تخم شربتی چیست؟
تخم شربتی گیاهی خودرو، یک ساله و شبیه به ریحان ولی با برگ ها و تخم های ریزتر است. ساقه های گیاه تخم شربتی مربع شکل بوده و گلش مایل به قرمز و صورتی است. گیاه تخم شربتی در اوایل بهار در کوهستان ها و بیابان ها می‌روید. تخم شربتی (چیا) در حقیقت دانه های گیاه ریحان کوهی است که به علت داشتن ترکیبات موسیلاژی (لعاب دار) به‌صورت محلول در آب (شربت) استفاده میشود و پس از جذب آب به صورت ژله‌ای درمی‌آید. گیاه تخم شربتی از سرده “مریم گلی” و خانواده “نعناعیان” است و معمولا به هدف مصرف دانه های آن کاشته می شود. البته خود گیاه تخم شربتی کاربرد تزئینی هم دارد اما به هر حال حداقل از بعد تجاری، چیا بیشتر به علت دانه های آن کشت می شود. تخم شربتی گیاه بومی آمریکای مرکزی است و اهمیت آن تا حدی است که آزتک ها (یکی از تمدن های آمریکایی) از این دانه های بسیار مقوی، به عنوان غذایی اصلی استفاده میکردند.با توجه به پیشرفت علم و مسیرهای رفت و آمد، همانگونه که بیشتر دانه ها و بذر ها از مناطق بومی خود به مناطق دیگر رفته و رشد کرده اند، بذر تخم شربتی نیز مانند ذرت که مربوط به همان منطقه است، به دیگر نقاط جهان برده شده است. تخم تخم شربتی به رنگ سیاه شفاف است و وقتی که در آب ریخته شود سریعاً حالتی خمیری یا ژله ای و لعاب دار در آب ایجاد می‌کند که بسیار لغزنده است و در این حالت رنگ آن متمایل به رنگ خاکستری شده و لعاب دانه های تخم شربتی پس از جذب آب مانند فالوده میشود. تخم شربت از قدیم به عنوان یک نوشیدنی سنتی بین ایرانیان جای داشته است و از دیرباز ایرانیان می دانستند که طبع تخم شربتی “گرم و تر” است. نام های دیگر گیاه تخم شربتی : “چیا”، “بادروج”، “تره خراسانی”، “اوقیمن”، “حوک”، “بورنگ”، “صریرا” و “بادروج ابیض” می باشد و گیاه تخمه شربتی به علت داشتن ترکیبات لعاب دار به‌صورت محلول در آب (شربت) استفاده میشود.
خواص تخم شربتی
طرز تهیه شربت تخم شربتی و مواد لازم
مواد لازم برای تهیه شربت تخم شربتی :
- شکر ۱ کیلو گرم
- تخم شربتی چهار قاشق عذاخوری
- گلاب نصف لیوان
- آب ۴ لیوان
روش اول طرز تهیه شربت تخم شربتی
عکس شربت تخم شربتی
روش دوم طرز تهیه شربت تخم شربتی
در این روش لازم است ابتدا آب و شکر را روی حرارت قرار دهید و مدام هم بزنید تا کمی غلیظ شود سپس آنرا از یک صافی رد کنید و صبر کنید تا خنک شود. پس از خنک شدن گلاب را به آن اضافه کنید بعد از آن تخم شربتی ها را بشویید و به آن اضافه فرمایید و به هم بزنید شربت را داخل یخچال قرار دهید و کمی اجازه دهید تا تخم شربتی ها خوب لعاب دار شوند بعد از آن هنگام سرو به آن یخ اضافه کنید میتوانید از آبلیمو و زعفران نیز استفاده کنید. هنگام سرو بهتر است لیوان را با یک برش از لیموی بزرگ و چند برگ نعنای تازه تزیین کنید تا زیباتر شود.
