لیله المبیت چیست؟ (اعمال روز اول ربیع الاول و اعمال شب لیله المبیت و دعای حضرت علی به صورت صوتی)

لیله المبیت شبی است که سران قریش تصمیم گرفتند در آن شب (شب اول ماه ربیع الاول) حضرت محمد را به قتل برسانند و  امام علی(ع) برای حفظ جان پیامبر (ص) در بستر ایشان خوابید و با همین فداکاری و جانبازی حضرت علی (ع) مشرکان متوجه عدم حضور پیامبر نشدند و رسول خدا (ص) توانست بر اساس دستور پروردگار در شب لیله المبیت به سمت یثرب هجرت کند. پس از آن حضرت محمد در یکی روزهایی که در غار ثور مخفی بود، از امام علی (ع) خواست تا امانتهای مردم را بازگرداند و بدهی‌های وی را نیز پرداخت کند و همراه با فواطم بنی هاشم یعنی فاطمه، فاطمه بنت اسد مادر علی (ع و فاطمه بنت زبیر بن عبدالمطلب، به پیامبر (ص در مدینه ملحق شود. اشراف قریش در دار الندوه گرد هم آمدند.حاضران از خاندان‌هاى بنى عبد شمس، نوفل، عبد الدار، جمح، سهم، اسد، مخزوم و دیگر خانواده‌هاى مکّه بودند و اجازه ندادند که احدى از تهامه وارد شود، زیرا تهامى‌ ها هوادار محمّد(صلی الله علیه و اله و سلم) بودند. همچنان که مواظب بودند تا احدى از خاندان هاشم یا کسانى که به گونه‌اى با آن‌ها ارتباط دارند، از این جریان باخبر نشود.

آن‌ ها با هم مشورت و رایزنى کردند که با محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم) چه کنند؟ پیشنهادهایى مطرح شد، از جمله کسى گفت: او را به زنجیر آهنى بسته حبس نمایند، امّا احتمال دادند که با یارانش ارتباط برقرار کند و آنان، او را آزاد کنند.پیشنهاد شد او را به سرزمین ‌هاى دیگر تبعید کنند؛ چنان دیدند که این کار به محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم) امکان مى ‌دهد تا به نشر و ترویج دین خود همّت گمارد. در نهایت رأى آنان بر پیشنهاد ابو جهل یا شیطان قرار گرفت که از هر قبیله یک جوان دلیر و نسب‌دار و گیرنده انتخاب کنند و آنگاه به هر کدام از جوانان یک شمشیر برّنده بدهند و آنان با شمشیرهاى خود بر پیامبر (ص) وارد شوند و دسته‌ جمعى او را بکشند و خون او در میان همه قبایل پراکنده شود.

داستان و ماجرای لیله المبیت چیست؟

با بالا گرفتن دعوت پیامبر(ص) به اسلام، کفار قریش پس از مرگ ابوطالب به آزار و اذیت مسلمانان دامن زده و آنان را به دست کشیدن از اسلام مجبور می‌کردند. پیامبر که جان مسلمانان را در خطر دید، پس از پیمانی که با اهل یثرب بست، دستور داد تا مسلمانان به آن دیار هجرت کنند. آنان در چند مرحله به صورت دسته‌ های کوچک و پنهانی و دور از چشم قریش رهسپار یثرب شدند. کفار قریش در آخرین چاره‌ اندیشی علیه دعوت پیامبر(ص)، تصمیم به قتل وی گرفتند. جمعی از قریش در دار الندوه جمع شدند تا درباره نوع برخورد با پیامبر(ص) تصمیم بگیرند. در نهایت طبق خواسته ابوجهل، تصمیم گرفته شد از هر قبیله جوانی دلیر انتخاب شود و شبانه بر پیامبر (ص) حمله کنند و دسته‌ جمعی او را در خانه‌ اش بکشند زیرا در این صورت، خون او در میان همه قبایل پراکنده می‌شد و بنی‌ هاشم که خاندان و خون خواهان پیامبر بودند، نمی‌توانستند با همه طوایف قریش بجنگند و ناچار مجبور می‌شدند به گرفتن دیه رضایت دهند. طبق برخی نقل‌ها، شیطان نیز به شکل پیرمردی در این جلسه حاضر شد و مشرکان را راهنمایی کرد.

