فیبروگلاندولار چیست؟

نسوج فیبروگلندولار نسوج طبیعی پستان هستند همچنین غدد چربی که بصورت طبیعی در بعضی افراد بدون علت خاصی بروز می‌کنند تأثیری بر ایجاد سرطان در آینده ندارند. وجود این غدد در پستان نگران‌‌کننده نیست اما مراجعه و معاینه هر ۶ ماه یک بار به درمان بموقع هر بدخیمی کمک می‌کند. پستان به طور طبیعی از ۱۵ تا ۲۰ قسمت یا لوب که شامل غدد و مجاری شیری است تشکیل شده که همان نسج ترشحی پستان می باشد. این لوب ها توسط بافت همبند و ساختمانهای نگه دارنده احاطه شده و از هم تفکیک می شوند. اطراف هرم پستانی و حد فاصل عضله قفسه سینه و بافت پستانی با بافت چربی احاطه شده است. بافت چربی زیر بافت پستانی می تواند محل انتشار تومور به جدار قفسه سینه باشد. سیستم لنفاوی پستان نیز راه ارتباطی پستان با تمام بدن است و در صورت انتشار، سلولهای سرطانی میتوانند بوسیله عروق لنفاوی به نقاط دور دست بدن دست اندازی کنند. راه دیگر انتشار سلولهای سرطانی به نقاط دوردست(به اصطلاح متاستاز) عروق خونی و شبکه وریدی پستان می باشد. پستانها در طول زندگی در اثر تغییرات هورمونی(دوران بلوغ، بارداری و یائسگی) دستخوش تغییراتی میشوند که طبیعی می باشد. هر گونه تغییر بصورت افزایش و تکثیر سلولی را توده و هرگونه رشد فزاینده و کنترل نشده به همراه عدم فعالیت طبیعی فیزیولوژیک را تومور گویند که به دو دسته خوش خیم و بدخیم تقسیم میشوند.

توده های خوش خیم پستان

• توده های التهابی و عفونی پستان: این توده ها با علائم التهابی به صورت درد، تورم، قرمزی و ترشح چرکی از مجرا و یا آبسه خود را نشان میدهند. عفونت ها و آبسه ها ممکن است در دوران شیردهی خصوصاً در هفته های اول بروز کند. در زنان غیر شیرده ممکن است مجاری زیر هاله ی دور نوک پستان دچار نوعی عفونت مزمن و عود کننده(ماستیت پری داکتای) شوند که در پی تغییرات التهابی و پیدایش اسکار (اثر زخم) در پستان منجر به تورفتگی و جمع شدگی نوک پستان، پیدایش توده هایی در ناحیه زیر هاله، تشکیل آبسه و گاهی ایجاد مسیر ارتباطی فرعی(فیستول) از مجاری زیر هاله به طرف پوست دور هاله شوند. به طور کلی درمان عفونتهای پستان مصرف آنتی بیوتیک، تخلیه پستان از شیر(در دوران شیردهی) و تخلیه آبسه در صورت تشکیل(توسط پزشک) است.
• پستانهای فرعی: پستانهای فرعی در دوران جنینی بر روی خطوط شیری(از زیر بغل تا کشاله ران در دو طرف) در محل زوجهای پستانی رویش می کنند. در انسان تنها یک جفت غده پستانی روی سینه باقی می ماند و سایر نقاط از بین می روند. در صورتیکه این غدد اضافی باقی بمانند Polymastia یا غده پستانی فرعی بوجود می آید که گاهی به طور مخفی در زیر بغل یا کشاله ران باقی مانده و تا دوران شیردهی تشخیص داده نمی شود و با شیردهی دچار تورم و درد می شود. به طور کلی برداشتن این بافت پستان اضافی یا نوک پستان فرعی ضرورتی ندارد مگر در مواردی که اهداف زیبایی مطرح باشد و یا اختلالات قابل لمس در آنها بوجود آید.
• افزایش حجم پستانها در دوران حاملگی و شیردهی
• ژنیکوماستی که به معنای وجود پستانهای زنانه در مردان می باشد. این حالت بیماری محسوب نشده بلکه به دلیل افزایش هورمون استروژن(هورمون زنانه) نسبت به تستوسترون(هورمون مردانه) بوجود می آید و در سه دوره از زندگی آقایان طبیعی می باشد: ۱- دوران نوزادی ۲- هنگام بلوغ ۳- در زمان کهولت. ژنیکوماستی به هیچ وجه عامل مستعد کننده سرطان پستان نیست با این وجود نمی توان وجود سرطان پستان را در مردان نادیده گرفت زیرا یک درصد از سرطانهای پستان در مردان شکل می گیرد. ژنیکوماستی در بیماریها و موارد زیر بروز می کند:
  – بیماری سیروز کبدی
  – سرطان پروستات
  – سندرم کلاین فلتر(مردانی با یک کروموزوم x اضافی و فرمول ژنتیکی ۴۷xxy) و سایر نارسایی های کروموزومی مثل دوجنسی(هرمافرودیسم) و غیره
  – مصرف بیش از حد هورمونهای جنسی از جمله دوپینگ ورزشکاران و تسریع رشد عضلات در تناسب اندام
  – در افراد دوجنسی که از جنس مردانه به زنانه تغییر جنسیت داده و با تزریق استروژن ژنیکوماستی در آنها بروز می کند.
  – مصرف بیش از حد الکل و برخی مکمل های غذایی و داروها

