سرعت موشک بالستیک چقدر است؟
موشک بالستیک (Ballistic missile) موشک هایی هستند که از مقطه ی پرتاب، موشک به صورت عمودی یا زاویه دار توسط موتور روشن شده توسط سوخت موشک به سمت بالا پرتاب می شود و تا ارتفاع بسیار بالایی اوج میگیرند تا بتواند از جو زمین خارج شود. موشک بالستیک پس از خارج شدن از جو زمین به صورت افقی در می آید و در مسیری که به سمت هدف تعیین شده است حرکت می کند تا به بالای نقطه ی هدف برسد. سپس با استفاده از ماشین ورود مجدد (RV) وارد جو زمین شده و با استفاده از جاذبه ی زمین به سرعت به سمت هدف می رود (سقوط آزاد با هدایت صحیح).در واقع همین سرعت بالای موشک های بالستیک عامل مهمی در عدم توانایی سامانه های پدافند هوایی بالستیک زن، در انهدام موشک های بالستیک شده است. البته از پارامترهای بسیار مهم در سرعت موشک بالستیک وزن آن، نوع سوخت موشک و میزان موادی که حمل می کند است. سوخت موشک بالستیک نیروی کافی برای بلند کردن و به پرواز درآوردن موشک و رساندن هر چه سریع تر آن به هدف را سبب می شود و همین میزان سوختی که باید حمل شود وزن موشک های بالستیک را برابر با چندین اتوبوس می کند. به همین علت در موشک های بالستیک دو عامل بیشتر جلب توجه می کند. اولین عامل برد موشک است که یعنی موشک چه میزان مسیر را در خارج از جو زمین می تواند طی کند تا به هدق برسد و دومین عامل نوع سوخت موشک. موشک های بالستیک بر اساس برد آنها به انواع زیر تقسیم شده اند :
- موشک بالستیک کوتاه برد جنگی (Tactical ballistic missile) : برد موشک ۱۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک TBM که مخفف Tactical ballistic missile است : برد موشک بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتر
- موشک بالستیک کوتاه برد SRBM که مخفف Short-range ballistic missile : برد موشک از ۱٫۰۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک میانبرد MRBM که مخفف Medium-range ballistic missile است : برد موشک بین ۱٫۰۰۰ تا ۳٫۵۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک بلند برد IRBM که مخفف Intermediate-range ballistic missile : برد موشک ۳٫۵۰۰ تا ۵٫۵۰۰ کیلومتر
- موشک بالستیک قاره پیما ICBM که مخفف Intercontinental ballistic missile : برد موشک بیشتر از ۵٫۰۰۰ کیلومتر
به دلیل محدودیت موشک های بالستیک در توانایی حمل بارهای سنگین عمدتاً از موشکهای بالستیک بلند برد و میانبرد برای حمل کلاهکهای هستهای استفاده میشود، زیرا در غیر این صورت پرتاب کردن حجم کمی از مواد منفجره معمولی توسط موشکهای بالستیک صرفهٔ اقتصادی ندارد.
براساس اعلام برخی منابع آگاه ارتش آمریکا زرادخانه ای از موشک هایی که نسبتا قدیمی خوانده می شوند دارد که این موشک ها میتوانند به حداکثر سرعت ۲۴۰۰۰ کیلومتر در ساعت برسند که سرعتی تقریبا ۲۰ بار بیشتر از سرعت صوت است. با داشتن سرعتی به این مقدار موشک میتواند در حدود ۳۰ دقیقه، هدفی در ۹۵۰۰ کیلومتری را با دایره خطای ۱۰۰ متر مورد اصابت قرار دهد. برای رسیدن به چنین سرعتی و با این میزان از دقت، موشک بالستیک قاره پیما معمولا سه و یا ۴ موتور موشکی مجزا دارد که به آن step d یعنی مرحله گفته میشود. علت استفاده از چند موتور کوچک تر به جای یک موتور بزرگ تر هم راحت تر بودن ساخت آن ها است. اولین و پایین ترین موتور موشک بوستر نام دارد که بزرگترین بخش موشک است که وزن موشک را از زمین بلند می کتد.
موشک بالسلیک سجیل : موشک دوربُرد سوخت جامد ایران
موشک بالسلیک سجیل که سنگین ترین موشک ایرانی نام گرفته است، همانند موشک قدر (مدل پیشرفته و ارتقا یافته شهاب۳) در نیمه دوم دهه ۸۰ شمسی رونمایی شد و برخی این موشک را برترین موشک بالستیک ایرانی می دانند و این موشک به سرعت آماده پرتاب می شود که همین ویژگی احتمال حمله به پرتابگر و موشک آماده به پرتاب قبل از شلیک را کاهش می دهد. بُرد موشک بالسلیک سجیل ۲۰۰۰ کیلومتر عنوان شده و تاکنون در ۲ نمونه سجیل ۱ و ۲ معرفی شده است. سرعت بازگشت موشک بالستیک سجیل به جو زمین و سقوط روی هدف، حدود ۱۳ ماخ (حدود۴۳۰۰ متر بر ثانیه) است که این خود، انهدام موشک را برای سامانه های دفاع هوایی موجود بسیار سخت و حتی ناممکن می کند.
موشکهای بالستیک از انوع مختلفی از هدایت ها بهره میگیرند و قابلیت پرتاب با استفاده از سوخت های زیر را دارند:
- سوخت مایع : سوخت مایع در مورد موشک های بالستیک کمتر مورد استفاده قرار میگیرد و بیشتر برای پرتاب موشکهای حامل ماهواده استفاده میشود. البته هنوز هم بسیاری از کشورها در تولید موشک های بالستیک، همچنان از سوختهای مایع استفاده میکنند.سوخت های مایع ماندگاری بسیار کمی دارند و باید بعد از مدتی حتما سوخت موشک تعویض شود.
- سوخت جامد : یکی از مهمترین مزایای استفاده از سوخت های جامد به نسبت سوخت های مایع، ماندگاری این سوخت ها است. سوختهای جامد در حدود ۹ سال ماندگاری دارند.
- سوخت جامد مرکب : در این نوع سوخت موشک “ماده سوختی” و “اکسید کننده” با یکدیگر مخلوط شده و سوخت به صورت بلورهایی درآمده و فرآیند احتراق را ادامه میدهد. این نوع سوخت امروزه مرسوم ترین سوخت موشک است.
موشک های سوخت مایع با توجه به نیاز به شارژ شدن سوخت در مخازن پیش از پرتاب، زمان آماده سازی زیادی دارند. در این حالت امکان شناسایی موشک پیش از پرتاب وجود دارد. برای رفع این مشکل از سالها پیش سیلوهای زیرزمینی برای پرتاب موشک های بالستیک در نقاط مختلف کشور ساخته شده که می توان موشک شارژ شده و آماده شلیک را تا چند ماه در آنها نگاه داشت. بسیاری، موشک بالستیک و دوربرد سجیل را جزو اولین گزینه های ایران برای پاسخ گویی به هر گونه تجاوز رژیم صهیونیستی به کشورمان می دانند، موضوعی که این موشک را بیش از پیش مورد توجه جهانیان قرار داده است.