در شب اول ماه ربیع الاول (لیله المبیت) پیامبر (ص) برای آنکه مشرکان از هجرت او آگاه نشوند، به علی(ع) فرمود: «مشرکان می‌خواهند امشب مرا به قتل برسانند، آیا تو در بستر من می‌خوابی تا من به غار ثور بروم؟» امام علی(ع) گفت: «در این صورت شما سالم می‌مانید؟» پیامبر (ص) فرمود: «آری.» علی (ع) تبسمی کرد و سجدۀ شکر به جای آورد، وقتی که سر از سجده برداشت عرض کرد: «آنچه را که مأمور شده‌ای انجام ده که چشم، گوش و قلبم فدای تو باد…» سپس پیامبر (ص)، علی (ع) را در آغوش گرفت و هر دو گریه کردند و از هم جدا شدند. وقتی علی(ع) در بستر پیامبر (ص) خوابیده بود، جبرئیل در بالای سر او و میکائیل پایین پای او آمدند و جبرئیل گفت: «خوشا به حال کسانی چون تو‌ ای فرزند ابو طالب! که خدا در برابر فرشتگان به تو مباهات می‌کند.» مشرکان از ابتدای شب، خانه پیامبر (ص) را محاصره کردند و قرار بود حمله در نیمه شب صورت گیرد، اما ابولهب گفت: در این وقت، زنان و فرزندان در داخل خانه هستند و بعدها عرب درباره ما می‌گویند حرمت فرزندان عموی خویش را شکستند. علی (ع) درهای خانه را بست و پرده‌ها را کشید، آنان با سنگ به علی (ع) که در بستر خوابیده بود زدند تا مطمئن شوند کسی در بستر خوابیده است و شک نداشتند که وی رسول خداست صبح که با شمشیرهای برهنه به خانه هجوم بردند، وقتی علی (ع) را در بستر رسول خدا (ص) مشاهده کردند، گفتند: محمد کجاست؟ علی (ع) فرمود: «مگر او را به من سپرده بودید که از من می‌خواهید؟ کاری کردید که او ناچار شد خانه را ترک کند.»

در این هنگام به سوی علی (ع) یورش بردند و او را آزردند و سپس از خانه بیرون کشیده، کتک زدند. ساعتی هم در مسجدالحرام زندانی کرده، سپس آزادش کردند. آنها در جهت مدینه به تعقیب پیامبر (ص) پرداختند در حالی‌که غار ثور در سمت دیگر قرار داشت. در نقل دیگری آمده است که علی(ع) وقتی آنان را مشاهده کرد که شمشیرهایشان را کشیده‌اند و به سوی وی می‌آیند، با ترفندی شمشیر خالد بن ولید را که در پیشاپیش همه بود، گرفت و آنان را از خود دور کرد. آنها گفتند: ما با تو کاری نداریم، ولی بگو که محمد (ص) کجاست؟ فرمود: من اطلاعی از وی ندارم. پس قریشیان به جست و جوی رسول الله صلّی اللّه علیه و آله پرداختند.

