کهن ترین نمونه بیوگرافی
بیوگرافی (Biography) واژه ای انگلیسی معادل زندگینامه است که به شرح اتفاقات زندگی افراد معروف، تاثیرگذار و … می پردازد که در بیشتر مواقع به قلم خود شخص (یادداشت های شخصی افراد) یا افراد نزدیک به او نوشته می شود. بیوگرافی یا زندگینامه شامل روند زندگی، اتفاقات، تصمیمات و شرایط زندگی یک نفر (گاهی چند نفر) است که داستان و روایتی واقعی است و تخیل در آن، جا ندارد. اطلاعات بیوگرافی یک شخص زادگاه ، زادروز و تاریخ رخدادهای زندگی او و … را در بر میگیرد. شرح زندگی شاهنشاهان ایرانی از جمله کوروش که “کوروش نامه” نام دارد و توسط گزنفون نوشته شده است. گزنفون فیلسوف، مورخ و سرباز یونانی، از شاگردان سقراط بود و در سال ۴۳۰ قبل از میلاد در آتن به دنیا آمده بود که دوران زندگی او را در فاصله ی زمانی بین سالهای ۴۳۰ تا ۳۴۵ پیش از میلاد می دانند.گزنفون بعدها به خدمت پروخنوس درآمد و به عنوان “سپاهی اجیر” در لشکرکشی “کوروش کوچک” علیه برادرش “اردشیر دوم” شرکت کرد و پس از مرگ کوروش، سپاهیان یونانی، گزنفون را به رهبری و قیادت خود برگزیدند و او توانست بازماندهٔ سپاه یونان را از طریق ماد و آسیای صغیر به یونان بازگرداند.گزنفون (نویسنده و سپاهی آتنی) در کوروش نامه شیوه پرورش، آموزش و زندگی کوروش بزرگ را نگاشته است.در زبان “فارسی نو” نیز،نخستین کتاب زندگی نامه، کتاب لباب الالباب نوشته محمد عوفی است. هر چند که در ادبیات فارسی کتاب های تألیف شده در سبک زندگی نامه را “تذکره” میگفتند. اولین بیوگرافی مدرن و کاری، که نفوذ قابل توجهی در تکامل سبک بیوگرافی نویسی اعمال کرد، زندگی “ساموئل جانسون” نوشته “جیمز بازول” بود که در سال ۱۷۹۱ منتشر شد.
کهن ترین نمونه بیوگرافی ها تا رسیدن به زندگی نامه های مدرن و امروزی
- در ابتدا، زندگینامهها به عنوان یک بخش از تاریخ با تمرکز بر یک فرد خاص، با اهمیت تاریخی در نظر گرفته می شد.
- انواع مستقل زندگینامه نویسی از قرن ۱۸ شروع شد و فرمهای معاصر آن به قرن بیستم میرسد. (با تمایز از تاریخ عمومی)
- پلوتارک : تاریخ نگار، زندگی نامه نویس و مقاله نویس یونان باستان، یکی از اولین زندگینامه نویسان بود که “زندگی موازی” او در حدود سال ۸۰ بعد از میلاد مسیح، چهرههای برجسته جهان کلاسیک را پوشش میدهد.
- “زندگی امپراتوران روم” اثر “سوتونیوس” را شاید بتوان اولین زندگینامه ای دانست که حاوی داستان های اساطیری نیست.
در قرون وسطی (۷۵۰ تا ۱۲۵۸ بعد از میلاد مسیح) که تمدن اسلامی به وجود آمده بود، مسلمانان شروع به نوشتن زندگینامه حضرت محمد (ع) و دیگر چهره های مهم صدر اسلام نمودند که از آن به عنوان سیره نبوی تعبیر میشود و در واقع اولین تذکره ها خلاصهای از زندگینامه شخصیت های معروف اسلامی بودند که از قرن ۹ به بعد منتشر شدند و حاوی اطلاعات مهمی از زندگی بخش بزرگی از برزگان مسلمان در مقایسه با سایر نوشته های این دوره هستند. اولین تذکره نامهها در ابتدا بر زندگی پیامبر اسلام و صحابه تمرکز داشتند که یکی از این نمونه های اولیه، کتاب طبقات الکبری از ابن سعد البغدادی است و پس از آن شروع به مستند سازی زندگی بیشتر شخصیت های مهم تاریخی کردند که در دنیای اسلام زندگی میکردند.
امروزه بیوگرافی به نوشتن مشخصات، سال تولد و اطلاعات شخصی و خانوادگی ورزشکاران، سلبریتی ها و … گفته می شود.