علائم بیماری ام اس در مراحل اولیه

علائم بیماری ام اس در مراحل اولیه که به نشانه های بیماری ام اس شناخته می شوند…

بیماری ام اس (MS) از جمله بیماری های قابل توجه سال های اخیر است که پیش از این زیاد شناخته شده نبود اما امروزه به خصوص بعد از مشخص شدن ابتلای تعدادی از سلبریتی ها به بیماری ام اس، مردم عادی شناخت بیشتری از این بیماری به دست آورده اند و مانند بسیاری از بیماری ها به دنبال پیشگیری و یا تشخیص سریع در صورت ابتدا بودن هستند. آنچه در همین ابتدا برای آشنایی با علائم بیماری ام اس در مراحل اولیه لازم است بدانیم این است که ام اس (Multiple sclerosis = MS) نوعی بیماری التهابی است که ریشه و علت بروز آن از بین رفتن پوشش میلین موجب نارسایی در هدایت پیام‌ های عصبی و در پی آن بروز بیماری‌ های عصبی مانند “اسکلروز چندگانه” یا همان “ام اس” می‌شود. غلاف‌ های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع در بیماری ام اس پوشش مناسب خود را از دست می دهند و همین علت بروز مشکلات و نشانه های بیماری ام اس می شود. در واقع میلین که وظیفه نگهداری از سلول‌های عصبی دارد دارای پوشش (روکش) ای است که این پوشش میلین عامل نارسانایی بیشتر روی سطح تار عصبی‌ ها بوده و سرعت هدایت پیام‌های الکتریکی در درازای تار را افزایش می دهد. وقتی پوشش میلین در مغز و نخاع آسیب می بیند، توانایی بخش‌ هایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند دچار اختلال شده و علائم و نشانه‌ های زیاد جسمی بروز می کند.سال ها پیش درمان مشخصی برای بیماری ام‌ اس وجود نداشت تا اینکه محققانِ کانادایی موفق به درمان ام اس شدند که این درمان‌ های موجود به منظور بهبود عملکرد بدن پس از هر حمله و جلوگیری از حملات جدید صورت می‌گیرد.بیماری ام اس به‌ طور معمول در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و در زنان دو برابر مردان اتفاق می‌افتد. نام «اسکلروز چندگانه» به زخم‌ ها (پلاک ها) که در ماده سفید مغز یا ستون فقرات قرار دارد گفته می‌شود. ام اس به‌ طور معمول بر اساس ارائه نشانه‌ ها و علائم، همراه با تصویربرداری پزشکی و آزمایش‌ های آزمایشگاهی لازم تشخیص داده می‌شود. تأیید چنین تشخیصی به ویژه در مراحل اولیه آن دشوار است زیرا ممکن است علائم و نشانه‌ها مشابه با سایر مشکلات پزشکی باشند.برای آشنایی با علائم اولیه ام اس با این مطلب از موج باز همراه باشید.

ساختار نورون و غلاف میلین در آن

فرد دارای ام‌اس همه علائم یا نشانه‌ های عصب شناختی را دارد که رایج‌ ترین این نشانه‌ ها مشکلات دستگاه عصبی خودگردان، دیداری، حرکتی و حسی است. دستگاه عصبی خودگردان (Autonomic nervous system) در برگیرنده آن دسته از نورون‌ های حرکتی است که “فعالیت ماهیچه‌ های صاف”، “تراوش غده‌ ها”، “تپش قلب” و روی هم رفته “کنش اندام‌های درونی” را ساماندهی می‌کنند. علائم خاص از طریق محل‌ های پلاک ها در سیستم عصبی مشخص می‌شوند و علائم بیماری ام اس در مراحل اولیه هم با علائم بیماری ام اس در مراحل پیش رفته تر مشابهت داشته و شامل موارد زیر است که در ادامه به توضیح هر یک پرداخته شده است :

خواب‌ رفتگی (کم بساوایی)
- مور مور شدن
اسپاسم
ضعف عضلات
واکنش‌ های غیر ارادی
گرفتگی عضلات یا ناتوانی در حرکت
- ناتوانی در هماهنگی و تعادل
- ناهماهنگی عضلات
مشکل در صحبت کردن یا دیسفاژی
مشکلات دیداری شامل
- جنبش کره چشم
- کاهش دید یا تاری دید
- دوبینی
احساس خستگی
درد شدید یا درد مزمن
مشکل در ادرار و مدفوع
دشواری در فکر کردن
مشکلات عاطفی مانند
- افسردگی
- نا خویشتن‌ داری عاطفی

علائم اولیه ام اس که در صورت عدم تشخیص بیماری تداوم و شدت می یابند چه علائمی هستند؟

مهم ترین علائم ام اس و نشانه های بیماری ام اس که شاید در همان ابتدا فرد متوجه آنها شود عبارتند از :

کاهش حافظه

کاهش و ضعف حافظه، ناتوانی در تمرکز، صحبت کردن و مشکلات زبانی از اختلالات رایج در نتیجه ی پیشرفت MS است که البته خیلی وقت ها می تواند از علائم شروع و علائم اولیه بیماری ام اس باشد.

