جوندگان یعنی چه؟
جوندگان به حیواناتی گفته می شود که پستاندار هستند و دندان های پیشین آن ها پیوسته رشد می کند، به طوری که جانور ناچار است برای کوتاه کردن این دندان ها هر چیز را که در دسترس اوست و یا میخواهد بخورد را بجود مانند : موش، سنجاب. این حیوانات از آنجاییکه دندان های پیشینشان رشد دایمی دارد، برای جلوگیری از رشد بیش از حد، مجبور هستند که دایماً دندان های خود را با جویدن چیزهای نسبتاً سخت،از قبیل دانه ها و حبوبات، بفرسایند و اگر موفق به پیدا کردن دانه های سخت نگردند به جویدن فرش ها، لباس ها، کتاب ها و هرچه که در دسترس خود بیابند مشغول میشوند. جوندگان معمول عبارتند از:
- موش ها : موش پستانداری کوچک از راستهٔ جوندگان است که مواد غذایی خود را به وسیلهٔ حرکات رفت و برگشتی با جلو آروارهٔ تحتانی خرد میکند.
- موشهای صحرایی : موش صحرایی یا رات نوع جوندهٔ میانجثه و دمدراز از خانوادهٔ موشسانان است. دو گونهٔ موش صحرایی برای انسان بسیار شناختهشدهاند؛ موش صحرایی سیاه (black rat or Rattus rattuus) و موش صحرایی قهوهای (brown rat or Rattus norvegicus) که در بسیاری از شهرها زندگی میکنند.
- سنجاب ها : سَنجاب یکی از انواع جوندگان است از خانواده سنجابان (Sciuridae) و جنس آن جنس سنجابها (Sciurus) نام دارد. این حیوان معمولاً بر بالای درختان زندگی میکند و از مشخصات آن داشتن دم بلند و پر پشت و دستهای کوتاه و پاهای قوی و تنومند و موی ظریف بدن و گوشهای برجسته احاطه شده با پشم و چشمهای بزرگ است. سنجاب در قاره آسیا، آمریکا، اروپا و آفریقا وجود دارد و گونههای مختلفی دارد و در طبیعت از گردو، فندق، بلوط، میوهجات و دانهها تغذیه نموده و در صورت دسترسی به لانه پرندگان بر تخم و جوجه پرندگان نیز تغذیه میکند.
- سمورچه ها : سَمورچه یا موشخرمای زمینی یا سنجاب راهراه نوعی جانور جونده است که ظاهری شبیه به سنجاب دارد. سمورچه ۲۵ گونه دارد که اکثر آنها بومی آمریکای شمالی هستند. یک گونه بومی اوراسیا است. سمورچهها همه چیزخوارند.
- تشی ها : تشی یا خارپشت جوندگان بزرگی هستند که تمام سطح بدن آنها پوشیده از خارهای بلند است. از این خانواده، فقط یک گونه در ایران زندگی میکند. از آفات محصولات کشاورزی، درختان میوه و درختان جنگلی است. درمناطق جنگلی فارس و کرمان باجویدن پوست درختان جنگلی به خصوص بنه باعث خشک شدن این درختان میشود. در برخی از مناطق گوشت تشی به منظورتغدیه استفاده میشود. خارهای تشی نیز به عنوان تزئین کاربرد دارد.
- هامسترها : همستر (انگلیسی: Hamster) یا موش بزرگ به گروهی از جوندگان گفته میشود که به زیرخانواده موش سانان تعلق دارد. همسترها ۲۵ گونه دارند که در شش یا هفت سرده دستهبندی شدهاند. همستر جانوری پگاهرو است و در طول روز زیر زمین باقی میماند تا مورد حمله شکارچیان قرار نگیرد. در طبیعت بیرون این جانور در درجهٔ اول از دانهها، میوهها و گیاهان تغذیه میکند و پس از آن گاهی به سراغ حشرات زیر زمین میرود. این جانور دارای جیب دهانی است به گونهای که تا شانههایش کشیده شده است و از آن برای جابجایی مواد خوراکی در هنگامی که در پناهگاهش زندگی می کند استفاده می کند.
- خوکچه های هندی : خوکچه هِندی جانوری است که انگلیسیها آن را خوک گینه (Guinea pig) مینامند. اما این حیوان نه به خوکها ربطی دارد نه به هندوستان نه حتی به گینه؛ بلکه این حیوان جوندهای خونگرم است که از خویشاوندان خرگوش بهشمار میآید. خوکچه هندی بومی آمریکای جنوبی است و بسیار پیشتر از آنکه اسپانیاییها به آمریکا قدم بگذارند اینکاها این حیوان را دستآموز کرده بودند و حتی از گوشت آن خوراکی تهیه میکردند و در مراسم مذهبی و طب سنتی از آن استفاده میکردند. پس از کشف قاره آمریکا این جانور در قرن ۱۶ به اروپا نیز راه یافت و حتی در اروپا نیز آن را میخوردند. در حال حاضر اهالی کشور پرو و اکوادور از آن تغذیه می کنند.
- یربوع ها
- جربیل ها : جِربیل یا جِرد نام گروهی از جوندگان کوچک است که در زیرخانوادهٔ جربیلیان از خانوادهٔ موشسانان قرار میگیرند. برخی از جربیلها ممکن است جرد یا موش صحرایی نامیده شوند. برخی انواع جربیل بهویژه جرد مغولی بهعنوان حیوان خانگی در برخی کشورها نگهداری میشوند. طول بدن جربیلها معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ سانتیمتر است ولی جربیل بزرگ بزرگترین نوع جربیل تا ۴۰ سانتیمتر هم رشد میکند. جربیلها برخلاف بیشتر جوندگان دیگر معمولاً روزگرد میباشند.
- موش های کیسه دار : موش های کیسه دار (نام علمی: Geomyidae) نام یک تیره از زیرراسته بیدسترشکلان است.
- بیدسترها (سگ های آبی) : سگ آبی یا بیدَستَر(انگلیسی Beaver) سرده ای از جوندگان شب زی و نیمه آبزی شامل دو گونه سگ آبی آمریکایی (بومی آمریکای شمالی) و سگ آبی اوراسیایی (بومی اروپا و بخشی از آسیا) است. سگ های آبی به دلیل ساخت سد، کانال و خانههای چوبی بسیار پرآوازهاند. آنها پس از برگچه خوار دومین جوندهٔ بزرگ دنیا هستند. یک گروه از آنها معمولاً به ساخت یک یا دو سد میپردازند تا آب ساکن و عمیق ایجاد کرده باشند تا بوسیلهٔ آن هم خانوادهٔ خود را از دسترس شکارچیان دور نگه داشته باشند و هم بتوانند غذا و مواد مورد نیاز برای ساخت خانه را در آن آب شناور کنند و به آسانی جابجا کنند.
در موج باز بخوانیم: