اعمال ایام البیض چیست؟
اَیّامُ البیض که در معنی لغوی به معنای روزهای سفید است به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری گفته میشود و در روایات بر روزه گرفتن در ایام البیض تأکید شده و نزد شیعیان، ایام بیض ماه رجب، و در مرتبه بعد، ایام البیض شعبان و ایام البیض رمضان، از اهمیتی ویژه برخوردار است و در ایران سنت اعتکاف در ایام البیض رجب رواج دارد. هر چند که در اصل ایام البیض به صورت “اَیّامُ لَیالِی البیض” بوده و به معنی “روزهای شب های سفید” است که «لیالی» از آن حذف شده و این روزها به ایام البیض معروف شده است. واژه ی بیض جمع بَیضاء بوده و در عربی به معنای “سفید” است. اعراب قدیم رسم داشتند که ایام ماه ها را بر اساس میزان روشنایی ماه نام گذاری کنند و از آنجا که نور ماه در این سه شب از شب های دیگر بیشتر است، ایام البیض نامیده شده اند. از دیگر نام های ایام البیض میتوان موارد زیر را نام برد:
- اَواضح
- غُرّ
البته علاوه بر دلیل بیان شده در خصوص نام ایام البیض، در روایات دیگری یک علت دیگر نیز ذکر شده است. در علل الشرایع آمده است: «جبرئیل، آدم (ع) را در حالی که سر تا پا سیاه شده بود به زمین فرود آورد. فرشتگان وقتی آدم را با این حالت دیدند به ناله و ضجه در آمده و گریستند و به درگاه حق تعالی عرضه داشتند:
پروردگارا مخلوقی را آفریدی و از روح خود در او دمیدی و فرشتگانت را به سجده کردنش وادار نمودی حال با یک گناه رنگ سفیدش را به سیاهی مبدل فرمودی!؟
پس از این اتفاق منادی از آسمان به آدم (ع) ندا داد : امروز را برای پروردگارت روزه بگیر. آدم بر اساس دستور، آن روز را که مطابق با روز سیزدهم ماه بود روزه گرفت و همین باعث شد که یک سوم از سیاهی او از بین برود. (ثلث سیاهی از او زائل گشت)
سپس منادی در روز چهاردهم نداء کرد: امروز را برای پروردگارت روزه بگیر. آدم آن روز را هم روزه گرفت و ثلث دیگر از سیاهی زائل گردید.
روز پانزدهم باز منادی او را به گرفتن روزه دعوت نمود، وی آن روز را هم روزه گرفت و تمام سیاهی او زائل گردید و به همین خاطر این ایام به ایام البیض موسوم شد.
اعمال ایام البیض در ماه رجب
مهمترین عمل در ایام البیض ماه رجب ، اعتکاف و روزه است. بر اساس آنچه از روایات به دست میآید، به نظر میرسد، روزه گرفتن در سه روز از هر ماه، در دوران پیش از اسلام نیز امری پسندیده بوده و روزۀ حضرت ابراهیم (ع) دانسته شده است. پیامبر(ص) ضمن برانگیختن مردم، از آنان خواسته است که روزه گرفتن ماهیانه خویش را در ایام البیض قرار دهند. روایاتی که بر استحباب روزۀ ایام البیض دلالت دارند، متعدد، و دارای مضامینی متفاوت هستند. برخی از آنها تنها به استحباب روزه روز سیزدهم هر ماه نظر دارند.
برخی دیگر از روایات نیز سنت پیامبر (ص) را، در روزه گرفتن سه روز دیگر از هر ماه معرفی میکنند و به نظر می رسد با آنکه اختلافی در استحباب سه روز روزه در هر ماه نیست، در تعیین مصداق این سه روز، اختلافاتی پیش آمده است. برای مثال در روایتی، امام صادق(ع) این سه روز را «پنجشنبه دهه اول، چهار شنبه دهه دوم و پنجشنبه دهه آخر» میداند. در نتیجه اختلاف روایات، اجتهادات فقیهان در انتخاب میان روایات روزۀ ایام بیض و معارض آنها به درازا کشیده است.
اعمال ایام البیض
اعمال شب سیزدهم
خواندن دو رکعت نماز که در هر رکعت حمد، یس، تَبارَک المُلْک و توحید خوانده شود.
اعمال روز سیزدهم
روزه گرفتن (اگر کسی قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد.)
اعمال شب پانزدهم
خواندن شش رکعت نماز به سه سلام به همان کیفیت شب سیزدهم.
- غسل کردن
- احیاء
- زیارت امام حسین(ع)
- خواندن سی رکعت نماز که در هر رکعت یک بار حمد و ده مرتبه سوره توحید
- دوازده رکعت نماز که هر دو رکعت به یک سلام ختم میشود که در هر رکعت هر یک از سورههای حمد، توحید، فلق، ناس، آیه الکرسی و قَدْر چهار مرتبه و بعد از سلام چهار مرتبه گفته شود:
” اَللهُ اَللهُ رَبّی لااُشْرِک بِهِ شَیئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیاً”
اعمال روز پانزدهم
- غسل کردن
- زیارت امام حسین (ع)
- خواندن نماز سلمان
- خواندن چهار رکعت نماز به دو سلام، و بعد از سلام گفته شود:
” اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کلِّ جَبّارٍ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ کهْفی حینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقی رَحْمَهً بیوَ قَدْ کنْتَ عَنْ خَلْقی غَنِیاً وَ لَوْ لارَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ وَ اَنْتَ مُؤَیدی بِالنَّصْرِ عَلی اَعْداَّئی وَ لَوْ لانَصْرُک اِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَهِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَکهِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَهِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوک نیرَ الْمَذَلَّهِ عَلی اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُک بِکینُونِیتِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ کبْرِیاَّئِک وَ اَسئَلُک بِکبْرِیاَّئِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِک وَ اَسئَلُک بِعِزَّتِک الَّتِی اسْتَوَیتَ بِها عَلی عَرْشِک فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِک فَهُمْ لَک مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیتِهِ.”