رشته علوم تربیتی چیست؟
رشته علوم تربیتی که به انگلیسی با نام Education شناخته می شود، از رشته های علوم انسانی است که به مفاهیم عمیق و تاثیر گذار در خصوص آموزش و پرورش انسان ها و دانش های رسیدن به پرورش صحیح در آن می پردازد. رشته علوم تربیتی از ماهیت میان رشته ای برخوردار است و از فلسفه ، روانشناسی ،جامعه شناسی، آمار، اقتصاد و مدیریت ، مفاهیم بسیاری را اقتباس نموده است. به عنوان مثال روانشناسی تربیتی متکی بر دانش روانشناسی و اقتصاد آموزش عالی بر مفاهیم علم اقتصاد مبتنی است.ماهیت میان رشته ای علوم تربیتی اگرچه موجب جامعیت این علم گشته است لیکن از معضلات این امر، پراکندگی موضوع ، عدم امکان بررسی عمیق مسائل و ضعف نظریه پردازی است. اولین دانشگاهی که در آن رشته علوم تربیتی تأسیس شد دانشگاه کلمبیا است. رشته علوم تربیتی در سال ۱۸۸۰ توسط نیکولاس موری باتلر (Nicholas Murray Butler) در دانشگاه کلمبیا ارائه شد و با پیوستن جان دیویی به عضویت هیئت علمی این دانشگاه ، رشته علوم تربیتی هم از لحاظ آموزشی و هم از جنبه نظری توسعه یافت. رشته علوم تربیتی در ایران نیز در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی توسط اساتیدی همچون “دکتر محمد باقر هوشیار” ، “دکتر عیسی صدیق” و “دکتر اسدالله بیژن” بنیان گذاری و تثبیت گردید. براساس تعریف جان دیویی، «آموزش و پرورش دوباره ساختن یا سازمان دادن تجربهاست، به منظور اینکه معنای تجربه گسترش پیدا کند و برای هدایت و کنترل تجربیات بعدی، فرد را بهتر قادر سازد» و ژان ژاک روسو هم گفته است : «آموزش و پرورش هنر یا فنی است که به صورت راهنمایی یا حمایت نیروهای طبیعی و استعدادهای فراگیر (متربی)، و با رعایت قوانین رشد طبیعی و با همکاری خود او برای زیستن تحقق میپذیرد.» رشته علوم تربیتی در ایران در مقطع کارشناسی در پنج گرایش زیر در دانشگاه ها دانشجو می پذیرد :
- تکنولوژی آموزشی
- آموزش پیش دبستانی
- آموزش دبستانی
- مدیریت و برنامه ریزی آموزشی
- آموزش و پرورش کودکان استثنایی
گرایش های رشته علوم تربیتی در مقطع کارشناسی ارشد شامل موارد زیر است :
- برنامهریزی آموزشی
- آموزش و پرورش تطبیقی
- برنامهریزی درسی
- تحقیقات آموزشی
- آموزش و پرورش استثنایی
- روانشناسی تربیتی
- آموزش بزرگسالان
- مشاوره و راهنمایی
- آموزش و بهسازی منابع انسانی
- تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت
- تکنولوژی آموزشی
- مدیریت و برنامهریزی آموزش عالی
- سنجش و اندازهگیری در آموزش و پرورش
گرایش های رشته علوم تربیتی در مقطع دکتری شامل موارد زیر است :
- تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت
- برنامهریزی درسی
- روانشناسی تربیتی
- سنجش آموزش
- برنامهریزی توسعه آموزش عالی
- برنامهریزی درسی در آموزش عالی
- مدیریت آموزش عالی
- اقتصاد آموزش عالی
- برنامهریزی آموزش از راه دور