جریان قارچ های سمی چیست؟
این روزهای آخر اردیبهشت ماه ۹۷، ماجرای قارچ های سمی که اتفاقا برخی آن را شایعه می دانستند، حسابی خبرساز شده است و برخی آمار نشان دهنده ی کشته و مسموم شدن عده ای از هم وطنانمان بر اثر مصرف قارچ های سمی هستند. علارغم هشدارهای وزارت بهداشت در خصوص عدم خریداری کردن قارچ های باز و فله که پوشش و بسته بندی و مهر تایید سلامت را ندارند، عده ای از مردم که علاقه مند به مصرف محصولات از دل طبیعت هستند به فروشندگان قارچ های باز اعتماد کردند که متاسفانه همین برایشان خطرساز شد. از آنجاییکه هر سال در فصل های بهار و پاییز و به خصوص در شرایطی که بارندگی هوا مناسب باشد، قارچ در دل طبیعت بیشتر می روید، عده ای ناآگاه یا سودجود که برای کسب درآمد بیشتر این قارچ ها را که تعداد بسیاری از آنها می تواند سمی باشد و تشخیص آن به هیچ عنوان راحت نیست، از طبیعت چیده و به مردم می فروشند. بر همین اساس از ابتدای اردیبهشت ماه امسال که نعمت باران در بیشتر استان های غربی بوده است، فروش قارچ های طبیعی باز به صورت فله زیادتر شده و همین آمار مسموم شدگان با قارچ های سمی را برخی استان های کشور بالا برده است. بر اساس اخبار اعلام شده توسط اورژانس ۸۴۹ نفر در ۱۰ استان دچار مسمومیت با قارچ شده اند که از این تعداد ۱۰ نفر تاکنون جان خود را از دست داده اند که ظاهرا در پروسه ی درمان مسموم شدگان این قارچ های سمی ۱۴۹ نفر بستری هستند و ۶۹۰ نفر نیز ترخیص شدهاند. شرایط مسموم شدگان بر اساس اعلام سازمان اورژانس ایران به این ترتیب است :
نام استان | تعداد مسمومان | بستری | ترخیص | فوتی |
کرمانشاه | ۳۳۶ | ۳۴ | ۲۹۵ | ۷ |
لرستان | ۱۶۷ | ۱۳ | ۱۵۳ | ۱ |
کردستان | ۱۵۲ | ۲۴ | ۱۲۷ | ۱ |
آذربایجان غربی | ۷۹ | ۲۷ | ۵۱ | ۱ |
زنجان | ۶۶ | ۴۱ | ۲۰ | – |
ایلام | ۳۳ | ۳ | ۳۰ | – |
کهگیلویه و بویراحمد | ۹ | ۳ | ۶ | – |
چهارمحال و بختیاری | ۳ | – | ۳ | – |
قزوین | ۳ | ۳ | – | – |
فارس | ۱ | ۱ | – | – |
مجتبی خالدی، سخنگوی اورژانس در خصوص علت بروز مسمومیت بر اساس مصرف قارچ های سمی گفته است : «تاکید ما این است که مردم قارچ فلهای خریداری نکنند. مصرف قارچهایی که برچسب بهداشتی دارد هیچ مشکلی ندارند و مردم باید از این نوع قارچ ها استفاده کنند.مصرف و لمس قارچ های سمی کوهپایه ای یا کوهستانی ممکن است مسمومیت ایجاد کند اما تمام افرادی که دچار مسمومیت گوارشی شدند، سابقه مصرف این گونه قارچ ها در سال های گذشته را داشته اند. برخی افراد قارچ های کوهی و طبیعی را جمع آوری و برای فروش و امرار معاش به مغازه ها ارائه می دادند و مردم هم به ویژه در استان های غربی کشور با این تصور که قارچ های فله در مغازه ها، سالم هستند، اقدام به مصرف قارچ می کردند، در خصوص علائم مسمومیت گوارشی ناشی از مصرف قارچ های سمی این قابل ذکر است که اگر مردم پس از مصرف قارچ دچار تهوع، استفراغ، سرگیجه، دل درد، کاهش هوشیاری، ضعف عضلانی، تشنج و زردی شدند سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنند تا دچار نارسایی کبد نشوند. درمان مسمومیت های گوارشی ناشی از مصرف قارچ های سمی، به زمان مراجعه فرد مسموم شده به مراکز درمانی بستگی دارد و در صورتی که مراجعه به موقع باشد، بیماری به سرعت کنترل و درمان می شود اما در صورتی که فرد دیر مراجعه کند، خطرناک است که ممکن است فرد دچار نارسایی کبد و یا حتی مرگ شود.