تغییرات فیبروکیستیک در تومورهای خوش خیم پستان

تغییرات فیبروکستیک شایعترین اختلال خوش خیم پستان بوده و واکنش شدید و افزایش یافته بافت پستان نسبت به تغییرات هورمونهای تخمدانی است به طوریکه نشانه های این بیماری که شامل درد پستان(گاهی دو طرفه)، لمس توده های حساس و یا وجود نواحی سفت در پستان است در طی مراحل مختلف سیکل قاعدگی تغییر می کند به طوریکه بیشترین علایم درست قبل از قاعدگی پدیدار و بعد از قاعدگی کاهش می یابد. تغییرات فیبروکیستیک در حقیقت شامل تغییرات کیستیک و تغییرات بافتی است. تغییرات بافتی نیز شامل پیدایش بافت فیبروز و اسکلروز است. فیبروز عبارتست از جمع شدن و سفت شدن بافت و کیست به معنای تجمع مایع در کیست های گرد یا بیضوی است بنابراین تغییرات فیبروکیستیک کیستهایی هستند که توسط بافت فیبروز و نسوج سفت احاطه شده اند. بروز این بیماری در زنان ۲۰ تا ۵۰ ساله شیوع بیشتری دارد اما در هر سنی میتواند بروز کند.

تشخیص و درمان بیماری

بیمارانی که دارای ضایعات کیستیک متعدد و دردناک هستند باید تحت نظر پزشک معالج بوده، رژیم غذایی خود را به شرح ذیل تغییر دهند و بنا به صلاحدید پزشک برای کاهش درد از مسکن های ساده در نیمه دوم سیکل قاعدگی استفاده نمایند. بیمارانی که در معاینه پستان آنها تنها یک توده مدور و نرم لمس میشود باید برای تشخیص توپر یا کیستیک بودن توده تحت سونوگرافی قرار گیرند. کیست های منفرد باید به محض تشخیص بوسیله سوزن باریک(Fine Needle Aspiration) تخلیه شوند. اگر مایع کیست خونی نباشد (بی رنگ، خاکستری، آبی یا سبزرنگ) باید برای بررسی عود کیست، ۶-۴ هفته پس از تخلیه کامل کیست، معاینه مجدد انجام شود. در صورتی که مایع خونی باشد بررسیهای دیگر از جمله ارزیابی پاتولوژی مایع، جهت تعیین وضعیت بدخیمی ضروری است. محدود کردن چربی رژیم غذایی به میزان ۲۵% از کل انرژی دریافتی و پرهیز از مصرف مواد محرک(متیل گزانتینها) که در قهوه، چای، شکلات و غیره یافت میشود گاهی اوقات موجب کاهش علائم میشود. فواید کاهش نمک و استفاده از داروهای ادرار آور(دیورتیکها) مورد بحث است. برخی پزشکان مصرف مکملهای ویتامینی مانند ویتامین B6 و E و Primrose oil را توصیه می کنند. در خانمهایی با علایم شدید ممکن است قرصهای جلوگیری از بارداری، تاموکسی فن و یا آندروژنها توصیه شود که به دلیل عوارض جانبی در همه موارد تجویز نمی شود.

