سوره هایی که سجده واجب دارند یا سوره های سجده واجب
چهار آیه از چهار سوره قرآن کریم که عبارتند از: سوره نجم (آیه ۶۲)، سوره علق (آیه ۱۹) ، سوره سجده یا “الم تنزیل” (آیه ۱۵) و سوره فصلت (آیه ۳۷) سجده واجب دارند که ذکر سجده واجب سوره های قرآن نیز در ادامه همین مطلب از موج باز آورده شده است. احکام سجده کردن برای سوره های سجده دار و آیات سجده واجب این سوره ها شامل موارد زیر است:
- سجده در هنگام شنیدن آیات سجده واجب، ضروری و فوری است و نباید به تأخیر بیفتد و اگر احیانا به تأخیر افتاد باید در اولین فرصت ممکن سجده به جا آورده شود.
- آنچه موجب واجب شدن سجده می شود شنیدن تمام آیه سجده واجب است.اما اگر حتی بخشی از آیه سجده واجب را شنیدید، بهتر است سجده کنید.
- اگر انسان به آیات سجده واجب گوش فرا دهد واجب است که سجده را به جا آورد اما اگر سوره های سجده دار و آیات سجده واجب را در حالتی بشنود که قصد شنیدن نداشته و اتفاقی شنیده است، به جای آوردن سجده واجب نیست اما احتیاط آن است که در این حالت نیز سجده به جای آورده شود.
- سوره های سجده دار را نباید در نماز خواند و موجب بطلان نماز می شود.
- بر فرد جنب و حائض حرام است خواندن کلمه یا آیه ای از سوره های سجده واجب، فرقی نمی کند که آیه سجده باشد یا آیات دیگر از این چهار سوره.
- در سجده واجب قرآن نمی شود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد، ولی سایر شرایط سجده را که در نماز است، لازم نیست مراعات کنند.
- شنیدن صدای خواندن سوره های سجده دار از کودک یا شخصی که قصد تلاوت ندارد یا ضبط صوت و دستگاه هایی که صدای تلاوت سوره را پخش می کنند، سجده کردن را واجب نمی کند، اگر چه احتیاط در آن است که سجده به جا آورده شود.
آیه های سجده دار عبارتند از :
- آیه ۶۲ سوره نجم
«فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا»
بعد از این به سجده و عبادت خدا پردازید.
«فَاسْجُدُوا …» : مراد این است که اگر میخواهید در صراط مستقیم حق، گام بردارید، تنها برای او که تمام خطوط عالم هستی به ذات پاک وی منتهی میگردد، سجده کنید، و اگر میخواهید به سرنوشت دردناک اقوام پیشین گرفتار نیائید که بر اثر شرک و کفر و ظلم و ستم در چنگال عذاب الهی گرفتار شدند، تنها او را عبادت کنید.
- آیه ۱۹ سوره علق
«کَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ»
(ای رسول گرامی) چنین نیست (که ابو جهل پنداشته که تو را به زجر و ظلم مطیع خود تواند کرد) تو هیچ از او اطاعت مکن و به نماز و سجده خدا پرداز و به حق نزدیک شو (که سجده و نماز موجب قرب حضرت بی نیاز است). این چنین نیست [که بتواند برای نجات خود کاری کند]، هرگز از او اطاعت مکن، و سجده کن و به خدا تقرب جوی. زنهار! فرمانش مَبَر، و سجده کن، و خود را [به خدا] نزدیک گردان. نه، هرگز، از او پیروى مکن و سجده کن و به خدا نزدیک شو. چنان نیست (که آن طغیانگر میپندارد)؛ هرگز او را اطاعت مکن، و سجده نما و (به خدا) تقرّب جوی!
«أسْجُدْ»: سجده ببر. مراد از سجده بردن، مداومت و مواظبت بر ادای نماز است. «إِقْتَرِبْ»: با طاعات و عباداتِ بسیار به پروردگار دادار تقرّب حاصل کن و بدو نزدیک شو.
- آیه ۱۵ سوره سجده (الم تنزیل)
«إِنَّمَا یُؤْمِنُ بِآیَاتِنَا الَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا یَسْتَکْبِرُونَ»
تنها کسانی به آیات ما ایمان میآورند که چون متذکّر آیات ما شوند به سجده رخ بر خاک نهند و تسبیح و تنزیه و ستایش پروردگار کنند و ابدا به کبر و نخوت سر از فرمان حق نکشند.
«ذُکِّرُوا بِهَا»: بدان پند داده شدند. «سُجَّداً»: جمع ساجِد، سجده کنندگان. «بِحَمْدِ رَبِّهِمْ»: متلبّس به حمد و ستایش پروردگارشان هستند. حرف (ب) برای ملابسه و جار و مجرور در موضع حال است.
- آیه ۳۷ سوره فصلت
وَمِنْ آیَاتِهِ اللَّیْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ ۚ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ
و از جمله آیات قدرت الهی خلقت شب و روز و خورشید و ماه است، نباید هرگز پیش خورشید و ماه سجده برید، بلکه اگر به حقیقت خدا پرستید خدایی را که خورشید و ماه را آفریده است سجده و پرستش کنید.
«آیَاتِهِ»: نشانههای قدرت و ادلّه عظمت او. «إن کُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ»: اگر واقعاً او را میپرستید. اگر میخواهید او را عبادت و پرستش کنید.
ذکر سجده واجب سوره های قرآن
هر گاه در سجده واجب قرآن، پیشانی را به قصد سجده به زمین بگذارد، اگر چه ذکر نگوید کافی است و گفتن ذکر، مستحب است و بهتر است بگوید:
«لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ حَقّا حَقّا لَا إِلٰهَ الّا اللّٰهُ ایماناً وَ تَصْدِیقاً لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ عُبُودِیهً وَ رِقًّا سَجَدْتُ لَک یٰا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقًّا لَا مُسْتَنْکفاً وَ لَا مُسْتَکبِراً بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ ضَعِیفٌ خَائِفٌ مُسْتَجِیرٌ»