اعمال شب لیله المبیت – اعمال روز اول ربیع الاول

چگونه پیامبر از تصمیم سران قریش و ماجرای لیله المبیت باخبر شد؟

به دنبال تصمیم قریش بر قتل پیامبر (ص)، جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل شد و او را از نقشه مشرکان آگاه ساخت و دستور خداوند برای هجرت را ابلاغ کرد. در آیه ۳۰ سوره انفال آمده است: «و [یاد کن‌] هنگامى را که کافران در باره تو نیرنگ مى‌کردند تا تو را به بند کشند یا بکشند یا [از مکه‌] بیرون کنند، و نیرنگ مى‌زدند، و خدا تدبیر مى‌کرد، و خدا بهترین تدبیرکنندگان است.» بنابراین پیامبر (ص) تصمیم گرفت قبل از آمدن مشرکان، خانه خود را به طرف یثرب ترک کند.

تاریخ و زمان لیله المبیت

تاریخ واقعه لیله المبیت، شب اول ماه ربیع الاول سال سیزدهم یا چهاردهم بعثت ذکر شده است. دانشمندان سنی و شیعه نقل کرده اند که خداوند در آن شب به دو فرشته بزرگ خود، جبرئیل و میکائیل، خطاب کرد که: اگر من برای یکی از شما مرگ و برای دیگری حیات مقرر کنم کدام یک از شما حاضر است مرگ را بپذیرد و زندگی را به دیگری واگذار کند؟ در این لحظه هیچ کدام نتوانست مرگ را بپذیرد و در راه دیگری فداکاری کند. سپس خدا به آن دو فرشته خطاب کرد که: به زمین فرود آیید و ببینید که علی چگونه مرگ را خریده، خود را فدای پیامبر کرده است؛ سپس جان علی را از شر دشمن حفظ کنید.

اگر از نظر بعضی مرور زمان بر این فضیلت بزرگ پرده کشیده است، ولی در آغاز اسلام عمل حضرت علی علیه السلام در نظر دوست و دشمن بزرگترین فداکاری به شمار می رفت. در شورای شش نفری که به فرمان عمر برای تعیین خلیفه تشکیل شد علی علیه السلام با ذکر این فضیلت بزرگ بر اعضای شورا احتجاج کرد و گفت: من شما اعضای شوری را به خدا سوگند می دهم که آیا جز من کسی بود که برای پیامبر در غار حرا غذا ببرد؟ آیا جز من کسی در جای او خوابید و خود را سپر بلای او کرد؟ همگی گفتند: والله جز تو کسی نبوده است. مرحوم سید بن طاووس درباره فداکاری حضرت علی علیه السلام تحلیل جالبی دارد و آن را به فداکاری اسماعیل و تسلیم او در برابر پدر قیاس کرده، برتری ایثار حضرت علی علیه السلام را اثبات کرده است.

کدام آیه در شأن و منزلت و جانبازی امام علی(ع) نازل شده است؟

بسیاری از مفسران، شأن نزول آیۀ ۲۰۷ سوره بقره را این فداکاری امام علی در لیله المبیت دانسته‌ اند. علمای شیعه و بخشی از علمای اهل سنت معتقدند آیه اشتراء (آیه ۲۰۷ سوره بقره) در شأن علی(ع) در ماجرای لیله المبیت نازل شده است. برخی دیگر از عالمان اهل سنت شأن نزول این آیه را افرادی غیر از علی علیه‌السلام، مانند ابوذر، صهیب بن سنان، عمار یاسر و پدر و مادرش، خباب بن ارت، زبیر بن عوام و مقداد نقل کرده‌اند.

آیه اشتراء 

وَ مِنَ النَّاسِ مَن یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ
و از میان مردم کسی است که جان خود را برای طلب خشنودی خدا می‌فروشد، و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است.
سوره بقره، آیه ۲۰۷

اعمال روز اول ربیع الاول

برای اعمال روز اول ربیع الاول نقل است که علماء گفته اند :

• روزه داری در روز اول ربیع الاول مستحبّ است (براى تشکّر نعمت سلامتى رسول خدا و امیرالمؤمنین صلوات الله علیهما)
• زیارت مرقد مطهر پیامبر اکرم و حضرت علی (ع) در روز اول ربیع الاول شایسته است.
• خواندن زیارت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) در روز اول ربیع الاول.