علاوه بر این حسن طاهر احمدی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی، نیز در اظهاراتی هشداد داده است که: “از طریق ویژگیهای ظاهری، بو و رنگ قارچ نمیتوان بهطور قطعی سمی و غیرسمی بودن آن را تشخیص داد. تنها افراد متخصص و با تجربه، توانایی تفکیک بین این قارچها را دارا هستند و مردم باید مواظب باشند.”
دکتر کامبیز سلطانی نژاد دبیر انجمن سم شناسی و مسمومیت های ایران، با عنوان این مطلب که قارچ های سمی از لحاظ ظاهری شباهت زیادی به قارچ های خوراکی دارند و تشخیص آنها توسط افراد عادی میسر نیست، می گوید: در جهان بیش از ۵۰۰۰ گونه قارچ وجود دارد که حدود ۱۰۰ گونه از آن برای انسان سمی است.
این در حالی است که هشدارهای مسئولین وزارت بهداشت و سایر مسئولین مربوطه، حکایت از این واقعیت دارد که عده ای برای امرار معاش، حاضر شده اند جان هموطنان خود را به خطر بیاندازند.
دکتر محمدرضا ناظر متخصص بیماری های عفونی در گفتگو با ایسنا گفته است : «این روزها اگر برای تفریح به مناطق جنگلی یا کوهستانی سفر میکنید حتماً افراد بومی را خواهید دید که مشغول جمع آوری قارچ های طبیعی هستند، اضافه کرد: قارچ هایی که در مقایسه با انواع صنعتی بافت گوشتی تر و مزه بهتری دارند و به دلیل آنکه در دامن طبیعت به دور از هر گونه مواد شیمیایی و کود رشد کرده و با آب باران پرورش مییابد خواص چشمگیرتری دارند اما باید بدانید در میان این قارچها، انواع سمی آن بهسختی قابلتشخیص بوده و هیچ نوع تست علمی وجود ندارد که بهطور دقیق غیر سمی بودن آن را مشخص کند. شکل ظاهری، رنگ و طعم در سمی بودن قارچ ها تعیین کننده نیست و حتی برای قارچ شناسان کار کشته نیز امری دشوار است.مصرف قارچ سمی پس از ۴ الی ۱۶ ساعت با علائمی از جمله استفراغ، عطش فراوان، دل درد و سرگیجه خود را بروز خواهد داد و هر چه نشانه های مسمومیت دیرتر بروز کند، خطر آسیب جدی به ارگان های حیاتی چون کلیه و کبد افزایش یافته و حتی میتواند منجر به پیوند کبد، کما و مرگ شود. در صورت مصرف قارچ مشکوک بلافاصله به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید و در صورت امکان نمونه قارچ مصرفی را با خود همراه داشته باشید. فرآیند پختن قارچ به هیچ عنوان باعث خنثی شدن سم قارچ نخواهد شد و مردم از خرید و مصرف قارچ های محلی و فاقد پروانه بهره برداری جدا خودداری کرده و فقط از قارچ های بسته بندی شده دارای پروانه بهداشتی استفاده کنند.»
دبیر انجمن سم شناسی و مسمومیت های ایران، در خصوص علائم و نشانه های مسمومیت توسط قارچ های سمی، گفته است : «۹۰ درصد مسمومیت های شدید توسط قارچ ها، به دلیل ماده ای سمی به نام “آماتوکسین” است که این ماده عمدتا بر روی کبد تاثیر مخرب می گذارد. علائم مسمومیت با قارچ، در دو مرحله بروز پیدا می کند:
- مرحله اول، ۶ تا ۱۲ ساعت پس از مصرف قارچ با نشانه هایی نظیر تهوع و استفراغ، دردهای شکمی و احساس ضعف
- مرحله دوم ۲۴ ساعت بعد از علائم اولیه، با ضعف، سرگیجه و کاهش سطح هوشیاری
که این حالات ناشی از درگیری کبدی و کلیوی در فرد مسموم است که ممکن است او را به مرگ برساند و تنها درمان اینگونه مسمومیت ها پیوند اورژانسی کبد است، بنابراین با مشاهده علائم اولیه مسمومیت، باید فرد را سریعا به مراکز درمانی ارجاع دهند.