نام دیگر سوره های قرآن
قرآن کتاب مقدس دین اسلام به ۳۰ جزء تقسیم شده و ۱۱۴ سوره دارد.(ساختار اصلی قرآن -توقیفی- شامل؛ سوره (۱۱۴ سوره) و بصورت خردتر، آیه (کلاً ۶۲۳۶ آیه) میباشد و مشهورترین ساختار قراردادی با حفظ تناسب تقسیم قرآن به سی جزء مساوی از نظر حجم میباشد.) برخی سوره های قرآن دارای بیش از یک اسم هستند. این سوره های عبارتند از :
- حمد: شکر، فاتحه، سبع المثانى، ام الکتاب، ام القرآن، کنز، اساس، مناجات، شفاء، دعا، نور
- بقره: فَسْطاط القرآن، سنام القرآن، به دو سوره بقره و آل عمران «زهراوان و زهراوین» نیز گفته مى شود
- آل عمران: طیبه
- مائده: عقود، منقذه
- اعراف: المص
- انفال: بدر
- توبه: برائت، فاضحه، مخزیه، سیف
- یوسف: أحسن القصص
- نحل: نِعَمْ
- اسراء: بنى اسرائیل، اسرى
- کهف: حائله
- مریم: کهیعص
- طه: الکلیم
- فرقان: تبارک
- شعراء: طسم، جامعه
- نمل: سلیمان، طاسین
- قصص: موسى و فرعون
- سجده: مضاجع
- سبأ: داود
- فاطر: ملائکه
- یس: حبیب نجار، دافعه، مُعَمّه
- زمر: عُرَف، سوره العرب
- مؤمن: غافر، الطول، حم اولى
- فصلت: سجده، مصابیح
- شورى: حم ـ عسق
- جاثیه: شریعت
- محمد: قتال، الذین کفروا
- قاف: باسِقات
- قمر: اِقْتَرَبَتْ، المبیّضه
- الرحمن: الآء، عروس القرآن
- مجادله: ظهار، قد سمع
- حشر: بنى نضیر
- ممتحنه: امتحان، مودت
- صف: حواریون، عیسى
- تحریم: متحرِّمْ، لِمَ تَحُرِّم
- ملک: تبارک، مانعه، واقیه، منجیه، مَنّاعه
- قلم: نون و القلم
- معارج: سأل، واقع
- قیامه: لااقسم
- دهر: انسان، هل اتى، ابرار
- مرسلات: عُرْف
- نبأ: تسائل، معصرات، عمّ
- نازعات: ساهره، طامعه
- عبس: اعمى، سفره
- تکویر: کورت
- انفطار: انفطرت
- مطفّفین: تطفیف
- انشقاق: انشقّت
- شمس: ناقه صالح
- انشراح: الم نشرح
- تین: زیتون، تین و زیتون
- علق: اقرأ، اقرأ باسم ربک
- بینه: بریّه، لم یکن، اهل کتاب، قیامت
- فیل: الم تر
- قریش: ایلاف
- ماعون: ارایت الذى، دین
- کوثر: انا اعطینا
- کافرون: جَحْد، عبادت، مُقَشْقِشَه
- نصر: اذا جاء، تودیع
- تبت: ابولهب، مَسَد
- توحید: اخلاص، اساس، تجرید، تفرید، معرفت، مُقَشْقِشَه، صمد، برائت، نجات
- فلق: معوِّذه
- ناس: معوِّذه، مُشَقْشِقَه
واژهٔ «قرآن» ۷۰ بار در متن قرآن بهکار رفته است. گفتارهای مختلف در معنی و ریشهیابی واژهٔ قرآن عبارتند از:
- قرآن اسم خاص کتاب مسلمانان و لفظی جامد است (شافعی).
- قرآن همریشه با قرینه و معنای آن، همانند بودن آیاتش با یکدیگر است (فراء).
- قرآن مشتق از قرن است؛ زیرا آیات و سورههای آن مقرون به یکدیگرند (ابوالحسن اشعری و جمعی دیگر).
- قرآن کلمهای است مهموز و از قرء به معنای جمعآوری، مشتق شدهاست؛ زیرا گردآورندهٔ دستاوردهای کتب آسمانیِ گذشته است. گفته شده «قرآن» از ریشهٔ «قرء» گرفته شدهاست، و در لغت بهمعنی «جمع نمودن، فراهم آوردن، سال و همچنین خواندن» است. در سورهٔ عَلَق به این معنی اشاره شدهاست. (ابناثیر و زجاج).
- قرآن کلمهای است مهموز و از قرأ بهمعنای تلاوت و قرائت گرفته شدهاست. (کیانی و جمعی دیگر).
