استحاضه چیست؟
استحاضه که تلفظ صحیح آن به صورت “اِسْتِحاضه” است یکی از سه نوع خونریزی اصلی بانوان است که از مجرای تناسلی بانوان جاری میشود.زمانیکه استحاضه اتفاق می افتد،به زن در مدت استحاضه، “مُسْتَحاضه” گفته می شود و برای انجام دادن و پرداختن به امور دینی نیازمند انجام احکام خاصی است. احکام استحاضه شامل یه بخش استحاضه قلیله،استحاضه متوسطه و استحاضه کثیره است که در ادامه توضیح داده است اما در حالت کلی در دوران استحاضه برای بانوی مُستحاضه توقف در مساجد، خواندن آیات سجده دار و آمیزش جنسی با رعایت احکامی جایز است.غسل استحاضه یکى از هفت غسل واجب است و برای تشخیص خون استحاضه هم همین کافی است که هر خونى که شرایط حیض را نداشته باشد و بکارت و زخم هم نباشد، استحاضه است. علاوه بر این لکه هایى که زنان بعد از مصرف داروهاى ضد باردارى، در ایام عادت یا غیر عادت مى بیند، اگر در ۳ روز به طور مستمر نباشد، هر چند در ایام عادت باشد، استحاضه است و در بیشتر از ۳ روز اگر سایر شرایط حیض را دارد حیض است و اگر ندارد استحاضه است.
انواع استحاضه چیست؟
استحاضه در دیدگاه فقهای دین به سه نوع استحاضه قلیله، استحاضه متوسطه و استحاضه کثیره تقسیم بندی شده است. در واقع از مجرای تناسلی بانوان خون های مختلفی جاری میشود که از دیدگاه فقهی هر خونی که از رحم خارج میشود و ناشی از زخم، حِیض و نفاس نباشد خون استحاضه خواهد بود. خون استحاضه، در بیشتر موارد، زرد، سرد و روان است و بدون فشار و سوزش از رحم خارج میشود. گاهی نیز ویژگی های خون حیض را دارد.
احکام استحاضه
یکى از هفت چیزى که وضو را باطل مى کند، استحاضه زنان است.
- خون استحاضه مانند سایر خون ها نجس است و نباید هیچ بخشی (حتی کمتر از درهم) از بدن یا لباس نمازگزار به خون حیض یا استحاضه آلوده باشد.
- خارج شدن خون استحاضه از محل خود باعث باطل شدن وضو و غسل میشود.
- اگر مستحاضه اطمینان دارد تا پیش از پایان وقت نماز خون استحاضه کاملا قطع میشود یا به اندازه خواندن نماز خون بند میآید باید صبر کند و در وقت پاکی نماز بخواند.
- استحاضه قلیله : در استحاضه قلیله برای هر نماز باید علاوه بر وضو گرفتن، تامپون عوض شود و اگر خون، خارج از دهانه رحم را نیز آلوده کرده آب کشیده شود.
- استحاضۀ متوسّطه : در استحاضه متوسطه، علاوه بر کارهایی که در استحاضه قلیله انجام میشود لازم است:
- یک غسل (غسل استحاضه) پیش از اولین نمازی که با خون استحاضه متوسطه میخواند انجام دهد.
- در روزهای بعد، پیش از نماز صبح یک غسل استحاضه انجام دهد.
- استحاضۀ کثیره : در استحاضه کثیره، علاوه بر کارهایی که در استحاضه قلیله لازم است، پیش از نماز ظهر و عصر و پیش از نماز مغرب و عشاء نیز غسل استحاضه لازم است و نباید بین وضو و غسل با نماز فاصله انداخت.
- چنانچه بین نماز ظهر و عصر، و مغرب و عشاء فاصله بیفتد برای هر نماز باید جداگانه غسل کند.
- استحاضه و روزه (روزه در حال استحاضه) : روزه گرفتن بر زن مُستحاضه واجب است. برخی معتقدند لازم است مستحاضه در طول روزه تا آنجا که میتواند از خروج خون از محل خود جلوگیری کند.