اختلالات جنسی

در بیماران مبتلا به ام اس در مراحل شدید، اختلالات جنسی یکی از شایع ترین اختلالات در نظر گرفته می شود. این مشکل به دلیل حملات بیماری ام اس به سیستم اعصاب مرکزی روی می دهد. اختلال نعوظ در مردان و کاهش میل جنسی نسبت به گذشته در هر دو جنس وجود دارد. این وضعیت که در بیشتر اوقات عارضه ای غیر قابل پیشگیری است، خیلی وقت ها یکی از علائم ابتلا به ام اس در نظر گرفته می شود.

سرگیجه

بیماران مبتلا به ام اس معمولا در مستقیم حرکت کردن مشکل دارند. در واقع این عدم تعادل در کنترل حرکات معمولا با پیشرفت تخریب، سلول های عصبی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.و به همین دلیل بسیاری از مبتلایان به MS برای راه رفتن نیاز به عصا دارند.

خارش هم می تواند از علائم اولیه بیماری ام اس باشد!

خارش به عنوان نوعی اختلال حسی ممکن است در ام اس اتفاق بیفتد.خارش ممکن است ناگهان و با شدت زیاد اما کوتاه مدت روی دهد و در هر قسمتی از بدن یا صورت می تواند احساس شود و با خارش عمومی بدن که در نتیجه واکنش های الرژیک روی می دهد متفاوت است چرا که این خارش با هیچ نوع بثورات یا قرمزی پوست همراه نیست و چون منشا عصبی دارد پماد کورتون بر روی آن بی تاثیر است. گذشته از احساس نا خوشایند، این خارش ها به خودی خود جای نگرانی ندارند و با مصرف داروهایی نظیر کاربامازپین، فنی توئین، گاباپنتین زیر نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب قابل کنترل هستند.

اختلال حسی
- کرخی
- گزگز
- احساس سوزش
- دردهای تیرکشنده

موارد ذکر شده در بالا اختلالات حسی در ام اس هستند که البته می توانند موراد نادر و مرتبط دیگری را نیز شامل شوند.

مشکلات و اختلالات بینایی

یکی از نشانه ها و علائم اولیه ام اس مشکل در بینایی است که آرام و به مرور زمان شدیدتر شده و با درد در چشم ها همراه خواهد شد که این نوع اختلالات بینایی به دلیل التهاب عصب چشمی ایجاد می شود. این شرایط تقریبا ۵۰ درصد بیماران مبتلا به ام اس را تحت تاثیر قرار داده و در ۱۵ درصد از بیماران ام اس، از نشانه های بیماری ام اس در مراحل اولیه ابتلا به بیماری می باشد. این شرایط که به دلیل اختلال عصب بینایی ایجاد می شود، منجر به تاری دید در یک یا هر دو چشم و همچنین کوررنگی می شود. پس علائم زیر می تواند از نشانه های ابتلا به MS باشد :

تاری دید
کوررنگی
دوبینی
درد چشم ها

مورمور شدن انگشتان بی حسی

بی حسی و مورمور شدن مداوم که معمولا صورت ، دست ها و پاها را درگیر می کند، عارضه ی شایع بیماران مبتلا به MS است که به علت آسیب و تخریب سلول ها عصبی در مغز و نخاع ایجاد می شود. اما این وضعیت برای فردی که هنوز به بیماری مبتلا نشده و یا برای اولین بار است که آن را تجربه می کند، بسیار عجیب به نظر می رسد. در واقع بی حسی و مورمور شدن می تواند در ابتدا به صورت حمله ای فرد را مورد آسیب قرار دهد و پاها شایع ترین بخش بدن برای بروز این عارضه هستند.

ضعف و خستگی بدون دلیل

خستگی می تواند به دلایل زیادی ایجاد شود و دقت کنید که هر خستگی نشانه MS نیست. خستگی بدون دلیل، مثلا خستگی که فرد بعد از بیدار شدن از خواب و یا بدون هیچ گونه فعالیت بدنی بیان می کند می تواند از نشانه های اولیه بیماری MS باشد. این خستگی عضلانی بدون دلیل و نیز ضعف عضلانی، مخصوصا در “ماهیچه های پاها” و “ضعف مچ پا”، عارضه ای است که تقریبا در ۸۰ درصد مبتلایان اولین نشانه ی ابتلا به ام اس است. این خستگی با تخریب و آسیب سلول های عصبی، شدیدتر می شود.

گرفتگی عضلانی و اختلال در کنترل عضلات

اختلال در کنترل عضلات خیلی وقت ها به دلیل اسپاسم، گرفتگی و سختی عضلات ایجاد می شود. اسپاسم ها و گرفتگی های عضلانی حمله ای یکی از علائم آزاردهنده ی ام اس است. این اسپاسم ها معمولا شدیدا دردناک هستند، در بخش های انتهایی بدن نظیر دست ها و پاها ایجاد می شوند و بعد از چند دقیقه برطرف می شوند. از آنجا که MS تحت تاثیر اعصاب مغز و ستون فقرات (مرکز پیام بدن) قرار دارد می تواند سیگنال های متضاد در اطراف بدن ارسال کند. گاهی اوقات، هیچ سیگنال فرستاده نمی شود که منجر به شایع ترین علامت ام اس یعنی “بی حسی” می شود. بی حسی بیشتر شامل صورت، بازوها، پاها و انگشتان می شود. احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی شایع ترین علائم هشدار دهنده ام اس می باشد که از آن به عنوان علائم بیماری ام اس در مراحل اولیه یاد می شود.

