مام جلال طالبانی
جلال طالبانی (به کردی: جەلال تاڵەبانی) متولد ۱۲ نوامبر ۱۹۳۳ (۲۱ آبان ۱۳۱۲)، از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ میلادی رئیس جمهور عراق بود. طالبانی در روستای کلکان در دامنه کوه کوسرت در یک خانواده مذهبی پیروی طریقت قادریه به دنیا آمد. دوران کودکی مام جلال طالبانی در همان روستا سپری شد و پس از آن که پدر وی بهعنوان مرشد تکیه طالبانی در شهر کویسنجق برگزیده شد، خانواده وی به شهر نقل مکان کردند. بر اساس طبق کتاب زندگینامه جلال طالبانی، وی یکی از کردهای ایران میباشد که خاندان وی از ایران به عراق مهاجرت کردهاند و خاندان طالبانی به ایل زنگنه تعلق داشته و جد این خاندان به ملامحمود زنگنه مشهور است. اما این خاندان پیروی فرقهٔ قادری است و به مصلحت سیاسی و طریقتی از لحاظ نسب خود را به سادات برزنجی کاکه سوری و افرادی مانند شیخ رضا طالبانی یا رستم آغای قره داغی میرسانند، اما از لحاظ بطنی و نیز از سوی مادر به ایل زنگنه تعلق دارند. اجداد پدری جلال طالبانی اصالتاً ایرانی و از کردهای بوکان بودهاند که در دوره صفویه به عراق مهاجرت کردهاند. در زندگینامه جلال طالبانی چنین آمده که: «آغا رستم (خان) که از بی رحمی شاه عباس صفوی از بوکان به عراق رفت و در قره داغ سکنی گزید.» جلال طالبانی که رهبر حزب اتحادیه میهنی کردستان (Yekîtiya Nîştimanî ya Kurdistanê یهکێتیی نیشتمانیی کوردستان) و از رهبران جنبش ملیگرایی کرد بود، ۱۱ مهرماه سال ۱۳۹۶ در سن ۸۳ سالگی درگذشت.
بیماری جلال طالبانی (علت مرگ جلال طالبانی)
پایگاههای اطلاعرسانی عراق در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۲ خبر از سکتهٔ مغزی و وخیم بودن حال وی دادند. جلال طالبانی پس از سکته مغزی در سال ۲۰۱۲ برای درمان به آلمان رفت. در دسامبر ۲۰۱۳ عکسهای تازهای از جلال طالبانی توسط کرد ست منتشر شد که نشان دهنده بهبود وضعیت جسمانی جلال طالبانی بود. طالبانی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۴ از فرودگاه برلین به فرودگاه سلیمانیه برگشت و در سوم اکتبر۲۰۱۷ درگذشت.
ابعاد سیاسی زندگینامه جلال طالبانی
مام جلال طالبانی پس از تجزیه حزب دمکرات کردستان (KDP)، عضو گروهی به نام دفتر سیاسی شد که از ملا مصطفی بارزانی جدا شده بودند. شکست و فروپاشی نهضت کردها در سال ۱۹۷۵، بحران عمیقی برای کردستان به همراه داشت. حزب میهنی کردستان عراق (PUK) دو ماه بعد از این فروپاشی با هدف بازسازی، جهت دادن به حرکت و مقاومت کردها و ساماندهی جامعهٔ کُرد به شیوههای مدرن و دمکراتیک، بهوسیله طالبانی و تعدادی از روشنفکران کُرد پایهگذاری شد. این حزب در ۱۹۷۶ فعالیتها و مقاومتهای مسلحانه خود را در داخل خاک عراق علیه حکومت حاکم بر عراق و با نیم نگاهی به رقابت با رقیب حاکم و سنتی خود – حزب دمکرات کردستان- شروع کرد. پس از اخراج نیروهای عراق از کویت در سال ۱۹۹۱، حزب PUK نقش رهبری را در شورشهای ناموفق کردها در شمال به عهده داشت و نیروهای آن موفق به تصرف چندین شهر شدند ولی این پیروزی کردها دیری نپایید و نیروهای عراقی مبارزان کُرد را شکست داده و میلیونها نفر را مجبور به فرار به کوههای اطراف مرز ترکیه نمودند. پس از آن هر دو حزب PUK و KDP مذاکره با حکومت عراق را از سر گرفتند و اعلام منطقه پرواز ممنوع در شمال و جنوب عراق توسط نیروهای ائتلاف در جنگ خلیج فارس، فرصتی طلایی برای هر دو حزب، فراهم کرد.
در ماه مه ۱۹۹۲، در کردستان عراق انتخابات محلی برگزار شد و حزب میهنی ۴۲/۲٪ آراء را کسب کرد و با توجه به اینکه هیچکدام از دو حزب اکثریت آرا به دست نیاوردند توافق شد که کردستان به دو بخش مساوی تقسیم شده و هر کدام به اداره بخشی از آن بپردازند. تقسیم کردستان بین احزاب دمکرات و میهنی و تفاوت استراتژی و عملکرد دو حزب، جنگ داخلی شدیدی را بین دو حزب در ۱۹۹۴ به دنبال داشت که در آن جنگ، KDP از طرف حکومت بعث عراق و PUK از جانب نیروهای ایرانی حمایت میشدند. با تلاشهای ایالت متحده و پس از برگزاری چند نشست بین اعضای ارشد دو حزب، سرانجام در سال ۱۹۹۸ و در واشینگتن توافق نامه صلحی بین رهبران دو حزب – مسعود بارزانی و جلال طالبانی – به امضا رسید. ارتباط دو حزب در سال ۲۰۰۲ به عالیترین سطح خود رسید تا جائیکه «برهم صالح» نخست وزیر حکومت میهنی به خبرنگاران اعلام کرد که هر دو حزب توافق کردهاند اداره کردستان را یکی کنند.اکنون PUK تحت فرمان رهبر کهنهکار کُرد –جلال طالبانی- که به دلیل محبوبیتش «مام جلال» خطاب میشود حزبی مدرن، سوسیال دمکرات و تأثیر گذار با اعضای حدود ۱۵۰٬۰۰۰ نفر و ۲۰٬۰۰۰ نیروی نظامی میباشد. «مام جلال»، حقوقدان و سیاستمداری باهوش، دارای توانایی خاصی در اتحاد و همبستگی کُردها و تأثیر گذار روی دوست و دشمن، محبوبیتی فوقالعاده در بین کُردها، چه در عراق و چه در سایر نقاط داراست. جلال طالبانی رئیس جمهوری عراق دو بار برای دیدار با مقامهای ایران رهسپار تهران شد. آقای طالبانی نخستین رئیس جمهوری عراق پس ازعبدالرحمن عارف در سال ۱۹۶۶ بود که از ایران دیدار کرد.