طرز تهیه شربت زرشک
برداشت نوبرانه زرشک از باغ های خراسان جنوبی که قطب تولید زرشک در ایران شناخته میشود از نیمه دوم مهر آغاز شده و معمولا برداشت بر حسب مناطق مختلف تا نیمه دوم آذر ادامه دارد. طبع زرشک سرد و خشک است و باید از مصلحهای آن مانند: میخک، شکرسرخ و شیرینیهای طبیعی و … در کنار آن استفاده کرد. زرشک که در ایران به چند صورت اصلی آب زرشک و زرشک پلو با مرغ استفاده میشود، تسکین دهنده صفرا ، برطرف کننده تشنگی، حرارت معده و کبد بوده و تقویت کننده قلب است. زرشک به تنهایی یا با داروهای گرم مانند دارچین و عسل و … برای تقویت کبد سرد و تر و بازکردن انسداد مجاری کبدی و سردی احشا مفید و موثر است. مصرف زیاد زرشک برای سرد مزاجان بلغمی و سوداوی توصیه نشده و مضر است. در این میان با آمدن پاییز و شروع برداشت زرشک تازه تهیه شربت زرشک هم بازار داغی به خود می گیرد و مطمئنا خانواده هایی که به سلامت خود اهمیت میدهند از این فرصت بهترین استفاده را خواهند برد. وقتی زرشک تازه باشد شربت زرشک خوش مزه تر و خوش رنگ تر شده و فواید بیشتری نیز خواهد داشت. برای شروع زرشک ها را تمیز کرده و با آب سرد بشویید.
مواد لازم برای تهیه شربت زرشک
- زرشک – ۵۰گرم
- عسل – به مقدار لازم
برای تهیه شربت زرشک، زرشک ها را در ظرف شیشه ای که به اندازه ۴ تا ۵ برابر وزن زرشک ها آب در آن ریخته اید اضافه کنید و برای چند دقیقه بجوشانید. ظرف را از روی حرارت بردارید و بعد از خنک شدن زرشک ها را له کنید و به مدت ۲۴ ساعت در جای خنکی بگذارید تا زرشک کاملا رنگ خود را پس دهد. پس از ۲۴ ساعت مخلوط را از صافی رد کنید و در یک بطری بریزید و در یخچال نگه دارید. زمانیکه خواستید شربت زرشک میل کنید مقداری عسل به آب زرشک به دست آمدهاضافه کرده و میل کنید. شربت زرشک برای صفراوی مزاج ها بسیار مفید است.
طرز تهیه شربت زرشک از مربای تازه زرشک
مواد لازم :
- زرشک یک کیلو
- شکر دو کیلو و نیم
- آب ۴ پیمانه : چون قرار است از شهد مربا برای شربت برداریم باید مقدار آب دو برابر باشد در غیر اینصورت ۲ پیمانه آب کافی بود.
- در صورت تمایل گلاب و یا عرق هل ۲ قاشق سوپ خوری
- آب برای رقیق کردن شربت
- مقداری یخ
طرز تهیه شربت زرشک : ابتدا شکر و آب رو روی حرارت قرار میدهیم تا به قوام بیاید و غلظت پیدا کند.سپس زرشک پاک کرده و شسته را به شهد اضافه میکنیم . پس از اینکه کمی جوشید شعله را کاملا کم کرده و در این زمان گلاب و عرق هل را اضافه میکنیم . شربت زرشک تازه باید کمی مزه ترشی خود را حفظ کند پس زیاد شکر اضافه نمیکنیم. زرشک تازه مزه ترش و طعم قوی دارد و به نظرم نیازی به هل و گلاب هم نیست ولی اگر دوست دارید میتوانید در این زمان اضافه کنید . اکنون حرارت را کاملا کم کرده و دم کنی روی قابلمه قرار میدهیم . پس از مدتی کوتاه آن را خاموش کرده و اجازه می دهیم کمی خنک شود .اگر بخواهیم از مربا شربت تهیه کنیم باید مقدار آب آن را بیش از دستور مربا اضافه کنیم مربا را صاف کرده و مقداری شهد برای نگهداری مربا کنار میگذاریم و باقی شهد را بعنوان شربت در شیشه ای استریل ریخته و در جای خنک نگهداری میکنیم . این مربا برای عصرانه و فینگرفودها و کاناپه های عصرانه فوق العاده زیباست . سپس با مقداری آب آنرا مخلوط کرده و رقیق کنید و با قطعات یخ سرو کنید .
