ربنا استاد محمد رضا شجریان ثبت ملی شد!
نسخه اى از لوح ثبتى توسط زهره احمد پور، معاون رئیسجمهوری و رئیس سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری به همایون شجریان پسر استاد اهدا شد. ربّنا یا ربّنای شجریان، یکی از آثار محمدرضا شجریان و شامل ۴ دعا از آیات قرآن کریم است که همه با عبارت ربّنا آغاز میشوند. این اثر در تیرماه سال ۱۳۵۸ ضبط شده و برای مدت ۳۰ سال، جزء برنامههای اصلی رادیو و تلویزیون ایران در ماه مبارک رمضان بودهاست. بنا به گفتهٔ محمدرضا شجریان، انگیزهٔ اصلی وی از خواندن این دعا، تدریس آن به دو هنرجو بوده و این اثر در یکی از استودیوهای رادیو ضبط شدهاست. در سال ۱۳۸۷، زمزمههایی در مورد ثبت این اثر در فهرست آثار ملی ایران به گوش میرسید اما تاکنون به نتیجه نرسیده بود. در ربّنای شجریان، هر آیه از ابتدای ربّنا تا آخر آیه خوانده میشود.
ربّنای نخست
﴿رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً ۚ إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ﴾(سورهٔ آلعمران-آیهٔ ۸)
باراِلها، دلهای ما را به باطل میل مده پس از آنکه به حق هدایت فرمودی، و به ما از لطف خویش اجر کامل عطا فرما که همانا تویی بخشندهٔ بیمنّت.
ربّنای دوم
﴿إِنَّهُ کَانَ فَرِیقٌ مِنْ عِبَادِی یَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنْتَ خَیْرُ الرَّاحِمِینَ﴾(سورهٔ مؤمنون-آیهٔ ۱۰۹)
زیرا شمایید که چون طایفهای از بندگان صالح من روی به من آورده و عرض میکردند باراِلها ما به تو ایمان آوردیم، تو از گناهان ما درگذر و در حق ما لطف و مهربانی فرما که تو بهترین مهربانان هستی.
ربّنای سوم
﴿إِذْ أَوَى الْفِتْیَهُ إِلَى الْکَهْفِ فَقَالُوا رَبَّنَا آتِنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً وَهَیِّئْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا﴾(سورهٔ کهف-آیهٔ ۱۰)
آنگاه که آن جوانان کهف (از بیم دشمن) در غار کوه پنهان شدند، از درگاه خدا خواستند: باراِلها تو در حق ما به لطف خاص خود رحمتی عطا فرما و بر ما وسیلهٔ رشد و هدایتی کامل مهیا ساز.
ربّنای چهارم
﴿وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ﴾(سورهٔ بقره-آیهٔ ۲۵۰)
چون آنها در میدان مبارزه جالوت و لشکریان او آمدند، از خدا خواستند که بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت قدم دار و ما را بر شکست کافران یاری فرما.
شجریان ربنا را در دستگاه سهگاه خوانده و با مرکبخوانی (مدولاسیون یا راه گردانی) سری به دستگاهها و آوازهای دیگر ردیف موسیقی ایرانی از جمله آواز افشاری و گوشه عراق (صبا) میزند و سپس به سهگاه برمیگردد. ربنا در نواری که محمدرضا شجریان با نام به یاد پدر ضبط کرده، منتشر شدهاست.
در این اثر به خوبی میتوان تأثیرات شیخ نصرالدین طوبار و شیخ طه الفشنی را مشاهده کرد. این اجرا تقریباً فاقد تحریر است و بجز چند نت، تماماً بوسیلهٔ غلت و ویبراسیون اجرا شدهاست. ربنای شجریان از ابتدا، روی نتهای سی بمل و سپس دو اوج میگیرد (روی خط حامل کلید سل) و در حوالی این نتها گردش دارد و تا نت می بمل به بالاترین نت خود میرسد.
راغب مصطفی غلوش، قاری نامدار مصری، در سفری به ایران ربنای شجریان را میشنود و از این کار یک نسخه میخواهد تا امتحان کند که آیا میتواند آن را بخواند یا نه. شجریان خود در این باره میگوید:
«بعد از دو سال دوستم او را مجدداً میبیند و این قاری به او میگوید کار من نیست، چرا که خواندن اوجی که در خواندن ربنا هست کار هر خوانندهای نیست.»
محمدرضا شجریان متولد اول مهرماه سال ۱۳۱۹ در مشهد مقدس، موسیقیدان، آهنگساز، خواننده و خوشنویس اهل دل ایرانی است.
وی از برجستهترین هنرمندان موسیقی سنتی ایرانی است و آلبومهای بسیاری را در این زمینه منتشر کرده است. او به دلیل نوع صدا و سبک مخصوص به خود و تصنیفهای ملی میهنی که اجرا کرده، شناخته میشود.
سایت انجمن آسیا وی را پرآوازهترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامهٔ ونکوور سان او را یکی از مهمترین هنرمندان موسیقی جهانو همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کردهاست.
محمدرضا شجریان، رئیس کنونی شورای عالی خانه موسیقی ایران، بنیانگذار گروه شهناز و مبدع چند ساز موسیقی میباشد. همچنین از فرزندان محمدرضا شجریان، همایون و مژگان در زمینهٔ موسیقی فعالیت دارند. شجریان در قرائت قرآن نیز فعالیت داشته و دعای ربنا معروفترین تلاوتهای قرآنیِ اوست. خوانندگان سرشناسی چون ایرج بسطامی، شهرام ناظری، حسامالدین سراج، حمیدرضا نوربخش و پسرش همایون از شاگردان شجریان هستند.
شکایت استاد شجریان از صدا و سیما
پس از دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران، محمدرضا شجریان در نامهای به عزتالله ضرغامی از وی خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند. دعای ربّنا با سفرهٔ افطار ایرانیان در ماه رمضان عجین شدهاست. بنابراین، شجریان هم پس از شکایت از صدا و سیما، به صورت خاص اجازهٔ پخش ربّنا و ادعیه (مثنوی افشاری) را به صدا و سیما داد ولی اعلام کرد که تا زمانی که وارونه نمایاندن واقعیتها در صداوسیما صورت میپذیرد، به پخش سایر آثارش از شبکههای مختلف آن رضایت نخواهد داد. محمد حسین صوفی، معاون صدای صدا و سیمای ایران، در واکنش به این موضوع اعلام کرد که رادیو حتی در ماه رمضان هم ربّنا و ادعیهٔ محمدرضا شجریان را پخش نمیکند.
در تابستان ۱۳۸۹ و همزمان با آغاز ماه رمضان، سازمان صدا و سیما پخش دعای ربنا با صدای محمدرضا شجریان را به طور کامل در تمام شبکهها ممنوع کرد. این سازمان اعلام کرد که حتی از پخش آگهیهای بازرگانی که معمولاً در ماه رمضان با نوای اذان یا دعا همراه است در صورتی که صدای ربنا زیر صدای آگهی قرار گرفته باشد ممانعت میکند.
تصویر لوح اهدا شده :
در موج باز بخوانیم:
- بدل مسی در کلانتری!
- ویشکا آسایش در خندوانه
- بیوگرافی مجید واشقانی
- بیوگرافی شهرزاد کمال زاده
- بیوگرافی کامران تفتی و همسرش
- موزیک ویدئو فندک تب دار