کیست تخمدان چیست؟
امروزه کیست تخمدان در تعداد زیادی از بانوان دیده میشود و نگرانی های بسیاری را در بانوان ایجاد می کند. اما برای درک مفهموم کیست تخمدان لازم است ابتدا بدانیم کیست، چیست. کیست (Cyst) محفظه ی بسته ای است که دارای غشا مجزا و تقسیم یاختههایی مجزا در مقایسه با بافت دور و اطرافش است.(تقسیم سلولی یا تقسیم یاختهای فرایندی است که در آن یک یاخته مادر به دو یا چند یاخته دیگر تقسیم میشود). کیست میتواند شامل هوا، مایعات و مواد نیمه جامد باشد. یک مجموعه چرکی، آبسه نامیده میشود و کیست به حساب نمیآید. هنگامی که کیست تشکیل شد و تشخیص داده شد یا خود به خود از بین میرود و یا از طریق جراحی برداشته شود. در واقع کیست تخمدان بیماری است که از تشکیل یک یا چندین کیست غیر طبیعی در تخمدان سرچشمه میگیرد و کیست تخمدان به تودههای تخمدانی (که معمولاً خوشخیم هستند) گفته میشود که از تودههای کیسه مانندی دارای یک جدار و مقداری مایع ساده جمع شده داخل آن، تشکیل شده است. کیست های تخمدان ساکهایی حاوی مایع هستند که داخل تخمدان یا روی تخمدان رشد میکنند. کیست میتواند مادرزادی یا پاتولوژیک باشد. کیست تخمدان بیماری است که از تشکیل یک یا چندین کیست غیر طبیعی در تخمدان به وجود می آید. کیست های تخمدان را میتوان ساکهایی حاوی مایع نامید که درون تخمدان یا روی تخمدان رشد میکنند.
انواع کیست تخمدان
انواع مختلفی از کیستهای تخمدان وجود دارد که شایعترین آن کیست های فولیکولی است که در یکی از فولیکولهای تولیدکننده تخمک ایجاد میشود. کیستهای ساده (فولیکولی) با رشد قسمتی از تخمدان و تجمع مایع داخل آن مشخص میشوند، اندازه آنها معمولاً بالای ۳ سانتیمتر است و نباید با فولیکول تخمک که در زمان تخمکگذاری گاهی حتی به اندازه ۲۵ میلیمتر میرسد، اشتباه شوند. بیشتر این کیستها خودبه خود یا با مصرف قرصهای پیشگیری از بارداری در خلال ۶ تا ۸ هفته از بین میروند و اغلب موجب بروز مشکلی نمیشوند البته گاه موجب درد شکمی میشوند. کیست های مرکب با حضور تیغه یا سپتوم در داخل کیست در سونوگرافی مشخص میشوند که آنها را به حفرههای متعدد تقسیم میکند؛ به طوری که کیست چند حفرهای ایجاد میشود.
تشخیص کیست تخمدان
این بیماری میتواند موجب دردهای شدید شکمی، اختلالات قاعدگی ، موهای زاید ، ناباروری و … شود. کیست تخمدان شما ممکن است حین معاینه لگنی یافت شود . اگر پزشک به وجود کیست مشکوک باشد، اغلب تستهایی را برای تعیین دقیق وجود آن و نوع آن نظیر سونوگرافی درخواست میکند. عموماً پزشک به سایز کیست و محتوای داخلی آن ( جامد ، مایع یا مخلوط ) به منظور درمان کیست توجه میکند. کیستهای پر از مایع معمولاً سرطانی نیستند . ولی کیستهای پر شده از مواد جامد و یا مخلوط جامد و مایع احتیاج به آزمایشهای بعدی برای تعیین وجود سرطانی بودن کیست دارند. معمولاً با سونوگرافی قابل تشخیص است و بجز در موارد حاد که نیاز به جراحی وجود دارد با اقدامات تسکینی و دارو مشکل قابل حل است. معمولاً قبل از دوران یائسگی به دلیل وجود قائدگی، کیست ها نیازی به عمل جراحی ندارند و تحت نظر پزشک از بین می روند. اما در دوران یائسگی بعضی اوقات پزشک با معاینات خود متوجه بزرگ شدن کیست می شود و پیشنهاد عمل جراحی برای برداشتن کیست را می دهد. معمولاً خانم های ۵۰ تا ۷۰ ساله بیشتر در خطر کیست های بد خیم و سرطانی هستند.
مشاهده فیلم : همه چیز درباره بیماری کیست تخمدان و انواع آن و درمان های پزشکی آن
علائم کیست تخمدان
بیماری کیست تخمدان میتواند باعث عادت ماهیانه نامنظم شده و یا برخی از کیست های تخمدان باعث ناباروری، افزایش ابتلا به دیابت ، سکته ها، حملات قلبی و سرطان رحم می شوند. در مطالعات دانشمندان مشخص شده است داروها و رژیمی که برای درمان دیابت استفاده می شوند و یا داروهایی که از عمل هورمون های مردانه در زنان جلوگیری می کنند، باعث جلوگیری از عوارض این بیماری می شوند .
عوارض کیست تخمدان
عوارض بیماری کیست تخمدان میتواند :
- دیابت
- حملات قلبی
- چاقی
- خصوصیات مردانه مانند رویش مو برروی بدن
- جوش زدن
- عضلات و استخوان های درشت
یک دختر بعد از تولد ۴ میلیون تخمک دارد که هر ماه یکی از تخمک ها در یک فرد سالم بعد از طی مراحلی کامل می شود و به داخل رحم پرتاب می رود.در افرادی که تخمک کامل شده ولی به داخل رحم نمی رود ، بیماری کیست تخمدان دیده می شود. افزایش مقدار انسولین و هورمون مردانه در این بیماری باعث می شود، تخمدان ها هورمون مردانه ساخته و باعث پیدایش آکنه و موهای ضخیم و تیره رنگ بر روی بدن شود.