خواص تخم شربتی
تخم شربتی خواص زیادی دارد و اینگونه نیست که فقط برای فصل گرما توصیه شود. استفاده از تخم شربتی در محلول آب یکی از بهترین مواد برای کم کردن وزن و لاغری است. دانههای ژلاتینی تخم شربتی بدون آنکه کالری داشته باشد تا مدت‌ها فرد را سیر نگه می‌دارد و به جای خوردن داروهای زیان آور برای کم کردن اشتها، می‌توان از تخم شربتی استفاده کرد. مشکل دیگری که دامن‌گیر دنیا از جمله کشور ما شده فشار خون است که معمولا بعد از خوردن غذا به‌ویژه غذاهای پر نشاسته، فشارخون بالا می‌رود و اگر تخم شربتی همراه غذا خورده شود مواد نشاسته‌ای به تدریج شکر موجود در خود را آزاد می‌کنند و به این ترتیب شما به طور تدریجی انرژی متعادل در طول روز خواهید داشت. تخم شربتی برای کسانی که ورم معده یا دیگر ناراحتی‌های گوارشی رنج می‌برند نیز توصیه میشود. تخم شربتی دارای مقدار فراوانی پروتئین، آهن، پتاسیم و کلسیم است و در عین حال آن‌هایی که در جذب کلسیم مشکل دارند بدانند یک ماده معدنی به نام بورون در تخم شربتی باعث انتقال کلسیم به استخوان‌ها میشود.
عکس گیاه تخم شربتی
- مواد معدنی و ویتامین های موجود در خواص تخم شربتی
میزان کلسیم موجود در تخم شربتی، پنج برابر شیر و میزان ویتامین C موجود در آن، ۷ برابر پرتقال است. آهن موجود در تخم شربتی، سه برابر اسفناج بوده و یک ماده معدنی به نام بورون در تخم شربتی باعث انتقال کلسیم به استخوان ها می شود. پتاسیم موجود در این تخم، دو برابر پتاسیم موجود در موز است. در واقع حدود ۲۰ درصد وزن دانه های به این کوچکی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ است و به همین دلیل، غذایی عالی برای مغز و قلب است. میزان امگا ۳ موجود در تخم شربتی، ۸ برابر ماهی سالمون است.
- خواص تخم شربتی برای لاغری
استفاده از تخم شربت در محلول آب یکی از بهترین مواد برای کم کردن وزن است. دانه های ژلاتینی تخم شربتی بدون آنکه کالری داشته باشد تا مدت ها فرد را سیر نگه می دارد و به جای خوردن داروهای زیان آور برای کم کردن اشتها، می‌توان از تخم شربت استفاده کرد.
- خواص تخمه شربتی برای بیماری‌های تنفسی
این دانه های ریز سیاه رنگ دارای خواص زیادی هستند که برای درمان بیماری‌های تنفسی مفید می‌باشند. مخلوطی از آن با زنجبیل و عسل در درمان آسم، سرفه، سرماخوردگی، آنفلوانزا و برونشیت موثر است.
- خواص تخمه شربتی برای درمان فشار خون
فشار خون مشکلی است که معمولاً بعد از خوردن غذا به ویژه غذاهای پر نشاسته، فشارخون بالا می رود و اگر تخم شربتی همراه غذا خورده شود مواد نشاسته ای به تدریج قند موجود در خود را آزاد می کنند و به این ترتیب شما به طور تدریجی انرژی متعادل در طول روز خواهید داشت.
- خواص تخم شربتی برای آرامش اعصاب
برای تقویت اعصاب: روزانه یک یا دو بار تخم شربتی را در عرق بادرنجبویه مخلوط کنید و آن را با عسل شیرین کنید و بنوشید. خلق و خوی فرد را خوب می کند، خستگی مفرط ذهنی، تنش های عصبی، افسردگی، میگرن و مالیخولیا را برطرف می کند.
سایر خواص تخم شربتی
- از روغنی که با خرد کردن تخم‌های شربت به دست می‌آید، برای درمان عفونت‌هایی مانند زخم، بریدگی، عفونت مثانه، عفونت پوست و… استفاده میشود.
