده فاطمه ذوالقدر، در مورد وجود این معضل در پایتخت گفت: تهران به عنوان یک کلان شهر با معضلات زیست محیطی متعددی درگیر است که متاسفانه به دلیل نبود مدیریت یکپارچه شهری نه تنها از حجم مشکلات آن کاسته نشده است، بلکه روز به روز عمیق‌تر و فجیع‌تر نیز می‌گردد.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: در کنار موضوع آلودگی هوای تهران به عنوان یک بحران زیست محیطی، وجود حیوانات موذی همچون موشها دومین ابرچالش کلان شهر تهران است.»
انستیتو پاستور، مرجع علمی ارائه راهکار مقابله با موش ها
محمد حقانی، بارها طی تذکر و هشدار درباره معضل موشهای پایتخت به مدیران شهرداری تهران گفته است:« موشها بیشتر در سوراخ‌ها و حفره‌های تاریک زندگی می‌کنند و برای تامین غذای روزانه خود از این حفره‌ها خارج می‌شوند. آنها معمولا در فضاهای تاریک و مرطوب که دسترسی آسان به مواد‌غذایی دارند، زندگی می‌کنند. فراهم بودن تمامی این عوامل، موجب افزایش زاد و ولد آنها شده است. موشهای تهران از نوع نروژی هستند و هر جفت موش، سالانه قدرت زایش ۷۰۰ تا ۸۰۰ موش را دارند. به همین دلیل کنترل جمعیت آنها مهم است. یکی از راه‌های مقابله با موشها ریختن سم در جوی آب است که این مساله آلودگی زیست‌محیطی و خطرات دیگری نیز دارد، روش منسوخی که شهرداری همچنان اصرار به اجرای آن دارد. و این در حالی است که انستیتو پاستور استفاده از برخی سموم مجاز، طعمه‌گذاری مسموم و عقیم‌کردن موشها را توصیه کرده است. ما معضل موشهای تهران را بارها در صحن شورا مطرح کرده‌ایم اما نتیجه‌ای حاصل نشده است. البته در برخی زمان‌ها، شهرداری به صورت مقطعی طرح‌هایی را برای مقابله با موشها اجرا کرده است، اما دردی از این مشکل درمان نکرده است، چرا که آنها به طور ریشه‌ای به رفع این معضل نپرداخته‌اند.»
کاهش خسارات زلزله در پی مشارکت مردم و شهرداری برای دفع موشهای زنده خوار
بائوج لاهوتی با بیان اینکه از بین بردن موشها کار مشکلی نیست، گفت: «شهرداری باید با شناسایی مرکز تجمع موشها از طریق سمپاشی یا استفاده از سایر اهرم‌های دفع موجودات موذی در جهت رفع این معضل اقدام کند.
رئیس فراکسیون مدیریت شهری و روستایی مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه مردم در کنار شهرداری میتوانند به طور منسجم‌تر به دفع حیوانات موذی از سطح شهر بپردازند، تصریح کرد: مردم نیز باید در جهت از بین بردن موشها به کمک شهرداری آمده و مشاهدات خود را در هر نقطه از شهر به این نهاد انتقال دهند، چراکه این شهر متعلق به همه شهروندان است، بنابراین هر فردی باید با رعایت نظافت در فضای اطراف محل سکونت خود و سمپاشی در نقاطی که مرکز تجمع این موجودات بوده، به تسریع روند دفع موشها کمک کند.
این نماینده مردم در مجلس دهم، خاطرنشان کرد: شهرداری موظف است در هر شرایطی با برقراری نظم از سلامت شهروندان صیانت کند، با این حال در شرایط بحرانی باید با انسجام بیشتری در این زمینه وارد عمل شود.» ذوالقدر با یادآوری اینکه به استناد قوانین موجود، متولی ساماندهی معضل وجود حیوانات موذی همچون موش و گربه در سطح شهرها، شهرداری‌ها هستند، خاطرنشان کرد: «شهرداری در برهه‌ای از زمان با استفاده از سمپاشی که خود آسیب زیست محیطی مضاعفی به همراه دارد، اقدام به از بین بردن موشها کرده که هم به محیط زیست آسیب وارد کرد و هم بر اساس اظهارنظر مسئولان و متخصصان امر استمرار در بکارگیری این روش سبب مقاوم‌سازی این گونه‌های موذی در برابر سموم شده است، بنابراین این راه حل عملیاتی و مناسبی نبوده و لازم بود که قبل از انجام این قبیل اقدامات، بررسی‌های همه جانبه‌ای صورت بگیرد. با توجه به شرایط موجود در شهر تهران برای کاهش آسیب‌های برخواسته از حیوانات موذی در زمان رخدادی همچون زلزله، نیازمند تدوین ساز و کارهای اجرایی و لحاظ یک ضرب‌العجل در رسیدگی و ساماندهی امور از جمله مدیریت پسماند، فاضلاب شهری، بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری، تامین زیرساخت‌های شهری و ارتقای فرهنگ شهروندی برای زندگی در کلان شهر تهران است که تحقق این امور به تخصیص اعتبارات مالی و انجام آموزش‌های همگانی برای شهروندان نیاز دارد، تا بتوان به میزان قابل توجهی آسیب‌های زیست محیطی ناشی از آن را کنترل کرده و کاهش داد. زلزله ۲۹ آذر ماه تهران تلنگری برای بدنه مدیریت شهری و مسئولان مربوطه بود، تا ضرورت تدوین مدیریت یکپارچه شهری را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند، از سوی دیگر آنچه که در رسیدگی به امور شهری بیش از هر موضوع دیگری حائز اهمیت است، تدوین یک پلان برای مدیریت شهری است که ضمن بازنگری وضعیت موجود، برنامه‌ریزی‌ها در سه فاز کوتاه، میان و بلند مدت در جامعه شهری را بر مبنای میزان شیوع آسیب‌ها در هر منطقه، با لحاظ اولویت‌بندی و در قالب کمیته‌های تخصصی در دستورکار قرار دهد، به نحوی که اتخاذ راهکارها به شکلی نباشد که آسیب مضاعفی به شهر و زندگی شهروندان وارد کند.»
در موج باز بخوانیم :
1 دیدگاه
پارسا عبدی
جفنگ