پدر علم جبر کیست؟

بیوگرافی محمد بن موسی خوارزمی پدر علم جبر

محمد بن موسی خوارزمی ریاضیدان، ستاره‌شناس، فیلسوف، جغرافیدان و مورخ مشهور ایرانی در دوره عباسیان است. خوارزمی در حدود سال ۷۸۰ میلادی قبل از ۱۸۵ قمری در خوارزم زاده شد. خوارزم سرزمینی کهن و بزرگ در دلتای رود آموی و در کنار دریاچه خوارزم است که در مرزهای جغرافیایی کنونی بخشی از آن در ازبکستان و بخش دیگر در ترکمنستان واقع است و خوارزمشاهیان که نام یکی از خاندان های شاهنشاهی ایرانی است نیز به همین منطقه تعلق داشتند. خوارزمی دارای شهرت جهانی است و توانمندی و استعداد او در ریاضیات و به‌ ویژه در علم جبر به گونه ای بود که او را پدر علم جبر نامیده اند. تاریخ نگاران با اشاره به توانمندی های خوارزمی علت نامگذاری او به “پدر علم جبر” را عدم توانایی مقابله ریاضیدانان سده‌ های میانه با او، در ریاضی دانسته و وی را ریاضی دانی چیره دست در حل معادله‌ های خطی و درجه دوم معرفی کرده اند. این تا حدی است که جرج سارتن، مورخ مشهور علم، در طبقه‌ بندی سده‌ ای کتاب خود، مقدمه‌ ای بر تاریخ علم سده نهم میلادی را “عصر خوارزمی” نامیده است. خوارزمی ریاضی‌دان بنام قرون وسطی است که حاصل تحقیقات و تألیفات او هنوز مورد استفاده بوده و کتاب “جبر و مقابله” او را بسیاری از مترجمان مشهور قرون وسطی ترجمه کرده‌اند. خوارزمی در زمان خلافت مأمون،عضو دارالحکمه بغداد ،مجمعی از دانشمندان به سرپرستی شخص مأمون ، گردیده بود.

واژه جبر را اروپائیان بطور کلی از کتاب خوارزمی و اصطلاح امروزی الگوریتم (Algorithmus) از نام خوارزمی گرفته شده‌ است. خوارزمی کارهای دیوفانت را در رشته جبر دنبال کرد و به بسط آن پرداخت. کتاب Algoritmi de numero Indorum که ترجمه کتاب جمع و تفریق با عددهای هندی خوارزمی به لاتین است باعث شد تا دستگاه عددی در اروپا از عددنویسی رومی به عددنویسی هندی-عربی تغییر یابد،چیزی که هنوز نیز در اروپا و دیگر نقاط جهان فراگیر است.