خون قاعدگی یا ترکیب قاعدگی
ترکیب قاعدگی برای نامیدن جریان قاعدگی صحیحتر به نظر میرسد اگرچه افراد از اصطلاح خون قاعدگی استفاده میکنند.در حقیقت ترکیب قاعدگی از مقداری خون، موکوس سرویکس، ترشحات واژن و بافت اندومتر رحم تشکیل شده است. رنگ ترکیب قاعدگی قهوهای متمایل به قرمز، کمی تیرهتر از رنگ خون است. بسیاری از زنان با ریزش بافت پوششی اندومتر رحم، طی قاعدگی مواجه میشوند. ریزش اندومتر به صورت قطعاتی از بافت رحم که با خون مخلوط است تظاهر مییابد، اغلب این قطعات بافتی، «لخته قاعدگی» نامیده میشود. این لخته قاعدگی معمولاً در زنانی که جریان خون قاعدگی شدیدتری از متوسط نرمال دارند، رخ میدهد. گاهی لخته قاعدگی اشتباهاً، سقط زودرس رویان تلقی میشود. آنزیمی موسوم به پلاسمین که در بافت اندومتر رحم وجود دارد مانع از تشکیل لخته در ترکیب مایع قاعدگی میشود. مقدار آهن از دست رفته در هر سیکل قاعدگی نسبتاً ناچیز است. در یک مطالعه زنانی که در سن قبل از دوران یائسگی قرار داشتند و علایم کمبود آهن را نشان میدادند تحت آندوسکوپی قرار گرفتند. ۸۶ درصد از این زنان دچار یک بیماری در دستگاه گوارش بودند و به اشتباه به خونریزی قاعدگی نسبت داده شده بود. اولین تجربهٔ قاعدگی در سن بلوغ «منارک» نامیده میشود. متوسط سن بروز منارک ۱۳ سالگی است هر چند که بروزآن میتواند از ۸ تا ۱۸ سالگی متغیر باشد. دوران قبل از یائسگی به زمانی گفته میشود که قدرت باروری زنان کاهش مییابد و دفعات خونریزی قاعدگی کاهش مییابد. یائسگی به زمانی که خونریزی قاعدگی در یک زن به طور کامل متوقف میشود و دیگر بارور نخواهد شد گفته میشود، در کشورهای غربی، یائسگی معمولاً در اواخر دهه ۴۰ و ۵۰ رخ میدهد.
خونریزی شدید و احتمال دفع لخته های خون
در صورتیکه در بازه پریود خود خونریزی شدید و احساس دفع لخته خون دارید حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه فرمایید. در اینجا پنج مورد از مواردی که امکان خونریزی شدید و شکل گیری لخته های خون را به همراه اشاره شده اند. اگر دفع لختههای خونی بزرگ، منظم و همراه با انقباض دردناک باشد، باید آن را جدی گرفت و برای رفع این ناهنجاری سراغ پزشک رفت.
۱- سندروم تخمدان پلی کیستیک
سندروم تخمدان پلی کیستیک شایعترین مشکل هورمونی زنان است. وقتی زنی از سندروم تخمدان پلی کیستیک رنج میبرد تعادل بین هورمونهای زنانه، استروژن و پروژسترون بهم میخورد. این اختلال باعث خونریزی غیرعادی و سنگین خون میشود که به صورت لخته دفع میشود.
۲- آندرومتریوز
وقتی لایه داخلی رحم که به آن اندومتریوم گفته میشود بیرون از بخش داخلی رحم رشد میکند به آن آندرومتریوز گفته میشود. این غشای مخاطی مثل اندومتریوم غشای مخاطی رفتار میکند و شروع به خونریزی در دوره عادت ماهانه میکند. این لایه به ذره کوچکی بیرون میآید که شبیه لخته خونهای بزرگی است که در دوره عادت ماهانه خارح میشود. آندرومتریوز هم عارضه دردناکی است.
۳- فیبروم رحم
فیبروم رحم در سالهای بچهآوری اتفاقی شایع است. طبق برآوردها، از هر پنج زن، یکیشان فیبروم رحم دارند. خبر خوب این است که فیبروم رحم غدههای (غیرسرطانی) خوشخیمی هستند. آنها درون فضای خالی رحم یا در دیواره رحم رشد میکند. فیبرومها ممکن است آنقدر کوچک باشند که تنها بتوان با میکروسکوپ آنها را دید، اما آنها به آرامی رشد میکنند تا زن قاعده شود و اندازهشان در یک دوره زمانی کاملاً بزرگ میشود. عموماً بیش از یک فیبروم در رحم زن رشد میکند. این فیبرومها نسبت به هورمون استروژه بسیار حساس هستند. در دوره عادت ماهانه وقتی سطح هورمون زن افزایش پیدا میکند این فیبرومها هم رشد میکنند و رشدشان باعث خونریزی شدید همراه با لختههای خونی بزرگ میشود.
۴- پولیپها
پولیپها، فیبرومهایی هستند که مثل مادهای خارجی در دیواره درونی رحم رشد میکنند که در فضای خالی رحم متورم میشوند. اگر این پولیپها اندازهشان بزرگ شدند در دوره عادت ماهانه میل به انسداد جریان خون از رحم دارند. این اتفاق روند شکلگیری لخته را در رحم تسریع میبخشد.
۵- دیگر فاکتورهای مزمن
بعضی دیگر فاکتورهای موجود در بدن که میخواهند توازن بین دو هورمون زنانه را بهم بزنند میتوانند به لخته خون در عادت ماهانه منجر شوند. این فاکتورها شامل اضافه وزن یا کاهش وزن ناگهانی، استفاده از استروئیدها در بلندمدت، تغییرات در سطوح هورمونی زن به دلیل یائسگی یا استفاده از هورمونهای تجویزی برای باروری یا دیگر مشکلات باروری را شامل میشود. در دوره حاملگی اندازه رحم به منظور تطابق با رشد بچه افزایش مییابد. پس از زایمان رحم منقبض میشود تا به شکل و اندازه طبیعیاش برگردد. گاهی وقتی رحم منقبض نمیشود تا به اندازه طبیعیاش برگردد، باعث جمع شدن خون زیادی در رحم میشود. این خون پیش از آنکه دفع شود درون رحم لخته میشود و در دوره عادت ماهانه به لختههای خونی بزرگی تبدیل میشود.