نام دیگر سوره انشراح چیست؟
سوره انشراح نود و چهارمین سوره قرآن کریم و از جمله سوره های مَکّی قرآن است که در جزء سی ام قرار داشته و دارای ۸ آیه، ۲۷ کلمه و ۱۰۲ حرف است. نام های دیگر سوره انشراح، “سوره شرح” یا “اَلَم نَشرَح” است. هر سه نام سوره انشراح، از آیه اول سوره گرفته شده است که در خصوص شرح صدر (گشایش سینه) پیامبر مکرم اسلام (ص) است. کلمه شرح به معنی گشاده شدن و وسیع شدن است. سوره انشراح از نعمت های خداوند به رسولش سخن میگوید و پیامبر(ص) را تسلی میدهد. از آیات مشهور این سوره، آیه ۵ است که وعده میدهد در کنار دشواری، آسانی است. این آیه را از جمله ضرب المثلهای قرآنی برشمردهاند و در اشعار فارسی نیز بازتاب داشته است. در احکام شرعی آمده است، در نماز واجب بعد از سوره حمد نمیتوان سوره انشراح را به تنهایی خواند، بلکه باید آن را همراه سوره ضحی قرائت کرد. در فضیلت تلاوت سوره شرح از پیامبر(ص) روایت شده هر کس سوره انشراح را قرائت کند، مانند کسی است که پیامبر(ص) را دیدار کرده است.
شرح صدر معنایش باز شدن و گستردگی سینه به نور الهی و آرامش و نیروئی معنوی از جانب خداست که مؤمنان را تقویت می کند. شرح صدر یافتن رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این سوره، کنایه از اعطای قدرت تحمل الهی به آن حضرت است به طوری که ظرفیت پذیرش وحی را داشته باشد و بتواند آنچه را که به او وحی می شود به مردم ابلاغ کند و ناملایماتی را که در راه تبلیغ دین می بیند، تحمل کند. این سوره نیز مانند سوره قبل، برخی از نعمت های ویژه ای را که خداوند به رسول گرامیش (صلی الله علیه و آله و سلم) عطا فرموده، بر می شمرد.
محتوای سوره انشراح
- بیان نعمتها و مواهب سه گانه الهی بر پیغمبر اسلام (در این سوره جنبه معنوی)
- بشارت به پیامبر از نظر برطرف شدن مشکلات دعوت او در آینده
- توجه به خداوند و ترغیب به عبادت.
مضمون سوره شرح
در سوره شرح، خداوند برای تسلی خاطر پیامبر(ص)، نعمتهای خود را از انشراح دل، سبککردن بار و پرآوازهکردن نام پیامبر است، یادآور میشود و میگوید بیگمان در کنار دشواری، آسانی خواهد بود. همانطور که در سوره ضحی، خداوند نعمتها و الطافش به رسول خدا را برشمرده است، این سوره نیز الطاف و عنایات دیگر الهی را که شامل رسول خداست و مهمترین آنها شرحصدر است بیان میکند. در واقع، سوره انشراح در دنباله و ادامه سوره ضحی آمده است.
محتوای سوره شرح بر اساس آیات
- در راه تبلیغ دین خدا، از رویارویی با مشکلات نهراسید
- آیه ۱ تا ۴ : نعمتهای خدا به پیامبر پس از تحمل مشکلات رسالت آیه
- آیه ۵ تا ۶ : در دل هر سختی، گشایشی وجود دارد.
- آیه ۵ تا ۸ : دو درس از نعمتهای خدا به پیامبر، پس از تحمل سختی
- آیه ۷ – ۸ : در راه تبلیغ دین خدا باید از سختیها استقبال کرد
- آیه ۲ – ۳ : سبککردن سنگینی بار رسالت
- آیه ۴ : بالابردن نام و آوازه پیامبر
ترجمه سوره شرح چنین است: «آیا ما سینه ات را برایت نگشودیم؟ و بار گرانت را از (دوش) تو برنداشتیم؟ – همان و (باری) که (گویی) پشت تو را می شکست – و آیا نام و آوازه ات را بلند نکردیم؟
پس (بدان که) یقیناً با هر دشواری، آسانی است. البته با هر دشواری آسانی است. پس هرگاه از کار مهمی فراغت یافتی به مهم دیگری بپرداز، و (با این تلاش رضایت خدا را طلب کن و) با اشتیاق پروردگارت روی آور.
بار کمرشکنی که پشت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را می شکست، همان وظیفه رسالت بود که کفار و مشرکین سخت در مقابل آن ایستادگی می کردند. آنان با وارد ساختن انواع اتهامات به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و آزار آن حضرت و مسلمانان، سعی در منحرف ساختن آن بزرگوار از رسالت الهی خویش و نیز پراکنده کردن مسلمانان از اطراف ایشان داشتند. اما به لطف پروردگار و با شرح صدری که خداوند به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) عطا فرموده بود، تحمل این دشواری ها بر آن حضرت آسان می گردید.
سوره شرح به یک سنت بسیار مهم الهی اشاره دارد و آن اینست که: با هر سختی، آسانی است.
آری با تحمل سختی ها، آسانی ها رخ می نماید و عمر دشواری ها کوتاه است. اگر در طریق حق، دشواری برای انسان پیش آید، باید بداند که آن سختی گذراست و به زودی جای خود را به آسانی می دهد. پس باید با نشاط و تلاش، دشواری را پذیرا باشد تا آسانی و آسایش برسد.»
نزول سوره انشراح
این سوره بعد از «ضحی» نازل شده و مکی است (و بعضی گفتهاند مدنی است). در روایات اهل بیت سوره شرح با سوره قبلی اش، مجموعا یک سوره حساب شدهاند.
فضیلت سوره انشراح
در حدیثی از پیامبر اسلام در مورد سوره شرح آمده است: «هرکس این سوره را بخواند پاداش کسی را دارد که محمد را غمگین دیده و اندوه را از قلب او زدوده است.»
متن سوره شرح
بسم الله الرحمن الرحیم
أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ (۱) وَوَضَعْنَا عَنکَ وِزْرَکَ (۲) الَّذِی أَنقَضَ ظَهْرَکَ (۳) وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ (۴) فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً (۵) إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً (۶) فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ (۷) وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ (۸)
در موج باز بخوانیم:
- عده چیست؟
- خواص سوره یس
- ذوالقرنین کیست؟
- شان نزول سوره توحید
- حضرت قاسم کیست؟
- طریقه خواندن نماز آیات
- عاقبت حرمله چه شد؟
- اولین شهید عالم کیست؟
- عقیله بنی هاشم کیست؟
- سوره دهر در شان کیست؟
- نام دیگر سوره های قرآن چیست؟
- چهاردهمین سوره قرآن مجید چیست؟
- دلیل برجستگی بالای گنبد پیامبر چیست؟