رژیم غذایی مناسب برای کنترل کیست تخمدان
در بیماری کیست تخمدان باید رژیم غذایی بر اساس غلات ، دانه های کامل و سبوس دار باشد و مصرف محصولات فرآوری شده و پخته مثل انواع شیرینی و ماکارونی محدود شود. (انواع شیرینی و کیک و کلوچه- ماکارونی ها- غذاهایی که شکر به آنها اضافه شده است- آبمیوه های مصنوعی مثل انواع ساندیس- نوشیدنی هایی مثل نوشابه، نان های سفید). در مقابل باید مصرف میوه و سبزیجاتی مثل هویج، فلفل، کاهو، کلم، اسفناج و … در برنامه غذایی گنجانده شود. همچنین داروهایی که مانع از عمل هورمون مردانه در بدن می شوند، باعث کاهش ویژگی های مردانه وکاهش کلسترول می شوند و به حمل تخمک ها از تخمدان به رحم کمک می کنند، ولی داروهای ضددیابت در مؤثرترند. کیست تخمدان احتمال ابتلاء به سرطان رحم را افزایش می دهد، بنابراین داروهای ضد بارداری که دارای هورمون پروژسترون هستند برای این افراد تجویز می شوند و در صورتیکه فرد دچار اضافه باشد، بایستی وزن خود را کاهش دهد.
درمان کیست تخمدان
درمان کیست تخمدان با تجویز پزشک زنان و مامایی باید تشخیص داده شود تا در دوره ی درمان مشکلی برای باروری پیش نیاید.اگر دچار علائم ظاهری کیست تخمدان هستید با یک دکتر مشورت کنید. تنها یک دکتر می تواند کیست ها را با دقت درمان کند. علائم کیست تخمدان شامل اختلالات پریود، درد لگن، تهوع، احساس پری و ترشحات واژن است. دو تا سه ماه پس از مراجعه به پزشک صبر کنید و دوباره کیست ها را بررسی کنید تا ببنید آیا اندازه آن ها رشد کرده یا نه؟ ممکن است دکتر مایل باشد، برای زنانی که سال های باروری و یا یائسگی را می گذرانند از درمان های ساده تر قبل از درمان های تهاجمی استفاده کند. اگر کیست کوچک تر از ۵ سانت باشد ممکن است پزشک تان صبر کند تا کیست از بین برود.
به قرص های ضد بارداری فکر کنید؛ نشان داده شده که قرص های ضد بارداری، احتمال ایجاد کیست های جدید و سرطان را کاهش می دهند. اما پیش از اینکه قرص مناسب خود را پیدا کنید، روش های دیگر پیشگیری از بارداری را امتحان کنید. اگر قصد بارداری در آینده را دارید با پزشک تان مشورت کنید. دکترتان تا آنجا که ممکن است، درمان کیست ها را با روش های غیر تهاجمی که قدرت باروری شما را حفظ خواهد کرد، به عهده می گیرد. بدانید که یک لاپاراسکوپی قدرت تشخیص و درمان کیست ها را دارد. دکتر شما می تواند برخی از کیست ها را با این روش ساده از بین ببرد. اگر کیستی که برداشته می شود بسیار بزرگ باشد، سبب ایجاد درد یا رشد مجدد آن خواهد شد. سیستکتومی (عمل جراحی برای برداشتن کیست غیر طبیعی) حذف تخمدان، به معنای از بین بردن کارکرد تخمدان در محل است. این روش اوفورکتومی (برش پوستی تخمدان) یا (ovariotomy) نامیده می شود. اگر سن باروری شما سپری شده است و چندین کیست بزرگ و دردناک دارید، می توانید به هیسترکتومی (عمل جراحی برای برداشتن همه یا بخشی از رحم) فکر کنید. در این روش با حذف اندام های تناسلی خود از توانایی تولید کیست خلاص می شوید.
توصیه های مهم در مورد کیست تخمدان
در بانوانی که مبتلا به کیست تخمدان نیستند، ممکن است یکی از علائم بالا وجود داشته باشد و هرگز نباید فراموش کرد بهترین راه، حتماً مراجعه به پزشکزنان، و انجام سونوگرافی از تخمدان ها و رحم در صورت تشخیص پزشک مربوطه است.
- زمانی که تصمیم به درمان کیست های تخمدان می گیرید، دکترتان باید سن، تاریخچه پزشکی و میل به تولید مثل را درنظر بگیرد.
- از آنجایی که هیچ راه مشخصی برای جلوگیری از ایجاد کیستهای تخمدان وجود ندارد؛ کلید درمان موفقیت آمیز تشخیص در اسرع وقت است. شما باید سالانه تحت معاینه لگنی قرار گیرید.
- مطمئن شوید که هرگونه درد یا علائم غیرطبیعی را که در طول چند چرخه قاعدگی باقی ماندند، از قلم نینداختید.
- احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در زنانی که در طول سال های پس از یائسگی (۵۰ تا ۷۰ سال) در معرض توسعه کیست تخمدانهستند بیشتر است. حتی اگر شما دیگر دوره قاعدگی ماهانه خود را ندارید، باید به طور منظم با دکتر خود برنامه ملاقات داشته باشید.