کنیه امام رضا چه بود؟
امام رضا (ع) هشتمین امام شیعیان و دهمین تن از چهارده معصوم (ع) است.نام اصلی امام رضا (ع)، علی است و در یازدهم ذی القعده سال ۱۴۸ هجری قمری در مدینه به دنیا آمده بود. پدر امام رضا، امام هفتم (امام موسی بن جعفر علیه السلام) و مادرش، نجمه خاتون بود. کنیه امام رضا علیه السلام علارغم اینکه پسری به نام حسن نداشته است، “ابوالحسن” است و رضا ، صابر،رضی و وفی القاب ایشان است که رضا معروف ترین آنهاست، تا حدی که جایگزین نام اصلی ایشان شده است.البته امام رضا (ع) را “عالم آل محمد” هم میگویند.
در فرهنگ عرب اگر کنیه ی پدر را بر پسر بگذارند، در واقع نشانه ای از احترام به پدر است و علاوه بر این موجب می شود به وسیله پسر، شهرت نام پدر بیشتر شود و پدر در میان مردم و مؤمنان شناخته شده تر شده و در نتیجه برای او طلب خیر کرده و دعا کنند. علاوه بر این در بین عرب رسم است که برخی از اشخاص کنیه های مخصوصی دارند و لازم نیست که حتما فرزندی متناسب با کنیه شان داشته باشد. مثلا به حضرت مهدی، اباصالح یا اباالقاسم گفته می شود و به علی (ع) اباالحسن.
روایت موجود در مورد کنیه امام رضا (ع)
علی بن یقطین می گوید:
نزد حضرت امام موسی کاظم علیه السلام بودم و فرزندش، علی، هم حضور داشت. امام فرمود: “این فرزندم بزرگ ترین فرزند من است و من کنیهی خود را به او بخشیدهام.” (چرا که کنیه امام موسی علیه السلام “ابوالحسن” است.)
دلایل استفاده از کنیه چیست؟
علت استفاده از کنیه برای اشخاص در زبان عربی به دلایل زیر بوده است :
- تعظیم : پرکاربردترین علت برای استفاده از کنیه این مورد است.
- فال خوب زدن : وقتی فرزندی به دنیا می آمد، به او کنیه هایی نسبت می دادند که نشان از اتفاقات خوش در آینده و آرزوی عاقبت بخیری برای نوزاد بوده است به عنوان مثال أبوالفضل به معنی پدر فضل است، یعنی امید آن است که فرزند وقتی بزرگ شد خانواده تشکیل داده و دارای فرزندی شود و نامش را فضل بگذارد.
- تحقیر و تمسخر : گاهی کنبه برای تحقیر و تمسخر شخص به کار میرود :
- خداوند در سوره تبت یکی از عموهای پیامبر را ابی لهب نام نهاد.
- پیامبر(ص) عمرو بن هشام را ابوجهل نام نهاد.
- علی بن ابی طالب (ع) نیز حجاج بن یوسف را ابووذحه (سوسک سرگین گردان) نام نهاد.
- ابن ابی الحدید یزید بن معاویه را چون وی میمون باز بوده است، به کنیه ابوزنه به معنای پدر میمون معرفی کرده است.
- تقیه و حفظ جان: در دورههایی از تاریخ حضرت علی (ع) و دیگر امامان را با کنیه ای خاص خطاب میکردند.
- به عنوان مثال علی (ع) را با کنیه ابازینب خطاب میکردند.
- ابن ابی الحدید میگوید: بنی امیه از اظهار فضایل علی (ع) منع کرده بودند تا آنجا که حتی اگر شخصی میخواست حدیثی، بلکه در مسائل دینی از ایشان نقل کند، با کنیه “ابو زینب” از او حدیث نقل می کرد.
در موج باز بخوانیم :