معنی برجام یعنی چه؟ و قضیه برجام چیست؟
برنامه جامع اقدام مشترک (Joint Comprehensive Plan of Action) که به صورت اختصار به برجام معروف شده است، به معنی توافق جامع و نهایی هسته ای وین در راستای توافق جامع بر سر برنامه هستهای ایران است. برجام در ادامه تفاهم هسته ای لوزان ، مورخ سه شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (برابر با ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (شامل چین، فرانسه، روسیه، پادشاهی متحد بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و آلمان) منعقد شد. مذاکرات ایران و گروه ۵+۱ طبق ستون سوم پیمان نامه جهانی منع گسترش سلاح های هسته ای به منظور اطمینان قدرت های جهانی از عدم تولید و توسعه سلاح های هسته ای توسط ایران و اطمینان ایران از حق خود برای غنی سازی سوخت صلح آمیز هسته ای برای اهداف غیر نظامی در سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) آغاز شد. در طول مذاکرات، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و دیگر سازمان ها تحریم هایی را علیه ایران تحمیل کردند، که رئیس جمهور حسن روحانی آن را با عنوان جنایت علیه بشریت عنوان کرد. مدتی به نظر میرسید که مرزها و خطوط قرمز شفاف شده باشند. پس از چندین دوره مذاکرات، در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ (۳ آذر ۱۳۹۲)، توافق موقت ژنو بر سر برنامه هسته ای ایران بین ایران و کشورهای ۱+۵ در ژنو سوئیس امضاء شد. همانطور که کشورها روی یک توافق بلند مدت کار میکردند، این موضوع با متوقف شدن بخش هایی از برنامه هسته ای ایران در عوض کاهش تحریم های اقتصادی علیه ایران همراه بود تا اینکه تنظیم و پیاده سازی توافق از ۲۰ ژانویه ۲۰۱۴ شروع شد و بیشترین تمرکز مذاکرات محدودیت ها روی تأسیسات هستهای کلیدی ایران شامل :
- رآکتور آب سنگین IR-40 اراک
- کارخانه تولید (که در دست ساخت بود، اما همانطور که ایران به عنوان بخشی از توافق موقت ژنو در نوامبر ۲۰۱۳ مبنی بر عدم سوخت گیری رآکتور موافقت کرد هرگز اجرایی نشد)
- نیروگاه اتمی بوشهر
- معدن اورانیوم (en) گچین
- مرکز هستهای فردو
- کارخانه تبدیل اورانیوم اصفهان
- کارخانه غنی سازی اورانیوم نطنز
- مجتمع توسعه و تحقیقات نظامی پارچین
بود. برجام، پایانی بر ۱۲ سال مذاکرات ایران با قدرت های جهانی بر سر مسئله خطر تولید سلاح اتمی است. با مسئولیت حسن روحانی در مهر ۱۳۸۲ آغاز و در تیر ۱۳۹۴ با مسئولیت محمد جواد ظریف و در دولت روحانی با توافق جامع به پایان میرسد.
بیانیه نهایی برجام چیست؟
سرانجام پس از بیست و دو ماه مذاکره دولت حسن روحانی، محمد جواد ظریف به همراه تیم مذاکره کننده ایرانی بعد از ۱۷ روز مذاکره فشرده، سهشنبه ۱۴ ژوئیه (۲۳ تیر ماه) در وین پایتخت اتریش موفق به دستیابی به یک توافق جامع و نهایی با گروه ۱+۵، بر سر آینده برنامه هسته ای ایران شدند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در یک نشست رسمی در مقابل رسانه ها در وین با خواندن بیانیه ای به زبان انگلیسی و فارسی اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هستهای ایران به دست آمده است.
همچنین بخوانید : علت مرگ پسر روحانی
تاریخ و مفاد اصلی برجام و تعهدات ایران در برجام چیست؟
- مذاکرات رسمی برای طرح جامع اقدام مشترک (برجام) دربارهٔ برنامه اتمی ایران با پذیرفتن توافق موقت ژنو بر روی برنامه هستهای ایران در نوامبر ۲۰۱۳ شروع شد.
- به مدت ۲۰ ماه کشورها درگیر مذاکره بودند که در آوریل ۲۰۱۵ تفاهم هستهای لوزان شکل گرفت.
- بر اساس این توافق، ایران ذخایر اورانیم غنی شده متوسط خودش را پاک سازی خواهد کرد و ذخیره سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد قطع میکند.
- تعداد سانتریفیوژها را حدود دو سوم و حداقل به مدت ۱۵ سال کاهش میدهد.
- ایران موافقت کرد که تا ۱۵ سال بعد، اورانیوم را بیش از ۳٫۶۷درصد غنی سازی نکند یا تأسیسات غنی سازی اورانیوم جدید یا رآکتور آب سنگین جدیدی را نسازد.
- فعالیت های غنی سازی اورانیوم به مدت ۱۰ سال به یک تک ساختمان که از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده میکند محدود خواهد بود.
- دیگر تأسیسات نیز طبق پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی برای اجتناب از خطرهای تکثیر سلاح های اتمی تبدیل خواهند شد.
- برای نظارت و تأیید اجرای توافق نامه توسط ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) به تمام تأسیسات اتمی ایران دسترسی منظم خواهد داشت.
- در نتیجه توافقنامه برجام که تاییدیه پایدار متعهدین آن را به همراه دارد، ایران از تحریم های علیه ایران شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و ایالات متحده (تحریمهای ثانویه) بیرون خواهد آمد.
این دور از مذاکرات برنامه هسته ای ایران و گروه ۱+۵ از ظهر روز شنبه ۲۷ ژوئن ۲۰۱۵، در هتل کوبورگ در شهر وین اتریش با حضور جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و هیئت های کارشناسی دو طرف آغاز شد. ضرب الاجل تعیین شده زمان این مذاکرات، روز سی ام ژوئن تعیین شده بود که سه بار به ترتیب تا سوم، دهم و سیزدهم ژوئیه تمدید گردید. در ١٨ اردیبهشت ۱۳۹۷ ، دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحدهی آمریکا رسما از برجام خارج و بازگشت تحریم ها به صورت گذشته را اعلام کرد.