بارش شهابی برساوشی چیست؟
بارش شهابی بَرساوُشی (The Perseids meteor showers) یکی از مهم ترین بارش های شهابی سالیانه است که در بِرساوُش، بَرساووش یا بُرندهٔ سرِ دیو که یکی از صورت های فلکی است و در نیمکرهٔ شمالی دیده میشود رخ می دهد. اوج بارش شهابی برساوشی (بارش برساوشی) معمولاً هرساله در حدود بیست و دوم مرداد روی میدهد و کانون این بارش در صورت فلکی ذات الکرسی و در نزدیکی مرز آن با صورت فلکی برساوش واقع شده است، ولی در گذشته که اندازه گیری و سنجشِ دقیق مکان نور باران بارش های شهابی میسّر نبود، اخترشناسان مکان کانون این بارش شهابی را در برساوش میدانستند و به همین دلیل آن را برساوشی نامگذاری کردند. به دلیل سنّت پا برجایی نامها در اخترشناسی، این نام نیز همچون بسیاری موارد دیگر تا به امروز حفظ شده و باقی مانده است. بیشینهٔ نرخ ساعتی سرسویی این بارش غالباً در حدود ۱۰۰ است. سرسو یا سمت الرأس در ستاره شناسی و دانش زمین به جهتی گفته میشود که درست در بالای سر ناظر قرار دارد و نرخ ساعتی سَرسویی یکی از مفاهیم ستاره شناسی است. نرخ ساعتی سرسویی یعنی تعداد شهاب هایی که در صورت قرار داشتن کانون بارش شهابی در سرسو در جایی با افق کاملاً باز و صاف و حدّ قدر ۶٫۵ در طول یک ساعت با چشم بی ابزار قابل دیدن هستند. بارش شهابی برساوشی از تودهٔ ذرّات بر جای مانده از دنباله دار سوئیفت تاتل به وجود میآید و معمولاً از بیست و هفتم تیر تا سوم شهریور (بیش از یک ماه) فعّال است که بازهٔ زمانی بلندی برای بارش شهابی بهشمار می آید.
ذات الکرسی (به معنی دارنده کرسی)،که با نام های خداوند کرسی یا کاسیوپیا هم شناخته می شود، از صورت های فلکی در نیم کره شمالی زمین است. پیکر Wشکل این صورت فلکی به آسانی قابل مشاهده است و دو ستارهٔ انتهایی آن راهنمای خوبی برای پیدا کردن اسب بزرگ است. ذات الکرسی نخستین بار توسط عبد الرحمان صوفی رازی با چشم غیرمسلح رصد شد و مورد مطالعه قرار گرفت.
“دنبالهدار سویفت – تاتل” در سال ۱۸۶۲ توسط “لوئیس سوئیفت” از نیویورک و “هوراس تاتل” از رصدخانه هاروارد کشف شد. شیاپارلی چند سال بعد پی برد که این دنباله دار منشا بارش شهابی است. رد باقی مانده از آن در محور حرکت انتقالی زمین منشأ بارش شهابی برساوشی است که ۲۷ تیرماه تا ۳ شهریور هر سال فعال میشود و اوج بارش در روزهای ۲۱ و ۲۲ مرداد ماه است که حدود ۵۰ شهاب در ساعت با چشم عادی مشاهده میشود.
نام برساووش از نام یونانی پرسئوس گرفته شده که در اساطیر یونانی قهرمانی است که مدوسا را کشت تا شاهزاده آندرو مدا، دختر کاسیوپه (که نام لاتین ذات الکرسی از او گرفته شده) و قیفاووس را از چنگال هیولای دریایی به نام قیطس نجات دهد. شاهزاده آندرو مدا در اسطورههای یونان، دختر کفئوس و کاسیوپه، پادشاه و مکله اتیوپیا قلمرو شمالی آفریقا است.
«برساووش از نام یونانی پرسئوس گرفته شده، او پسر زئوس خدای خدایان، و قهرمانی نیمه خدا نیمه انسان است. ماجرای برساووش از آنجا آغاز میگردد که برای نجات شاهزاده آندرومدا (دختر کاسیوپه_ذات الکرسی) از چنگ هیولای دریایی به نام قیطس یا کراکن مجبور میشود با عفریتهای به نام مدوزا (یا مدوسا) مبارزه کند. مدوزا عفریتهای است که هر شخصی به چشمان او خیره شود تبدیل به سنگ میگردد. برساووش شبانه به بالین مدوزا میرود و او را در خواب غافلگیر میکند. و با استفاده از انعکاس تصویر مدوزا در سپری که به دست داشته وی را شکست میدهد. سپس سر مدوزا را از تن جدا میکند در کیسهای مینهد و به جنگ هیولای دریایی قیطس میشتابد. برساووش سر مدوزا را در برابر قیطس قرار میدهد و به این روش هیولای دریایی به سنگ تبدیل میشود. و شاهزاده آندرومدا نجات داده میشود. برساووش شاهزاده آندرومدا را در نهایت به همسری خویش انتخاب میکند. در برخی روایات آمدهاست که نسل آریایی ها از نوادگان برساووش هستند.»