- در حالت استحاضه،روزه مستحاضه در صورتی صحیح است که غسلهایی که برای نمازها لازم است را انجام دهد. در استحاضه کثیره، یکی از شرایط صحت روزه، انجام غسل نماز مغرب و عشای شب قبل دانسته شده است.
- کارهایی که بر حائض حرام است برای مُستحاضه اشکال ندارد، مانند :
- ورود به مسجد الحرام و مسجد النبی
- توقف در مساجد
- خواندن سوره های سجده دار
- آمیزش با همسر
- برخی مراجع تقلید جواز این امور را مشروط به انجام غسل های واجب استحاضه یا همه کارهای لازم برای نماز میدانند.
- انجام برخی کارها مانند دست زدن به خط قرآن مشروط به طهارت است و فتاوا درباره حکم شرعی مُستحاضه برای انجام این کارها متفاوت است: برخی انجام چنین کارهایی را جایز نمیدانند و برخی انجام وضو یا غسلی که برای نماز لازم است را مجددا برای این امور لازم میدانند.
- قطع خون : اگر پیش از خواندن نمازْ خون استحاضه قطع شود، در اینکه وضو به تنهایی برای نماز کافی است یا باید اعمال استحاضه (وضو و غسل) را برای نماز انجام داد اختلاف نظر وجود دارد. همچنین اگر خون در بین نماز قطع شود، در اتمام نماز یا وجوب تجدید طهارت و اعاده نماز اختلاف است.
غسل استحاضه چیست؟
غسل استحاضه مانند سایر غسل ها به دو شکل ترتیبی و ارتماسی انجام میشود و تنها تفاوت غسل استحاضه، در نیت آن است. البته میتوان یک غسل به نیت چند غسل متعدد انجام داد : به عنوان نمونه : به نیت غسل جمعه و غسل استحاضه و غسل جنابت تنها یک غسل انجام داد. احکام غسل استحاضه عبارتند از :
- اگر در بین غسل استحاضه خون قطع نشود اشکالی ندارد، ولی اگر در بین غسل استحاضه ، استحاضه متوسطه به استحاضه کثیره تبدیل شود باید غسل را از ابتدا انجام داد.
- درباره کفایت غسل استحاضه از وضو در میان مراجع تقلید اختلاف است و مشهور فقیهان نظریه عدم کفایت را برگزیده اند.
- این غسل باید پس از داخل شدن وقت نماز انجام شده و بین وضو و استحاضه با نماز فاصله نیفتد.
- مستحاضه اگر میتواند، لازم است از بیرون آمدن خون در حین استحاضه و بعد از آن تا خواندن نماز جلوگیری کند.
بر زن مستحاضه، بعد از غسل و وضو واجب است با داخل کردن تامپون یا نوار بهداشتى به داخل مهبل از خروج خون جلوگیرى کند، مگر در صورتى که مثلاً به خاطر دوشیزگى یا آلوده بودن پنبه براى او ضرر داشته باشد. اگر خون به خاطر بى توجهى در داخل کردن تامپون و عدم مواظبت صحیح خارج شود، بنابر احتیاط واجب باید نماز را با مقدمات آن از غسل و وضو دوباره به جا آورد. ولى اگر مواظبت کافى براى خارج شدن خون انجام داده شده باشد اما خون فراوان بوده، لازم نیست نماز را تکرار کند. اگر استحاضه کثیره به استحاضه متوسطه یا استحاضه قلیله تبدیل شود، براى اوّلین نماز بعدى باید تکالیف و احکام استحاضه کثیره انجام شود و براى نمازهاى دیگر تکالیف و احکام متوسطه یا قلیله را انجام دهد و اگر استحاضه متوسطه به استحاضه قلیله تبدیل شود، باید براى اوّلین نماز بعدى غسل متوسطه به جا مى آورد و براى نمازهاى دیگر فقط وضو مى گیرد و سایر وظایف قلیله را به جا مى آورد.