ترنجبین چیست؟
ترنجبین نام ماده ای است که به صورت شبنم روی گیاه حاج یا خارشتر یا خاربز می نشیند. خارشُتُر گیاهی است پایا از خانواده باقلائیان و یکی از بنشن ها بشمار میرود که نام دیگر آن علف ترنجبین است و ترنجبین ماده ی شیرینی است که در فصول گرم و به خصوص اواخر تابستان به صورت قطرات ترنجبین روی برگها و شاخه های خارشتر ظاهر می شود. ترنجبین به فارسی “ترانگبین” یا “ترنگبین” هم گفته میشود و در واقع ترنجبین نام عربی این ماده است. گیاه خارشتر درختچه یا بوته خاری است که در بیابان ها و دشت های کم ارتفاع ایران مانند خراسان، یزد، تبریز، زرند، اطراف قم و بوشهر به طور خودرو فراوان دیده می شود. تلفظ صحیح ترنجبین به صورت “تَراَنگَبین” است که تشکیل شده از دو واژه ی : تَر و اَنگَبین به معنای “عسل تر” که براساس تحقیقات به عمل آمده در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان این شیرابه های قندی در نتیجه عمل حشره ای به طور طبیعی و با ایجاد شکاف روی گیاه خارشتر به خارج از آن تراوش می شود. قطرات ترنجبین روی گیاه خارشتر شب ها ظاهر می شود و روستاییان محل صبح های خیلی زود قبل از طلوع آفتاب آن را جمع آوری می نمایند.
خواص ترنجبین چیست؟
- طبع ترنجبین کمی گرم و تر است : ترنجبین طبق نظر حکمای طب سنتی گرم، ولی در عین حال تر است.
- ترنجبین شیرابه های برگ و ساقه های گیاه خارشتر است که از نظر خواص ملین بوده و جوشانده آن برای سرفه و درد سینه مفید است.
- ترنجبین حاوی ترکیبات قندی مختلفی چون گلوکز و فروکتوز، ساکاروز و تری ساکارید است که به راحتی در آب حل میشود.
- ترنجبین گاهی جهت شیرین کردن جوشانده گیاهی استفاده میشود که معمولاً اگر به همراه فلوس استفاده شود خاصیت عفونت زدایی دارد. (فلوس یا خیار شنبر یا خرنوب هندی درخت برگریز و بلندی است که جهت ساخت دارو، الوار چوبی و دیدن کاشته میشود و طول درخت آن حدود ۱۲ متر است. فلوس گل ملی کشور تایلند است.)
- سابقا از ترنجبین در کارخانجات ساده قندگیری به طور سنتی قند می گرفتند، ولی بعدها چون فروش ترنجبین از نظر دارویی بازار بهتری پیدا کرد، آن را فقط به عنوان دارو می فروشند.
- ترنجبین همچنین دارای تانن و آنتوسیانین است.
معمولاً در مناطقی که این گیاه ترنجبین نمی دهد به مصرف تعلیف دام، شتر و بز می رسد. به همین جهت این گیاه به خارشتر و یا خاربز معروف شده است. البته در مناطقی که این گیاه ترنجبین می دهد نیز شتر و بز خیلی دوست دارند از آن تعلیف شوند و پروار هم می شوند.
فواید ترنجبین چیست؟
- باز کردن مجاری ادرار
- صدای شکم : اگر ترنجبین با آب زیره خورده شود، برای دفع صدای شکم که با تب خفیفی توام باشد، نافع است.
- تب کودکان و نوزادان
- لینت مزاج
- تب بر : ترنجبین برای تسکین عطش و تب ترنجبین مفید است.
- تسکین سرفه و درد سینه : ترنجبین در تسکین سرفه و درد سینه موثر است.
- از بین برنده زردی
- برطرف کننده یبوست : گل های ترنجبین برای بواسیر مفید است.
- عفونت زدا : ترنجبین خاصیت ضدعفونی کنندگی خوبی دارد و میکروب ها را از بین می برد، به همین دلیل برای درمان بیماری های عفونی مفید است.
- جوشانده ترنجبین معرق است.
- مالیدن روغن برگ های ترنجبین برای روماتیسم خیلی نافع است.
- خوردن ترنجبین با آب پنیر برای اخراج اخلاط سوخته، با ماء الشعیر برای دفع اخلاط گرم، با کره برای باز کردن ادرار (در مواردی که ترشح ادرار بند می آید) مفید است.
خواص ترنجبین برای نوزاد
- ترنجبین درمان زردی نوزادان
به زرد شدن رنگ پوست نوزادان پس از تولد و معمولا تا ۲۸ روز اول زندگی زردی گفته میشود. تمام نوزادان پس از تولد، دچار درجاتی از بالا رفتن سطح بیلی روبین خون میگردند. (یعنی بیش از ۲ میلیگرم بر دسیلیتر) اما تنها نیمی از نوزادان، زردی قابل مشاهده پیدا میکنند که در سطح بالای ۵ میلیگرم بر دسیلیتر قابل مشاهده است. درصد زردی در نوزادان نارس به ۸۰٪ کل نوزادان میرسد. بالا بودن میزان بیلیروبین خون میتواند ارثی یا نشانهای از بیماری های کبدی باشد. در طب سنتی و فرهنگ ایرانی، استفاده از ترنجبین برای درمان زردی نوزادان بسیار موثر است. در واقع با دادن ترنجبین به اندازهای که در نوزاد ایجاد اسهال ملایم کند و جوشانده تخم گشنیز باعث درمان زردی نوزاد میشوند. ضمن اینکه از بروز این بیماری پیشگیری هم میکند. این دارو برای نوزاد یک ملین و مسهل لطیف است و برای درمان و پاکسازی دستگاه گوارش از اخلاط و خونابههای بازمانده از دوران جنینی، معده و روده نیز استفاده میشود. در حقیقت زمانی که رودههای نوزاد از همان ابتدای تولد پاکسازی شود، بسیاری از بیماریها از جمله بیماریهای ویروسی و عفونی در او کمتر شده و سیستم ایمنیاش از همان بدو تولد فعال می شود، همچنین متابولیسم بدن یعنی هاضمه و دافعه و نیروی نگهدارنده و نیروی جاذبه در بدن کودک به صورت نرمال در میآید و بدن از همان ابتدا در مقابل بیماریها در حد خودش مقاوم میشود. این نوزادان کبدی بسیار سالم و فعال خواهند داشت و تمام اعمال متابولیسمی و سوخت و ساز در بدنشان، با روال طبیعی به پیش خواهد رفت. ضمنا با مصرف ترنجبین، نوزاد اشتهای زیادی به خوردن شیر مادر پیدا میکند، شبها بهتر میخوابد و دلپیچه و نق زدن زیاد نوزاد برطرف میشود.
- مقدار مصرف و طرز تهیه ترنجبین برای نوزاد
ترنجبین را حدود یک قاشق مرباخوری تا غذاخوری در یک چهارم استکان آب جوش حل کرده و پس از صاف کردن به نوزاد بدهید. میزان مصرف ترنجبین باید آنقدر باشد که با ایجاد اسهال ملایم جرمهای رسوبی و چسبیده به جدار رودههای نوزادان پاک شود. علاوه بر آن یک قاشق چایخوری تخم گشنیز را در یک استکان آب بجوشانید تا یک چهارم استکان بماند، سپس صاف کرده و آب آن را به نوزاد بدهید. لازم به ذکر است که ترنجبین را از یک قاشق چایخوری در حالت ناشتا شروع کرده و در یک چهارم استکان آب جوش حل که شد صاف کرده و به نوزاد بدهید، بخورد ولی اگر کار کردن شکم ایجاد نشد، دوباره دو ساعت بعد این میزان تکرار میشود. معمولا با این روش ۳ تا ۷ روز طول میکشد تا زردی نوزادان درمان شود.
- مضرات و نکات احتیاطی استفاده از ترنجبین برای نوزاد
به طور کلی مخالفان مصرف ترنجبین برای نوزادان با ماهیت ترنجبین مشکلی ندارند و بیشتر به غیر بهداشتی بودن فرایند جمع آوری و نگهداری این صمغ های گیاهی انتقاد دارند. ترنجبین از همان ابتدای ترشح خود که به تدریج روی ساقه گیاه روی هم انباشته میشود، بنا به مزه شیرین و خاصیت مغذیاش، انواع حشرات، قارچها و شتهها را به سوی خود جذب میکند و وقتی انواعی از این موجودات ریز و درشت روی آن چسبیدند، قادر به فرار نبوده و پیکر آلوده آنان در درون این ترشحات صمغی شکل مدفون میشود. بعداز ترشح مقدار کافی این صمغ و خشک شدن آن، کشاورزان به سراغ برداشت آنها میروند و بعد از جداسازی، آنها را در مکان های غیر بهداشتی و آلوده به انواع فضولات گاو و گوسفند، سوسک و مگس انبار میکنند. بنابراین لازم است، در صورت نیاز به استفاده از ترنجبین برای نوزاد، از نحوه تهیه، بهداشت و سلامت آن مطمئن گردید.
موارد منع مصرف ترنجبین چیست؟
بیماران مبتلا به حصبه، اسهال خونی، بواسیر، خون ادراری و آبله بایستی از خوردن ترنجبین خودداری کنند، همچنین ترنجبین برای طحال و اشخاص گرم مزاج مناسب نیست.
چگونگی تهیه آب ترنجبین
برای تهیه آب ترنجبین، مقداری ترنجبین را در آب جوش حل می کنند. سپس مایع صاف روی آن را بر می دارند و می گذارند قدری بماند تا مواد خارجی آن ته نشین شود. حالا مایع صاف شده روی آن، آماده خوردن است. آب ترنجبین اگر صبح ناشتا خورده شود، موثرتر است. مقدار خوراکی معمول آن ۱۲ تا ۳۵ گرم است.
در موج باز بخوانیم
- خواص دانه سویا
- خواص تخم کرفس
- خواص روغن زیتون
- خواص عرق آویشن
- خواص چای ماسالا
- طبع سماق چیست؟
- خواص کندر چیست؟
- خواص اویشن دم کرده
- خواص خرمالو چیست؟
- تاثیر فوق العاده عناب برای لاغری
- روش مصرف قهوه سبز برای لاغری