- از تخم شربتی برای درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند درد معده، نفخ، یبوست، سوءهاضمه و بینظمی کارکرد روده‌ها استفاده میشود.
- اگر می‌خواهید لاغر شوید به تخم شربتی اعتماد کنید؛ به خطر اینکه فیبر موجود در آنها باعث لعاب‌دار شدنشان شده و احساس سیری بیشتری ایجاد می‌کنند.
- از آن جا که تأثیر ضد اسپاسمی دارد، سیاه سرفه را برطرف می‌کند.
- مشکل دیگری که دامن‌گیر دنیا از جمله کشور ما شده فشار خون است که معمولاً بعد از خوردن غذا به ویژه غذاهای پر نشاسته، فشارخون بالا می‌رود و اگر تخم شربتی همراه غذا خورده شود مواد نشاسته‌ای به تدریج قند موجود در خود را آزاد می‌کنند و به این ترتیب شما به طور تدریجی انرژی متعادل در طول روز خواهید داشت.
- در رفع عطش بسیار موثر است.
- در کشور چین، از تخم شربتی برای درمان عفونت، درد معده، گزیدگی مار و حشرات و پایین آوردن دمای بدن استفاده میشود.
- تخم شربتی دارای مقدار فراوانی پروتئین، آهن، پتاسیم و کلسیم است و در عین حال آن‌هایی که در جذب کلسیم مشکل دارند بدانند یک ماده معدنی به نام بورون در تخم شربتی باعث انتقال کلسیم به استخوان‌ها میشود.
- این دانههای ریز سیاه رنگ می‌توانند میزان قند خونتان را تنظیم کنند؛ بنابراین شما را از خطر ابتلا به دیابت نوع۲ در امان نگه می‌دارند.
- تخم شربتی با دفع مواد زائد بدن از طریق روده‌ها به عملکرد خوب آنها کمک می‌کند.
خواص درمانی تخم شربتی
- تقویت اعصاب: روزانه یک یا دو بار تخم شربتی را در عرق بادرنجبویه مخلوط کنید و آن را با عسل شیرین کنید و بنوشید.
- عطش: مقداری از تخم شربتی را به شربتی که دوست دارید اضافه کنید و بعد از گذشت حداقل دو دقیقه بنوشید.
- تقویت قلب: تخم شربتی را در عرق بید مشک یا نسترن بریزید و بنوشید.
- تنگی نفس و سرفه‌های خشک: یک قاشق مرباخوری تخم شربتی را در یک لیوان آب ولرم حل کنید و آن را جرعه جرعه بنوشید.
مواد مغذی موجود در تخم شربتی
تخم شربتی منبع فوق العاده‌ی کلسیم است به طوری که ۵ تا ۶ برابر بیشتر از شیر کلسیم دارد. اگر موز را به عنوان منبع پتاسیم می‌شناسید باید بدانید که این دانههای ریز دو برابر بیشتر از موز پتاسیم و ۳ برابر بیشتر از اسفناج آهن دارند. از نظر آنتی‌اکسیدانی نیز قوی‌تر از میوه‌ای مانند بلوبری هستند. تخم شربتی منبع فوق العاده‌ی اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ می‌باشد. در واقع حدود ۲۰ درصد وزن دانههای به این کوچکی حاوی این اسیدهای چرب است که از این نظر شباهت زیادی با تخم کتان دارد. حتماً می‌دانید که تخم کتان نیز یکی از منابع غنی اسیدهای چرب امگا ۳ می‌باشد. اگر می‌خواهید بیماری‌های قلبی عروقی از شما دور باشد حتماً به خواص محافظتی این دانههای ریز اعتماد کنید. تخم شربتی همچنین منبع فوق العاده‌ی منیزیم، منگنز، مس، زینک(روی)، نیاسین (ویتامین ب۳) و ویتامین‌های دیگر بوده و سرشار از فیبرهای محلول در آب می‌باشد. این دانهها ۹ تا ۱۲ برابر وزن خود آب را به خود گرفته و لعاب مانند می‌شوند.
مضرات و موارد منع مصرف تخم شربتی
- اشخاص مبتلا به کرم معده نباید از تخم شربتی استفاده کنند.
- زیاده روی در مصرف تخم شربتی موجب ایجاد سرگیجه و همچنین بروز اختلال در حس بینایی میشود.
- مصرف این دانهها برای افرادی که داروهای ضد انعقاد می‌خورند نیز توصیه نمی‌شود.
- توجه داشته باشید که این دانههای ریز حاوی گلوتن هستند و اگر شما جزو افراد حساس به این ترکیب هستید در مصرف آن دقت کنید.
- اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید نیز بهتر است قبل از مصرف تخم شربتی با پزشک خود مشورت کنید.
- تخم شربتی همچنین باعث کاهش فشارخون میشود؛ برای همین سالمندانی که داروی ضدفشار مصرف می‌کنند باید حواسشان به مصرف آن باشد.
دانستنی هایی در مورد تخم شربتی
- به تعادل گلوکز خون کمک می‌کند (برای بیماران دیابتی عالی است).
- آهن موجود در آن، سه برابر اسفناج است.
- تخم شربتی به جز آمینواسید تورین، همه‌ی آمینواسیدهای مورد نیاز بدن را در خود دارد و غذایی کامل محسوب میشود.
- تخم شربتی فیبر غذایی فوق العاده ای دارد و به همین دلیل، برای گوارش و درمان بافت‌های گوارشی عالی است.
- برای پوست، مو و ناخن‌ها مفید است.
- دارای ۲۰ درصد پروتئین است.
- سرشار از آنتی اکسیدان‌ها است (میزان آنتی اکسیدان های آن، ۴ برابر قره قاط است).
- میزان کلسیم موجود در آن، پنج برابر شیر است.
- میزان ویتامین C موجود در آن، ۷ برابر پرتقال است.
- در واقع حدود ۲۰ درصد وزن دانههای به این کوچکی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ است و به همین دلیل، غذایی عالی برای مغز و قلب است. میزان امگا ۳ موجود در تخم شربتی، ۸ برابر ماهی سالمون است.
- پتاسیم موجود در آن، دو برابر پتاسیم موجود در موز است.
- جایگزین بسیار خوبی برای تخم مرغ است. تنها کافی است آن را با آب مخلوط کنید و ژله‌ی به دست آمده را به جای تخم مرغ، در غذاهای خود استفاده کنید.
- از زمان‌های قدیم آزتک‌ها از این دانهها به همراه ذرت به عنوان ماده‌ی غذایی استفاده میکردند. سال ها است که مردم مکزیک به خواص مقوی این دانهها پی برده‌اند و از آن استفاده می‌کنند.
- مردم ایران هم از طرفداران تخم شربتی هستند و از آن برای رفع عطش استفاده می‌کنند.
مصرف تخم شربتی در بارداری و شیردهی
- گفته شده است در دوران بارداری مصرف روزانه ۱۰گرم تخم شربتی برای تقویت قلب و صحت مزاج و خوشرنگی و زیبایی طفل بسیار مفید است.
- مصرف تخم شربتی در دوره شیردهی، سبب ازدیاد شیر مادر میشود ولی در مصرف آن زیاده روی نشود.
خواص روغن تخم شربتی
از روغنی که با خرد کردن تخم های شربت به دست می آید، برای درمان عفونت هایی مانند زخم، بریدگی، عفونت مثانه، عفونت پوست و… استفاده می شود. تخم شربتی به جز آمینواسید تورین، همه ی آمینو اسیدهای مورد نیاز بدن را در خود دارد و غذایی کامل محسوب می شود.
در موج باز بخوانیم:
- خواص برگه زردآلو
- سکنجبین چیست؟
- خواص انبه چیست؟
- خواص پاپایا چیست؟
- فواید و خواص شاه توت
- چگونه طبع خود را بشناسیم؟
- خواص هندوانه ابوجهل و عوارض
- طرز تهیه دمنوش اویشن و خواص آن