فیبرو آدنوم پستان

شایعترین تومور خوش خیم پستان است. بیشتر از بافت فیبروزه تشکیل شده و سفت و مشخص و لغزنده است. زمانی رشدش متوقف میشود که قطر آن به ۲ تا ۳ سانتی متر برسد. فیبروآدنوم ارتباط مستقیمی با حساسیت پستانها نسبت به هورمون استروژن دارد و به همین دلیل بیشتر در دهه دوم و سوم زندگی خانمها اتفاق می افتد و گاهی علائم آن شبیه به سرطان بدخیم بروز می کند. ۵ تا ۱۰ درصد فیبروآدنوم با رشد بسیار سریع در حوالی سنین شروع قاعدگی ایجاد می شود که به آن آدنوفیبروم جوانان گفته می شود.

تشخیص و درمان بیماری

تشخیص قطعی فیبروآدنوم با معاینه بالینی، سونوگرافی و بررسی سلولی پس از تخلیه توده با سوزن باریک(FNA) میباشد. پس از تشخیص اگر سن بیمار کمتر از ۳۰ سال باشد و اندازه توده کمتر از ۳ سانتیمتر باشد و بیمار برای پیگیری و بررسی مداوم در دسترس بوده و جزء گروه پر خطر برای سرطان پستان (زنان بالای ۵۰ سال، دارای سابقه خانوادگی سرطان پستان ، چاق ، مصرف کننده زیاد چربی و الکل ، … ) نباشد میتوان بیمار را در فواصل ۶ ماهه با انجام سونوگرافی و معاینه توسط پزشک تحت نظر قرار داد. در این مدت اگر فیبروآدنوم رشد کرده باشد بهتر است از سینه خارج شود. در تمام حالاتی که سن بیمار بالای ۳۰ سال است یا هر یک از موارد فوق وجود نداشته باشد جراحی و خارج کردن ضایعه از پستان توصیه میشود.

پاپیلوم

پاپیلوم به صورت توده ای در مجاری بزرگ در ناحیه زیر آرئول(هاله ی دور نوک پستان) ظاهر میشود که استعداد پیشرفت به طرف بدخیمی را دارد و با علائم ترشحات خونی رنگ یک طرفه از نوک پستان بروز می کند که باید با توده های سرطانی که با ترشحات خونی از نوک پستان همراه اند افتراق داده شود.

واژه شناسی ماموگرافی و سونوگرافی پستان

• MLO (مدیو لترال ابلیک) : یکی از دو کلیشه استاندارد پستان و مفیدترین آنها در ماموگرافی می باشد. در این کلیشه پستان از باالترین نقطه در ناحیه آگزیالری تا چین تحتانی پستان در پائین قابل رؤیت است. در این کلیشه حجم بیشتری از پستان نسبت به کلیشه CC دیده می شود.

• CC (کرانیوکودال) : دومین نمای استاندارد تهیه شده از بافت پستان است.

• نسج فیبروگلاندولار : بخشی از بافت طبیعی پستان می باشد. این نسج نمای ندولر داشته و به صورت دانسیته های کرکی شکل سفید رنگ در ماموگرافی دیده می شود.
• لیگامان کوپر : الیاف فیبرو ظریفی هستند که از فاسیای عمقی در البه الی نسج پستان به طرف سطح انتشار یافته و پس از اتصال به الیه سطحی به پوست متصل می شوند. این الیاف ظریف در تصاویر ماموگرافی به صورت شبکه ای در هم و نامنظم دیده می شود که باعث پیچیدگی در تحلیل ساختمان پستان در ماموگرافی می شود.
• پکتورالیس ماژور : عضله ای است که به صورت بادبزنی بر روی قفسه سینه قرار دارد. پستان به این عضله متصل است و در کلیشه های ماموگرافی که با کشش کافی تهیه شده باشد، این عضله قابل مشاهده است.
• Breast Accessory( اکسسوری برست) : در ۳-۲ % از زنان مشاهده می شود و نتیجه باقی ماندن برجستگی پستانی ridges mammary در دوران جنینی است. پستان فرعی در مسیر خط شیری قرار دارد و بیشتر در ناحیه آگزیالری است.
• Axillary tail : بطور شایع در ماموگرافی دانسیته فیبروگلاندولار در ناحیه آگزیالری دیده می شود که به آن دم آگزیالری می گویند. از آن جائی که احتمال پیدایش سرطان پستان در هر جایی که اپی تلیوم داکتال وجود داشته باشد، امکان پذیر است لذا بررسی این ناحیه در سرطان پستان مهم است.
• غدد لنفاوی داخل پستانی (node lymph mammary Intra) : بطور طبیعی در داخل پستان غدد لنفاوی کوچک وجود دارد که در ۵ %از ماموگرافی ها قابل مشاهده است. این غدد اغلب در نیمه خارجی ستان به ویژه در نواحی سطحی پارانشیم دیده می شود.
• Terminal Ductule Lobular Unit)  TDLU) : لوبول واحد ترشحی پستان است و مجموع لوبول و مجرای انتهایی مربوطه را در اصطالح TDLU می نامند که منشأ اغلب سرطان های پستان است.
• Retro mammary fat : چربی رتروماماری: چربی واقع در خلف نسج فیبروگلاندولار پستان می باشد.
• آرتی فکت : آرتی فکت ها تصاویری بر روی کلیشه های ماموگرافی ایجاد می کنند که از دقت تصاویر ماموگرافی می کاهند، اثر انگشت، گرد و غبار موجود بر روی صفحات فشارنده، دئودورانت ها، مو، تاتوی بدن و … می توانند ایجاد آرتی فکت کنند.
• view Compression (کلیشه ماموگرافی همراه با فشار موضعی) : هدف اصلی از تهیه این کلیشه جدا کردن ساختمانهای روی هم جمع شده و افتراق توده های واقعی از نسوج تجمع یافته است که در کلیشه های استاندارد به راحتی قابل بررسی نیست.
• view Magnification (کلیشه بزرگنمایی) : هدف اصلی از تهیه این نوع کلیشه، مشخص کردن میکروکلسیفیکاسیون ها و کناره توده های پستانی است.
• Pattern Parenchymal (طرح پارانشیمال) : دانسیته ایجاد شده در مامو گرافی توسط نسج گلندیولر و بافت همبند و مجاری شیری پستان است.
  Fatty Breast : پستانی که عمدتاً از چربی تشکیل شده است و نسج متراکم پستان خیلی کم ) زیر ۲۵ ) %است.
  scattered Fibroglandular Density : نواحی پراکنده و متعدد و دانسیته های فیبروگلاندولار
  Partial Dense Breast : نسج پستان که عمدتاً از چربی تشکیل و نواحی متراکم گلندیوالر به صورت خطی یا ندولر دیده می شود (شامل ۵۵ – ۲۵ % نسج فیبروگلاندولار).
  Breast Dense پستان کامالً متراکم : افزایش دانسیته پارانشیم تقریباً در کل پستان مشاهده می شود و بیش از ۵۵ %از نسج پستان را تشکیل می دهد.
  دانسیته های Patchy : نقاط متراکم سفید رنگ که به صورت مجزا و تکه تکه در پارانشیم پستان دیده می شود.

گرچه ۸۰% توده های پستانی خوش خیم هستند اما در صورت کشف هر گونه توده مشکوک در پستان به پزشک مراجعه کنید»

در موج باز بخوانیم:

• جلوگیری از بارداری به روش طبیعی
• علت های پایین بودن پلاکت خون
• بیکینی کجاست؟
• لابیاپلاستی چیست؟
• پریود چیست؟
• علت ترشح زیاد واژن در زنان
• فیبروم چیست؟
• علت سرگیجه
• علت تلخی دهان در صبح
• دلیل خروج باد از واژن
• علت حالت تهوع صبحگاهی