نکته بسیار مهم : زرشک نباید زیاد بجوشد و بپزد، چرا که رنگ مربا و شربت آن تیره خواهد شد.
تداخلات دارویی
زرشک یک داروی گیاهی قوی است و تداخل آن با داروهای شیمیایی و یا گیاهی دیگر کامل مشخص نیست اما در موارد زیر نباید همزمان زرشک مصرف کرد:
- آنتی بیوتیکها- زرشک ممکن است با آنتی بیوتیک تداخل ایجاد کرده و تأثیر آن را کاهش دهد.
- ضد انعقادها (رقیقکننده خون) – زرشک ممکن است کارایی داروهای رقیقکننده خون را کاهش دهد.
- آنتی هیستامینها- زرشک ممکن است تأثیر آنتی هیستامینها را افزایش دهد.
- داروی فشارخون- زرشک تأثیر کاهشدهنده فشارخون داشته و ممکن است تأثیر این داروها را افزایش دهد
- دیورتیکها- زرشک ممکن است تأثیر این داروها را افزایش دهد
- داروهای دیابت – زرشک ممکن است قند خون را کاهش داده و تأثیر این داروها را تشدید کند.
مضرات زرشک
- زیاده روی در مصرف زرشک موجب نفخ می شود.
- کسانی که سرفه میکنند زرشک برای آنها مناسب نیست. اگر خواستند میل کنند همراه عسل استفاده شود.
مصرف مقدر زیاد زرشک و یا ساقه و برگ آن برای زنان حامله مناسب نیست زیرا رحم را تحریک می کند و ممکن است باعثسقط جنین شود. - میزان مصرف بالای این گیاه به مدت طولانی می تواند سبب ناراحتی معده و روده ها شود و جذب ویتامین B کافی در بدن را مشکل کند.
- عصاره زرشک که از برگها و پوست آن گرفته شده است، ممکن است در صورتی که زیاد مصرف شود مسمومیت ایجاد کند.
- دوز زیاد زرشک ممکن است موجب شوک، خونریزی بینی، تهوع، استفراغ، کاهش فشارخون، دشواری تنفس، کاهش ضربان قلب و آسیب بالقوه به کلیه شود.
- عصاره گیاهی زرشک را بدون نظارت پزشک نباید به کودکان بدهید.
- مصرف عصاره گیاهی زرشک در دوران بارداری و شیردهی نیز توصیه نمیشود.
- زرشک برای مصرف بلندمدت به علت خطر بالقوه مسمومیت توصیه نمیشود و نظارت پزشکی لازم است.
- مصرف زیاد آب زرشک به صورت روزانه توصیه نمی شود مقدار گقته شده در طول ۲۴ ساعت کافی می باشد.
علائم مسمومیت ناشی از مصرف زرشک
- گیجی
- خوندماغ
- اسهال
- تحریک کلیوی
- نفریت
طرز تهیه جوشانده زرشک
مقدر ۲۰-۱۰ گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آنرا بجوش بیاورید سپس آنرا از روی اجاق برداشته بگذارید برای مدت ۱۰ دقیقه بماند . این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید . مقدر مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاهاست .
طرز تهیه تنطور زرشک
این تنطور را می توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریدری کنید . مقدر مصرف آن ۲۰-۱۰ قطره سه بار در روز می باشد .
طرز تهیه دم کرده زرشک
مقدر ۴۰ گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت ۱۰ دقیقه بماند سپس آنرا با شکر یا عسل مخلوط کنید . مقدر مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست .