معنی استاندارد چیست؟
استاندارد (Technical standard) در لغت به معنی نظم، قاعده، قانون و مفاهیمی است که طبق قرارداد، سنت، یا قوانین نمونهای برای سرمشق به کار برود و اجرای آن قوانین مورد قبول عموم باشد. استاندارد سازی (استاندارد کردن) دارای فواید متعددی برای تولید کننده و مصرف کننده میباشد. استانداردها بر حسب گستردگی دامنه تحت پوشش، دارای پنج سطح کارخانهای، شرکتی (جامعهای)، ملی، منطقهای و بین المللی هستند. استاندارد کارخانهای توسط یک کارخانه برای استفاده در همان واحد تدوین میشود. البته گاهی کارخانجات، شرکتها یا تشکیلاتی که در یک زمینه خاص فعالیت میکنند، از طریق ایجاد یک جامعه یا انجمن، استانداردهای خاص خود را تدوین میکنند (مانند انجمن جوشکاری آمریکا (AWS)). استاندارد ملی توسط مؤسسه استاندارد در یک کشور با توجه به تمام شرایط خاص همان کشورمانند اقتصادی، اجتماعی، علمی وفنی تهیه میشود. استانداردهای منطقهای توسط کشورهای عضو یک پیمان منطقهای خاص تهیه میشود مانند کمیته استاندارد اروپایی. استاندارد بینالمللی توسط سازمانهای مربوطه به منظور قابلیت استفاده بینالمللی تهیه میشوند. مانند استانداردهای تهیه شده توسط سازمان بینالمللی استاندارد، کمیسیون بینالمللی الکتروتکنیک (IEC). معنی استاندارد در مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران که مسئولیت قانونی تهیه و تدوین استانداردهای ملی را عهده دار میباشد عبارت است از : “تعیین و تدوین ویژگیهای لازم در تولید یک فرآورده و انجام یک خدمت” . استانداردها دارای چهار محور کاملاً مجزاء، یعنی «ماهیت محصولات»، «امور مدیریتی»، «ارزیابی و انطباقها» و «مسئولیتهای اجتماعی» بوده و داشتن نظم و معیار و تعیین حد و اندازه و مهم تر از آن رعایت حدود و اندازهها برای حفظ کیفیت زندگی اجتماعی و حتی زندگی شخصی بسیار ضروری و مفید است. در امور اجتماعی و اقتصادی و بویژه امور صنعتی به این حد و اندازهها استاندارد(*) میگویند. “پایه مان” معادل واژه استاندارد به معنای آنچه باید در کارها و امور بعنوان پایه و اساس قرار بگیرد و بماند. این واژه به فرهنگستان زبان ایران پیشنهاد شده است.
فوایدی که با استاندارد کردن نصیب تولید کننده میگردد عبارتند از:
- کاهش تنوع
- افزایش سطح تولید
- صرفه جویی در مصرف مواد ، انرژی و نیروی انسانی
- تقلیل ضایعات
- بهبود کیفیت فرآورده
- تسهیل در امور انبارداری و حمل و نقل
- گسترش بازرگانی داخلی و خارجی
فوایدی که با استاندارد کردن نصیب مصرف کننده میشود:
- مرغوبیت فرآورده و اطمینان خاطر از دوام ایمنی و کارایی آن
- سهولت در سفارش و استفاده از فرآورده
- پرداخت هزینه کمتر
- دسترسی آسان به قطعات و وسائل قابل تعویض در صورت نیاز
انواع استاندارد داخلی
- استاندارد اجباری
طبق قانون مؤسسه میتواند با تصویب شورای عالی استاندارد، اجرای استاندارد کالاها و آئین کاری را که از نظر ایمنی و یا حفظ سلامت عمومی ضروری باشد اجباری نماید. در اینصورت اعمال هرگونه نظارت مستمر در اجرای صحیح استاندارد از وظایف مؤسسه است. این نظارتها شامل نمونه برداری، آزمایش، ارشاد و راهنمایی فنی واحدهای تولیدی و واردکنندگان و بالاخره توقیف کالاهای خارج از استاندارد و تعقیب تولید کنندگان متخلف از طریق مراجع قانونی است.
- استاندارد تشویقی(غیر اجباری)
در مواردیکه تولیدکنندگان خود به اهمیت و فواید اجرای استاندارد پی میبرند و آنرا ضابطه اصلی تولید کالای خود قرار میدهند، مؤسسه با اعمال نظارت بر چنین واحدهایی و کنترل مستمر کیفیت فرآورده آنان اجازه میدهد از علامت استاندارد ایران بر روی محصولات خود استفاده نمایند، در این حالت مؤسسه بەمنظور تشویق این قبیل تولیدکنندگان هر گونه حمایت و اقدامات لازم را در مورد آنان بەعمل می آورد.
پیدایش و معنی علامت استاندارد ایران
۱۴ اکتبر(۲۲ مهر) هرسال، به نام «روزجهانی استاندارد» نامگذاری شده است. شاید اما شناخته شده ترین نشانه استاندارد و روزش، علامتی باشد که برروی محصولات ایرانی درج می شود تا مطمئن باشیم آن محصول، حداقل های لازم برای قابل اطمینان بودن را دارد. «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» نام رسمی ارگانی است که وظیفه تهیه استانداردها را برای کالاهای گوناگون بر عهده دارد و این آرم استاندارد را برای کالاها صادر میکند. نام انگلیسی این سازمان به صورت Institute of Standard and Industrial Research of Iran است که اگر حروف اول این کلمات را کنار هم بگذاریم به عبارت ISIRI میرسیم و البته یک علامت معروف که هرروز بارها و بارها آن را می بینیم و به آن اعتماد می کنیم. طراح این علامت، یکی از مشهورترین گرافیست های ایرانی است. مرحوم “مرتضی ممیز” طراح علامت استاندارد ایران است که این آرم را در سال ۱۳۶۴ طراحی کرده است. پدر گرافیک نوین ایران در چهارم شهریور ۱۳۱۵متولد و در سال ۱۳۴۴در رشته نقاشی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. ممیز تحصیلات خود را در ۱۹۶۸میلادی در مدرسه عالی هنرهای تزئینی پاریس رشته طراحی غرفه و ویترین و معماری داخلی ادامه داد و پس از بازگشت به ایران به فعالیت در زمینه تصویرسازی و گرافیک پرداخت. طراحی بسیاری از آرم ها و نمادهای معروف در ایران نتیجه هنر اوست.
خود مرحوم ممیز، داستان طراحی آرم استاندارد ایران را این طور تعریف کرده است: “در طراحی نشانه ی استاندارد توانستم از قلمی استفاده کنم که به خوبی حروف اختصاری ISIRI تبدیل به کلمه ی ایران کند. دوست داشتم کادر فلش مانندی اطراف نوشته را ببندد. کادری که دو زاویه ی آن کاملاً تیز و دو زاویه ی دیگر منحنی و نرم باشد، تا در نهایت خلاصه، فلش حداکثر و حداقل را که هدف داوری مؤسسه در محصولات است نشان دهد. اما این حد سادگی برای سفارش دهنده کافی نبود؛ با اضافه کردن خطوط بیشتر حالت فلش را نمایان تر کردم.” ممیز در تحلیل این آرم هم این طور نوشته است: « آرم استاندارد به صورت دو فلش رو به بالا و رو به پایین است و نمایش دهنده ی مفهوم حداقل و حد اکثر می باشد و اصل مسئله استاندارد نیز همین مفهوم است. گذاشتن خط (نوشته) در وسط آرم دقیقا در وسط حداقل و حداکثر نمایش بعد دیگری از استاندارد است. چهارگوش بودن ابعاد آرم نمایش توازن و تعادل در امر استاندارد و نیز حد وسط منطقی جهت هر چیز استاندارد می باشد و چهارگوش بودن و تساوی خطوط از هر طرف باعث می شود که جهت خاصی نشان داده نشود تا کمک به مفهوم استاندارد کند. کاراکتر حروف ISIRI که مخفف کلمه انگلیسی استاندارد است به شکلی است که وقتی برعکس به آن نگاه می کنیم کلمه فارسی ایران خوانده می شود. به جای کلمه ISIRI یا ایران علائم استاندارد فلزات و مصنوعات گذاشته می شود که آنها به صورت دایره های نقطه مانند گرد است و جای آنها درست در وسط علامت و در جای نوشت.
استاندارد اروپا
این استاندارد که با عبارت مخفف CE نشان داده میشود، به منظور استانداردسازی اجباری در بسیاری از محصولات تجاری و صنعتی که در منطقه اقتصادی اروپا تولید یا به فروش میرسند، ارایه شده است. این حروف اختصار کلمات فرانسوی Communauté Européenne است. محصولاتی که واجد دریافت علامت CE میشوند، باید از نظر سلامت، امنیت و مضرنبودن برای جسم انسان و طبیعت مورد بررسی قرار گیرند و اگر واجد این شرایط باشند قادر به دریافت این نشانه خواهند بود. بهطور کلی و به عبارت سادهتر نشان CE گویای مطابقت محصول با مقررات جامعه اروپا درخصوص ایمنی، سلامت و حفاظت مصرفکننده و محیطزیست است. هدف اصلی استاندارد، مطابقت محصول با الزامات اساسی مقررات جامعه اروپاست و اجازه میدهد که محصولات بهطور آزاد در بازار اتحادیه اروپا عرضه شوند. این درحالی است که به مسئولان گمرکها و مقامات مربوطه هم اجازه میدهد محصولات غیرمنطبق را از بازار اتحادیه اروپا جمعآوری کنند.
استاندارد آمریکا
مؤسسه ملی استاندارد یا ANSI (American NationalStandards Institute) یک موسسه خصوصی غیرانتفاعی است که بر نحوه استانداردهایی که برای محصولات، خدمات، روندها، سیستمها و کار کارمندان صادر میشود، نظارت میکند. یکی دیگر از کارهای این موسسه این است که استانداردهای آمریکا را با استانداردهای جهانی تطبیق میدهد تا از آنها بهصورت جهانی و در سطحی وسیعتر نیز بتوان استفاده کرد. کار اصلی این موسسه این است که اعتبار استانداردهای تولید شده بهوسیله نمایندگان موسسات استانداردسازی، آژانسهای دولتی، گروههای مصرفکننده، شرکتها و… را تایید میکند. این استانداردها تضمین میکنند که محصولات دارای عملکرد و ویژگیهای یکسانی هستند تا مصرفکنندگان از محصولاتی با همان مشخصات استفاده کنند و به همان صورت آزمایش شوند. دفتر مرکزی این موسسه در واشنگتن و دفتر عملیاتی آن در نیویورک است.
ایزو
ایزو مخفف سازمان بینالمللی استاندارد (International Standard Organization) است. موسسه بینالمللی استانداردسازی(ایزو) یک فدراسیون بینالمللی متشکل از نهادهای ملی استاندارد است. تعداد این نهادها بیش از ۱۴۰تاست که هر یک از آنها متعلق به یک کشور هستند. ایزو یک سازمان غیردولتی(NGO) است که در سال۱۹۴۷ میلادی تاسیس شد. وظیفه ایزو ارتقای توسعه استانداردسازی و فعالیتهای مربوط به آن در دنیاست. تمامی این امور برای ایجاد تسهیلات در زمینه صادرات و واردات کالاها، فنآوریها و خدمات است. مجموع فعالیتهای ایزو قراردادهای بینالمللی است که بهعنوان استانداردهای بینالمللی انتشار پیدا میکند. جالب است بدانید سیستمهای مدیریتی ایزو از طریق بیش از ۴۳۰هزار سازمان در ۱۵۸کشور به اجرا درمیآید. حدود ۳۰۰استاندارد ایزو بهصورت عمومی در دسترس هستند. بهعنوان مثال استاندارد ایزو۱۴۰۰۱ استانداردی مربوط به مدیریت محیطی است.
استاندارد TUV
یکی از معتبرترین استانداردهای دنیا متعلق به سازمانی است در آلمان که روی سلامتی کالاهای صنعتی ارایه شده از جانب شرکتهای مختلف نظارت دارد تا استانداردهای ارایه شده برای سلامت انسان و محیطزیست را تامین کنند. این سازمان بهعنوان یک مشاور مستقل بر سلامت کارکرد کالاها یا محصولاتی مانند محصولات کشاورزی، دودزایی وسایل نقلیه، استاندارد ساخت موتور خودروهای سنگین و سبک و تاسیسات انرژی را نظارت دارد. بسیاری از زیرشاخههای دارنده TÜV میتوانند به عنوان سازماندهندگان و همچنین گسترشدهندگان مقوله انرژی و مفاهیم وابسته به آن عمل کنند و راهحلهایی برای مشکلات زیستمحیطی ارایه دهند. آنها باید خود از قوانینی که بر مبنای TÜV به آنها اهدا میشود، تبعیت کنند و در راستای سلامت انسان و محیط گام بردارند. شایان ذکر است که استاندارد TÜV قابلیت انطباق با انواع ایزوها را دارد.
استاندارد حلال
این استاندارد مختص کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان است. از نام این استاندارد مشخص است که بیشترین کاربرد آن برای موادغذایی است و نشان میدهد که مسلمانان میتوانند ماده غذایی را که از چنین استانداردی برخودار است، مصرف کنند. در سال۲۰۰۴ استاندارد غذای حلال تدوین و در سال۲۰۰۶ بنگاه توسعه صنعت حلال (HDC)برای هماهنگی و یکپارچه شدن توسعه صنعت حلال مالزی تأسیس شد. البته در کشورهای اسلامی بهدلیل آنکه اکثریت جمعیت را مسلمانان تشکیل میدهند، طبیعی است که این محصولات غذایی بر طبق شریعت اسلامی حلال باشند، اما برای بسیاری از مسلمانان ساکن کشورهای غیرمسلمان داشتن چنین استانداردی بر روی موادغذایی لازم است. باید به این نکته مهم توجه داشت که بر اساس چارچوبهای وضع شده غذای حلال نه تنها باید از هرگونه ترکیب حرام بلکه از هر ناپاکی عاری باشد. در نتیجه این موضوع میتواند فراتر از خط تولید بلکه تا مرحله بستهبندی و انبار و… همپیش برود.
در موج باز بخوانیم:
- شهاب سنگ چیست؟
- ارش البکاره و مهرالمثل چیست؟
- علت های پایین بودن پلاکت خون
- deep web چیست؟
- علت سرگیجه
- چلغوز یعنی چه؟
- علت تلخی دهان در صبح
- علت حالت تهوع صبحگاهی
- حمامی که فقط با یک شمع گرم میشد
- قانون کاتسا
- هومیوپاتی چیست؟