اختلال در کنترل ادرار و مدفوع

بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع در بیماری MS دور از انتظار نیست. تقریبا ۸۰ درصد بیماران مبتلا به MS در کنترل ادرار و مدفوع خود مشکل دارند. این افراد معمولا از احساس دفع ادرار مکرر و ناگهانی در عذاب هستند. مشکل آزار دهنده دیگر در بیماران ام اس، اسهال مداوم و اختلال کنترل تخلیه روده است. اگر این برای شما چنین مشکلاتی پیش می آید، بهتر است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کرده و وضعیت را بازگو کنید.

بی حالی و افسردگی

ابتلا به بیماری MS، علاوه بر آسیب جسمی می تواند ابزاری برای شکنجه روحی فرد باشد. بسیاری از مبتلایان به ام اس، احساس افسردگی، تحریک پذیری و تغییرات خلق و خو را یکی از مشکلات رایج خود بیان می کنند.

سردرد

گرچه سردرد از علائم نادر ام اس است اما مطالعات نشان داده که احتمال بروز سردرد در مبتلایان به ام اس بیش از افراد غیر مبتلا به ام اس است. در یک گزارش علمی، نتیجه گیری شده است که احتمال بروز سردرد در ام اس بیش از دو برابر افراد غیر مبتلا است و در گزارشی دیگر محققان یافته اند که در یک سوم مبتلایان به ام اس سابقه سردردهای میگرنی وجود دارد. همچنین در مطالعه ای دیگر نشان داده شد که در ۲۰ درصد افراد مبتلا به ام اس، سابقه فامیلی میگرن وجود داشته است در حالی که در ۱۰ درصد افراد غیر مبتلا این سابقه در فامیل وجود داشته است. همچنین مشاهده شده که سردردهای میگرنی ممکن است اولین علامت بیماری ام اس و از نشانه های بیماری ام اس باشد. درمان میگرن در زمینه ام اس همانند سایر میگرن ها است و لازم است زیر نظر متخصص مغز و اعصاب انجام شود.

تشنج صرعی

تشنج های صرعی از علائم بسیار رایج بیماری ام اس هستند که از گسترش اختلالات در مناطقی از مغز به نام قشر مغز ناشی می شوند. قشر مغز بیرونی ترین و البته بزرگ ترین بافت عصبی مغز است که مغز را می پوشاند و از آن محافظت می کند. این علائم به صورت حملات بسیار کوتاه، بدون منشا تشنجی و به اشکال گوناگون بروز می کنند و در سه دسته زیر دسته بندی می شوند :

حملات کوتاه اختلال هوشیاری همراه با حرکات پرشی و یا سفت شدن عضلات بدن (GTCS)
حملات غیاب: حملات اختلال هوشیاری بدون حرکات واضح در اندام ها (Absence)
حملات با اختلال هوشیاری نسبی (نه کامل) همراه با فعالیت های کلیشه ای تکرار شونده (Partial complex)

مثلا به شکل دردهای تیرکشنده برق آسا در صورت و یا هر قسمت از بدن و یا گرفتگی های عضلانی در دست یا پا و یا علامت لرمیت که احساس برق گرفتگی در امتداد ستون فقرات و اندام ها که بعد از خم کردن گردن ایجاد می شود از نشانه های حملات تشنجی است. تشخیص دقیق حملات تشنجی، از طریق اطلاعات دقیق از خود فرد و همراهان و انجام نوار مغز ممکن می شود. اغلب تشنج های ام اس خوب کنترل می شوند مشروط براینکه داوری مناسب و با مقدار مناسب مصرف شود.

کاهش شنوایی : از علائم ام اس که به ندرت بروز می کند

کاهش شنوایی از دیگر علائم نادر بیماری ام اس است، به طوری که فقط در ۲ درصد مبتلایان به ام اس روی می دهد و به ندرت ممکن است کاهش شنوایی از علائم اولیه بیماری ام اس باشد. این شکایت معمولا با علائم دیگری از بیماری ام اس همراه است مانند: “اشکال تعادل” یا “اختلال بینائی”. عارضه کاهش شنوایی در ام اس اغلب به دلیل التهاب و تخریب عصب هشتم (عصب شنوایی) در محل ورود آن به ساقه مغز روی می دهد. اگرچه آسیب هر قسمتی از راههای شنوایی در مغز می تواند سبب افت شنوایی شود. افت شنوایی در بیماری ام اس، ممکن است به دلایلی دیگری باشد که ربطی به بیماری ام اس ندارند. لذا بیماران مبتلا به ام اس که دچار کاهش شنوایی می شوند لازم است با یک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنند تا از علل دیگر به جز ام اس مطمئن شوند.