اعمال شب لیله المبیت – دعای امام علی (ع) در لیله المبیت (مفاتیح الجنان)

أَصْبَحْتُ اللَّهُمَّ مُعْتَصِماً بِذِمَامِکَ الْمَنِیعِ الَّذِی لاَ یُطَاوَلُ وَ لاَ یُحَاوَلُ‏

خدایا صبح کردم در حالى که به رشته بلند و محکم (توحید) تو چنگ زدم که هیچ رشته از آن بلندتر و محکمتر نیست

مِنْ شَرِّ کُلِّ غَاشِمٍ وَ طَارِقٍ مِنْ سَائِرِ مَنْ خَلَقْتَ وَ مَا خَلَقْتَ مِنْ خَلْقِکَ الصَّامِتِ وَ النَّاطِقِ‏

که مرا حفظ کنى از شر هر ظالم و دزد رهزن و از شر مخلوقات دیگرى که خلق فرموده‏ اى و از هر چه آفریده ‏اى ‏از گویا و خموش

فِی جُنَّهٍ مِنْ کُلِّ مَخُوفٍ بِلِبَاسٍ سَابِغَهٍ وَلاَءِ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ‏

که ترسناک باشد مرا در پناهت حفظ کنى و در لباس زیباى محبت اهل بیت پیغمبرت مستور گردانى

مُحْتَجِباً مِنْ کُلِّ قَاصِدٍ لِی إِلَى أَذِیَّهٍ بِجِدَارٍ حَصِینٍ الْإِخْلاَصِ فِی الاِعْتِرَافِ بِحَقِّهِمْ وَ التَّمَسُّکِ بِحَبْلِهِمْ‏

و از هر ذى شرى که قصد اذیت من کند به سنگر محکم اخلاص تو و اقرار بحقانیت اهل بیت و چنگ زدن برشته محبت اهل بیت در آمدم

مُوقِناً أَنَّ الْحَقَّ لَهُمْ وَ مَعَهُمْ وَ فِیهِمْ وَ بِهِمْ‏

در حالى که یقین دارم که حق از اهل بیت است و با آنها است و در دست آنها است و به آنها راه حق توان یافت

أُوَالِی مَنْ وَالَوْا وَ أُجَانِبُ مَنْ جَانَبُوا

هر که را آنها دوست دارند دوست مى ‏دارم و از هر چه دورى جویند دورى مى ‏جویم

فَأَعِذْنِی اللَّهُمَّ بِهِمْ مِنْ شَرِّ کُلِّ مَا أَتَّقِیهِ یَا عَظِیمُ حَجَزْتُ الْأَعَادِیَ عَنِّی بِبَدِیعِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ‏

پس بار الها مرا از شر هر چه از آن مى ‏ترسم در پناه خود بدار اى خداى بزرگ من دفع دشمنانم را به یارى تو که آفریننده آسمانها و زمینى مى ‏کنم

إِنَّا (جَعَلْنَا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدّاً وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدّاً فَأَغْشَیْنَاهُمْ فَهُمْ لاَ یُبْصِرُونَ‏) 

که فرمودى ما سدى محکم در پیش رو و سدى از پشت سر آن دشمنان (اهل ایمان) قرار دادیم و ما در آن سد آنها را احاطه کنیم که هیچ نبینند

در موج باز بخوانیم:

• خواص سوره یس
• ذوالقرنین کیست؟
• عقیله بنی هاشم کیست؟
• شان نزول سوره توحید
• اعمال عید غدیر
• اعمال عید قربان
• اولین شهید عالم کیست؟
• سوره دهر در شان کیست؟
• نام دیگر سوره های قرآن چیست؟
• نام دیگر سوره انشراح چیست؟
• اعمال شب و روز اربعین حسینی
• چهاردهمین سوره قرآن مجید چیست؟