- قرآن ریشهٔ عربی ندارد و از واژهٔ سریانی «کرانا» بهمعنی درس گرفته شدهاست. (بیشتر لغتشناسان غربی: فرهنگ ریشهیابی) اگر کرانا بهمعنی درس و خواندن باشد، پس میتوان گفت قرأ نیز از همان واژهٔ سریانی اخذ شدهاست. بریتانیکا- بریتانیکا
معنی سوره چیست؟
سوره در واژه به معنای «بُریده شده» است و در اصطلاح واحدی است دربرگیرندهٔ گروهی مستقل از آیات قرآن که مَطلَع «بسم الله الرحمن الرحیم» و مقطعی دارد. به اعتقاد شیعیان هر سورهٔ قرآن – جز سورهٔ توبه – با آیه «به نام خداوند بخشندهٔ مهربان» آغاز میشود. اهل سنت «بسمالله» را جزء سوره نمیدانند. در قرآن کلمهٔ «سوره» به همین معنا به کار رفتهاست؛ مانند در آیهٔ تحدی (مبازره طلبی). قرآن ۱۱۴ سوره دارد. هر سوره میشود یک یا چند نام داشته باشد که بیشتر از کلمهای از آن سوره و یا رخداد ای مربوط به آن سوره گرفته شدهاند. برخی بر این باورند ترتیب سورهها بدست پیامبر تعیین شده و برخی بر این باورند که آنها به هنگام گردآوری در زمان عثمان کما بیش به ترتیب درازای مرتب شدهاند. سورههای قرآن به دو دستهٔ مکی (فرو فرستاده شده در مکه) و مدنی (فرو فرستاده شده در مدینه) تقسیم میشوند. سورهها لزوماً یگانگی موضوعی ندارند. از بین ۱۱۴ سوره قرآن، سورهٔ ۹ قرآن که سوره توبه است، «بسم الله الرحمن الرحیم» ندارد ولی سورهٔ ۲۷ قرآن یعنی سورهٔ نمل ۲ «بسم الله الرحمن الرحیم» دارد. طولانیترین سوره قرآن سوره بقره است که دربرگیرنده ۲۸۶ آیه است. کوتاهترین سوره قرآن هم کوثر با ۳ آیه است.
معنی آیه چیست؟
آیه در واژه به معنی نشانه است و در اصطلاح کوچکترین واحد تقسیم قرآن است. این واژه در قرآن به همین معنای ویژه نیز به کار رفته است. یک آیه میتواند چند حرف، چند واژه، یک یا چند جمله و یا یک یا چند بند (پاراگراف) باشد. بر پایه محاسبهٔ رایانهای شمار همه آیات قرآن ۶۲۳۶ تا است. (رامیار، تاریخ قرآن:۵۷۰) برخی آیات مانند آیهٔ نور (نور، ۳۵)، آیه الکرسی، آیهٔ تطهیر (احزاب، ۳۳)، آیه ولایت (مائده، ۵۵) و آیهٔ حجاب (نور، ۳۰ و ۳۱) با نامهای ویژهای مشهورند. بنابه اعتقاد مسلمانان اولین آیاتی که بر پیامبر اسلام نازل شدند، ۵ آیه اول از سوره علق بود. مسلمانان باور دارند ترتیب آیات قرآن توسط محمد طبق وحی تنظیم شدهاست. عدهای از دانشمندان مسلمان معتقدند که برخی آیات نظیر آیهٔ «اکمال دین» (مائده، ۳) به هنگام گردآوری و تدوین از جای اصلی خود خارج شدهاند.متن قرآن به ظاهر بدون آغاز، میانه و پایان است. ساختار آن غیرخطی و مانند یک تار عنکبوت است. تعداد کل آیات قرآن ۶۲۳۶ است. البته در این رقم هم اختلاف هست. مثلاً در این محاسبه، «بسم الله الرحمن الرحیم» فقط در سورهٔ فاتحه (اولین سورهٔ قرآن) شمرده شدهاست (البته بجز سوره فاتحه. «بسم الله الرحمن الرحیم» که در ابتدای همه سورههای قرآن جز سوره توبه که «بسم الله الرحمن الرحیم» ندارد- قرار دارد جزء آیه اول آنها محسوب میشوند) نظراتی دیگر نیز در این باره بسیار موجود است، برای مثال اشخاصی میگویند ۶۶۶۶ و اشخاصی دیگر میگویند ۶۲۳۴.
بلندترین آیه قرآن، آیه ۲۸۲ بقره است که در آن ۲۰ دستور از جانب خداوند آمدهاست. کوتاهترین آیه قرآن نیز آیه ۶۴ سورهٔ الرحمن است که رنگ باغ بهشتی را توصیف میکند.
معنی کلمه چیست؟
بسته به روش شمارش و تعریف واژه و نیز نحوهٔ رسمالخط، اعداد گوناگونی برای شمار واژههای و حروف قرآن گفته شده. مشهورترین آنها ۷۷۷۰۱ واژه و ۳۲۳۶۷۱ حرف است که حدود ۱۰ هزار واژه آن غیر تکراری است و ۱۲۶۰ واژه از آنها به عنوان ریشه ۸۰ درصد ۱۰ هزار واژه شناخته میشود.
دیگر تقسیمبندی ها
قرآن به ۳۰ بخش تقریباً مساوی به نام جزء تقسیم شدهاست. هر جزء از دو قسمت مساوی به نام حزب تشکیل شدهاست و احزاب به نصف و ربع حزب تقسیم میشوند (برخی نیز هر جزء را به ۴ حزب تقسیم میکنند و در این صورت ۱۲۰ حزب داریم). فارسیزبانان قرآن را به سه پاره و دو پاره و یک پاره تقسیم میکردند پاره به معنی بخش یا فصل است در بعضی موارد همچنین یک چهارم از قرآن را هفتک و یکهفتم آن را هفتیک مینامیدند. در برخی مکتبهای قدیم، کودکان نخست هفتک (از ۱ تا ۷) قرآن را بدون دانستن معنی حفظ میکردند و بعد به بقیه امور حفظی و معانی میرسیدند.